Σήμερα στη Μεσσηνία και γενικότερα στη Νότια Πελοπόννησο, με έδρα την Καλαμάτα, καθήκοντα έχουν ο ψυχολόγος Αριστείδης Μουτζούρης - επίτιμος πρόξενος της Γαλλίας, η συμβολαιογράφος Ελενα Φοίφα – επίτιμη πρόξενος της Ισπανίας και Μαργαρίτα Μποβιτσέλι, επίτιμη πρόξενος της Ιταλίας.
Οι τρεις αυτές χώρες συνεχίζουν να κρατούν τον θεσμό ζωντανό, παρά το γεγονός πως σήμερα έχουν απλοποιηθεί κατά πολύ οι διαδικασίες, κυρίως μέσω του Διαδικτύου. Στόχος τους είναι οι εξυπηρέτηση των Γάλλων, Ισπανών και Ιταλών αντίστοιχα, οι οποίοι βρίσκονται είτε μόνιμα, είτε ως τουρίστες στην περιοχή. Διαβατήρια, ταυτότητες, γεννήσεις και θάνατοι είναι κάποιες από τις πράξεις τις οποίες καλούνται να φέρουν εις πέρας μέσω της αλληλογραφίας με τις Πρεσβείες. Η συνδρομή τους δε, σε κάθε περίπτωση ανάγκης, όπως ατύχημα, δικαστική διένεξη κ.λπ. είναι απαραίτητη για την εξυπηρέτηση του ξένου πολίτη.
Σήμερα είναι σημαντικά διαφοροποιημένος ο ρόλος της συγκεκριμένης θέσης από εκείνον που γνώριζαν οι ντόπιοι τους αμέσως προηγούμενους αιώνες. Τότε, που η εμπορική δραστηριότητα έδινε στον πρόξενο ουσιαστικό ρόλο στις εμπορικές συναλλαγές.
Στη περιοχή μας το κέντρο της εμπορικής δραστηριότητας ήταν το λιμάνι της Καλαμάτας, με τα καράβια να εξάγουν τοπικά προϊόντα και να φέρνουν ξύλα, κάθε λογής προϊόντα και μηχανές από χώρες του εξωτερικού, μετά από παραγγελία των ντόπιων επαγγελματιών.
Τότε οι πρόξενοι έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στην εμπορική δραστηριότητα, αφού και πάλι είχαν το ρόλο του ενδιάμεσου, και βέβαια κρατούσαν τα στοιχεία που ενδιέφεραν τις Πρεσβείες.
ΕΠΙΤΙΜΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΙΣΠΑΝΙΑΣ
Το λιμάνι, τα καράβια, οι εισαγωγές και εξαγωγές προϊόντων… Έναν πρόξενο ή υποπρόξενο πιο σωστά, τον συναντούσε κανείς σε κάθε πράξη που σήμαινε εμπορική δραστηριότητα και συναλλαγές με χώρες του εξωτερικού, όπως μας περιγράφει η συμβολαιογράφος Ελενα Φοίφα, επίτιμη πρόξενος της Ισπανίας σήμερα, αναφερόμενη στον πρόγονό της Ιωσήφ Κεκ. Γάλλος, Αλσατός που ήρθε στην Ελλάδα τη δεκαετία του 1870, ως μηχανικός για το λιμάνι της Καλαμάτας, κι έγινε υποπρόξενος της Γαλλίας, της Νορβηγίας, της Ισπανίας, της Ολλανδίας και της Ρωσίας. Από την αλληλογραφία που έχει διατηρηθεί ως σήμερα, προκύπτει ότι η περισσότερη δραστηριότητα είχε σχέση με τη Γαλλία και την Ισπανία. Φαίνεται πως είχε κατά κάποιον τρόπο το ρόλο του εμπορικού ακόλουθου, ο οποίος μάλιστα έχαιρε μεγάλης εκτίμησης, την εποχή εκείνη. Τα επόμενα χρόνια από τον θάνατό του τα προξενεία άλλαξαν χέρια ή έπαψαν να υπάρχουν. Η Ελενα Φοίφα, έχοντας υπόψη της την ιστορία της οικογένειάς της, όπως της τη μετέφερε ο πατέρας της Θανάσης, έστειλε επιστολή στην Ισπανική Πρεσβεία, απ’ όπου το αίτημά της έγινε δεκτό και ανέλαβε επίτιμη πρόξενος στην περιοχή μας, με αρμοδιότητα στις περιοχές Μεσσηνίας, Αρκαδίας και Λακωνίας.
Το 1997 μπορεί να την δελέασε το παρελθόν και η ιστορία του Ιωσήφ Κεκ και της οικογένειάς της. Σήμερα όμως η ίδια διαπιστώνει πως ο ρόλος της –αν και με περιορισμένες αρμοδιότητες- έχει μεγάλη σημασία για τους 20 έστω μόνιμους Ισπανόφωνους της περιοχής (σύμφωνα με παλαιότερη καταγραφή) αλλά και για το σύνολο των επισκεπτών από την Ισπανία. Η ίδια είναι σε ένα κομβικό σημείο για τους ανθρώπους αυτούς, οι οποίοι βρίσκονται μακριά από την πατρίδα τους. Και δεν είναι λίγες οι φορές που έχουν χρειαστεί τη βοήθειά της. Χαρακτηριστική μάλιστα είναι η περίπτωση ενός Ισπανικού ψαράδικου που είχε έρθει για γαρίδες στον Μεσσηνιακό κόλπο και βρήκαν δοχεία, τα οποία νόμιζαν πως ήταν… αμφορείς. Για όλες τις ενέργειες που ακολούθησαν –μέχρι την επιβεβαίωση από την αρχαιολογία πως δεν υπήρχε ζήτημα- χρειάστηκε η συνδρομή της. Σε άλλη περίπτωση μια γυναίκα που απολάμβανε τις διακοπές της μαζί με τον σύζυγό της, χρειάστηκε να νοσηλευτεί, και πάλι ζητήθηκε η συνδρομή της. Ακόμα και στη σύλληψη ενός Ισπανού για κατοχή χασίς στη Λακωνία έχει χρειαστεί να συνδράμει, καθώς ο άντρας χρειαζόταν δικηγόρο.
ΕΠΙΤΙΜΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΓΑΛΛΙΑΣ
Ο Αριστείδης Μουτζούρης ανέλαβε επίτιμος πρόξενος της Γαλλίας με έδρα την Καλαμάτα το 2002. Ένα προξενείο το οποίο ιδρύθηκε στην περιοχή μας πριν το 1900 και παραμένει καθώς κατοικούν ή περνούν τις διακοπές τους στην ευρύτερη περιοχή της Μεσσηνίας αρκετοί Γάλλοι. Το μητρώο που υπάρχει για τους νέους αφιχθέντες καταγράφει 120 άτομα, αριθμός ο οποίος αλλάζει ανά περιόδους καθώς άλλοι έρχονται και άλλοι φεύγουν.
Όπως επισημαίνει ο κ. Μουτζούρης, μέσω του επίτιμου πρόξενου, ο οποίος παρίσταται και σε επίσημες εκδηλώσεις, η Γαλλία προσπαθεί να είναι κοντά στους Γάλλους. Στον τόπο μας, ο ρόλος του έχει να κάνει κυρίως με την αντιμετώπιση δυσκολιών που μπορεί να βρουν μπροστά τους οι Γάλλοι -μόνιμοι κάτοικοι ή επισκέπτες- και διεκπεραιώνει ορισμένες υποθέσεις, τυπικές κυρίως, που σχετίζονται με έγγραφα (απώλεια, ανανέωση κ.λπ).
Ο ίδιος έχει σπουδάσει στη Γαλλία και διατηρεί φιλίες. Για τον ρόλο που έχει αναλάβει από το 2002 λέει πως αισθάνεται χαρά κάθε φορά που δίνει λύσεις και βοηθά ανθρώπους που βρίσκονται σε ξένο μέρος.
ΕΠΙΤΙΜΟ ΠΡΟΞΕΝΕΙΟ ΙΤΑΛΙΑΣ
Η Μαργαρίτα Μποβιτσέλι ζει στην Μεσσήνη εδώ και 20 χρόνια, απ’ όταν αποφάσισαν με τον σύζυγό της, γιατρό Νίκο Γρηγορόπουλο και το παιδί τους να αφήσουν την Ιταλία και να αναζητήσουν την ηρεμία στην ελληνική επαρχία, στην πατρίδα του άντρα της. Αν και καμιά αλλαγή δεν είναι εύκολη, η ίδια κατόρθωσε μέσα σε λίγα χρόνια να αναπτύξει κοινωνική κι επαγγελματική δραστηριότητα. Σήμερα μάλιστα έχει κάνει στροφή στον πρωτογενή τομέα και μέσω μιας ΚΟΙΝΣΕΠ έχει βάλει στόχο μαζί με άλλους ανθρώπους που αγαπούν τη γη, να αναζητήσουν καινοτόμες δράσεις για την ανάπτυξη της αγροτικής παραγωγής και να προωθήσουν τα τοπικά προϊόντα σε αγορές του εσωτερικού και του εξωτερικού, ενώ μεγάλη βαρύτητα δίνεται στον αγροτουρισμό.
Αξιοποιώντας τα βιώματά της στην πόλη της Πίζα, τελικά μπορεί να μη βρήκε πολύ ελεύθερο χρόνο για την ίδια και την οικογένειά της, αφού όπως λέει «μάλλον είναι θέμα ανθρώπου», έκανε μαθήματα σε μαθητές που ήθελαν να σπουδάσουν στην Ιταλία, ήταν ιδρυτικό μέλος του Ιταλικού Συλλόγου και ονειρευόταν να δραστηριοποιηθεί στην αγροτική παραγωγή. Σήμερα, πέραν των άλλων έχει αφιερωθεί και στην εξυπηρέτηση των συμπατριωτών της που ζουν μόνιμα ή περνούν τις διακοπές τους στον τόπο μας.
Η όλη δραστηριότητά της οδήγησε την Ιταλική Πρεσβεία να της αναθέσει τα καθήκοντα της επίτιμης πρόξενου της Ιταλίας για την περιοχή της Νοτίου Πελοποννήσου το 2006. Εκτοτε, αντιπροσωπεύει το Ιταλικό κράτος σε δραστηριότητες κι εκδηλώσεις και φέρνει εις πέρας κυρίως γραφειοκρατικές διαδικασίες (ταυτότητες, διαβατήρια, βεβαίωση μεταφράσεων, βεβαίωση γνησίου της υπογραφής) λειτουργώντας ως ενδιάμεσος με την Πρεσβεία. Δεν είναι όμως και λίγες οι φορές που έχει χρειαστεί να ταξιδέψει σε διάφορες περιοχές της νοτίου Πελοποννήσου, όπου κάποιος Ιταλός αντιμετωπίζει πρόβλημα. «Ατυχήματα, συλλήψεις από την Αστυνομία… τα πιο απίστευτα» λέει και θυμάται: Πριν λίγες ημέρες ένα σκάφος με δυο επιβάτες -κατά τον πλου του από Χανιά για Ιταλία- βούλιαξε ανοιχτά της Μεθώνης, μετά το πέρασμα ανεμοστρόβιλου. Ο ένας επιβάτης χρειάστηκε νοσηλεία, καθώς παρέμεινε 5 ώρες στο νερό και μεταφέρθηκε με ελικόπτερο στην Καλαμάτα, όπου νοσηλεύτηκε στο νοσοκομείο. Η συνδρομή της ήταν απαραίτητη, αφού οι δυο ναυαγοί δεν είχαν ούτε έγγραφα, ούτε καν ρούχα. Κατά τα άλλα, επισημαίνει πως όλα λειτούργησαν άψογα μεταξύ Λιμεναρχείου και Πρεσβείας.
Άλλο περιστατικό που θυμάται, έχει να κάνει με έναν νέο Ιταλό, ο οποίος συνελήφθη στην Πάτρα με μικρή ποσότητα ναρκωτικών. Δικάστηκε ερήμην και η οικογένεια έζησε έναν Γολγοθά μέχρι να αθωωθεί ο νεαρός, ο οποίος συνελήφθη στην Ιταλία από την Ιντερπόλ και οδηγήθηκε σε φυλακή της Ελλάδας.
Αλλα περιστατικά έχουν να κάνουν με Ιταλούς που χάνουν τα έγγραφά τους, που πέφτουν θύματα κλοπής κ.λπ.
Στο μητρώο εγγεγραμμένων Ιταλών Εξωτερικού είναι 350 άτομα στην περιοχή μας/. Το καλοκαίρι ο ιταλικός πληθυσμός αυξάνεται κατά πολύ και χρειάζεται να κάνει πολύ συχνές μετακινήσεις.
Πρέπει να σημειωθεί επιπλέον πως μεταξύ των αρμοδιοτήτων της είναι και η βεβαίωση της ώρας κατάπλου και απόπλου των ιταλικών κρουαζιερόπλοιων.
Οσο για τους Ιταλούς που εγκαθίστανται μόνιμα στην Ελλάδα, συχνά τη ρωτούν για θέματα αγροτουρισμού, καθώς ο τομέας αυτός είναι ανεπτυγμένος στην Ιταλία και σε ορισμένες περιοχές έχει αλλάξει καθοριστικά η οικονομία του τόπου, όπως λέει. Εκεί βέβαια οι νόμοι και οι χρηματοδοτήσεις άλλαξαν το όλο τοπίο. «Πόνταραν στην παράδοση και πρόκοψαν» λέει. Η ίδια σκοπεύει να διοργανωθούν εκδηλώσεις τόσο στην περιοχή μας όσο και στην Ιταλία με στόχο την προώθηση των τοπικών μας προϊόντων. Επίσης, στον σχεδιασμό είναι δράσεις πολιτισμού σε συνεργασία με δήμους (προβολή ιταλικών ταινιών κ.λπ.)
Οι επίτιμοι πρόξενοι που έχουν την έδρα τους στη Μεσσηνία, αποτελούν το σημείο αναφοράς των πολιτών των χωρών που εκπροσωπούν. Οι θέσεις τους είναι τιμητικές και άμισθες, αλλά ουσιαστικές καθώς οι άνθρωποι που τις υπηρετούν αποτελούν το συνδετήριο κρίκο μεταξύ πολιτών και Πρεσβειών.
ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΡΟΣΦΑΤΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ…
Ο θεσμός έρχεται από το παρελθόν και αρκετοί είναι εκείνοι οι οποίοι έχουν διατελέσει σε αντίστοιχες θέσεις τα προηγούμενα χρόνια. Από τους πιο πρόσφατους είναι ο Γιώργος Καλλικούνης, ο οποίος ανέλαβε επίτιμος πρόξενος της Φινλανδίας τη δεκαετία του 1990 για μικρό χρονικό διάστημα, μετά τον θάνατο του πατέρα του Νικόλαου, ο οποίος ήταν επίτιμος πρόξενος από το 1960 έως το 1990. Μάλιστα, ο πατέρας του παρασημοφορήθηκε από την Πρέσβη της Φινλανδίας όταν πριν τον θάνατό του απεσύρθη. Ο Γιώργος Καλλικούνης θυμάται μάλιστα με θαυμασμό το πώς η Πρέσβης με διερμηνέα τότε τον ίδιο επισκέφθηκε όλες τις υπηρεσίες της περιοχής για να προωθήσει Φινλανδικά προϊόντα, ανάμεσα στα οποία και οχήματα για πυρόσβεση. Αναγνωρίζει μάλιστα τη μεγάλη πρόοδο της χώρας αυτής σε θέματα οικονομίας, τεχνολογίας, εκπαίδευσης. Την ίδια ώρα που οι ελληνικές Πρεσβείας είναι απούσες, όπως λέει ακόμα και από εκθέσεις στις οποίες συμμετέχουν πλήθος Ελλήνων επαγγελματιών, ανά τον κόσμο.
Στη συνέχεια και αφού ο ίδιος ανέλαβε επίτιμος πρόξενος για κάποιο διάστημα, η Πρεσβεία αποφάσισε τη παύση της δραστηριότητας αυτής στην περιοχή μας, καθώς αφενός δεν υπάρχουν αρκετοί Φιλανδοί και αφετέρου οι διαδικασίες έχουν απλοποιηθεί μέσω Διαδικτύου.
Ο Γιώργος Καλλικούνης θυμάται πως γύρω στο 1960, σε τακτά χρονικά διαστήματα γινόταν εισαγωγή από τη Φινλανδία χαρτιού για τσιγάρα για λογαριασμό της καπνοβιομηχανίας Καρέλια και ξυλείας για του ξυλέμπορους της Καλαμάτας (Σταθόπουλος, Χαραλαμπόπουλος, Γκότσης, Αλμπάνης όπως αναφέρει ο ίδιος). Η ξυλεία θυμάται μεταφερόταν με κάρα από το λιμάνι και μέσω της οδού Αριστομένους (εκεί που σήμερα βρίσκεται το πάρκο) στην πόλη, στις αποθήκες των ξυλέμπορων στην οδό Αναγνωσταρά.
Ο ίδιος, καθώς γνώριζε ξένες γλώσσες, αρκετές φορές είχε πάρει στα χέρια του παραστατικά τα οποία κοινοποιούνταν στην Πρεσβεία, μιας και το εμπορικό τμήμα ήταν σημαντικό την εποχή εκείνη. Παράλληλα υπήρχαν και άλλες δραστηριότητες που είχαν να κάνουν με τους Φιλανδούς τουρίστες, οι οποίοι ζητούσαν πληροφορίες και χάρτες της περιοχής από το κατάστημα της οικογένειας Καλλικούνη μέσα στην πόλη.
Τα χρόνια πέρασαν, η δραστηριότητα του λιμανιού κόπασε και οι εμπορικές πράξεις, όπως ήταν μέχρι τότε γνωστές, άλλαξαν …
Επίτιμοι πρόξενοι θυμάται πως μεταξύ άλλων ήταν κατά το πρόσφατο παρελθόν, ο Αριστείδης Αλμπάνης για τη Σουηδία, η Αγγελική Κουτσομητοπούλου για τη Γαλλία, ο Παναγιώτης Πετρόπουλος για την Ολλανδία, ο Κώστας Καρέλιας για την Χιλή και ο Αγγελος Ασημακόπουλος επίσης για την Ολλανδία.
