Τετάρτη, 26 Ιουνίου 2019 16:52

Γιάννης Μαρκόπουλος - 80 χρόνια πορεία σε 8 εικόνες / σταθμούς

Γράφτηκε από την
Γιάννης Μαρκόπουλος - 80 χρόνια πορεία σε 8 εικόνες / σταθμούς

Ο μεγάλος μας συνθέτης γιορτάζει 80 χρόνια στη ζωή και περίπου 60 στη μουσική σκηνή - εγχώρια και διεθνή - με μια μεγάλη συναυλία στο Ηρώδειο. Εμείς εντοπίζουμε οκτώ σταθμούς και φάσεις σ' αυτή την μεγάλη πορεία.

Η γιορτή και η θέση στο σήμερα

Ο μεγάλος συνθέτης, που έδωσε άλλη ταυτότητα στη σύγχρονη μουσική μας, σφραγίζοντάς την ανεξίτηλα με την προσωπική του καλλιτεχνική προσωπικότητα, γιορτάζει 80 χρόνια στη ζωή και 60 στη δημιουργική του τέχνη με μια μεγάλη συναυλία στο Ηρώδειο την Παρασκευή 28/6. Κομμάτια από έργα εμβληματικά και ρηξικέλευθα («Χρονικό», «Ιθαγένεια», «Θητεία» κ.ά.) μαζί με πολύ γνωστά instrumental (όπως το «Who pays the ferryman?»), με ιδανικούς σύγχρονους ερμηνευτές την Ελεωνόρα Ζουγανέλη και τον Γιάννη Χαρούλη, δίνουν το στίγμα του δημιουργού, πρωτοπόρου στη world μουσική προτού καν υπάρξει ο όρος. Αν αυτό δεν είναι μεγάλη στιγμή, τότε τι είναι;

 Τα σάουντρακ

Οι ήχοι της μουσικής του, σε ταινίες όπως οι «Μικρές Αφροδίτες» και το «Vortex» του Νίκου Κούνδουρου, τα λαϊκά του «No, Mister Johnson», στα θρίλερ του Νίκου Φώσκολου («Κοινωνία ώρα μηδέν») ή στο «Πιο λαμπρό αστέρι» με την Αλίκη Βουγιουκλάκη και την «Επιχείρηση Απόλλων» με την Έλενα Ναθαναήλ. Και από εκεί, στην διεθνή σκηνή, από την σχεδόν άγνωστη «Beloved (Sin)» του George Pan. Kosmatos - με μια υπέροχη Ράκελ Γουέλτς - στο τέλειο σουξέ του «Who pays the ferryman?» της τηλεόρασης του BBC. Η οθόνη γεμίζει από υπέροχες μουσικές του Γιάννη Μαρκόπουλου.

Επιστροφή στις ρίζες

Δεν είναι μια trend, είναι ένα ολόκληρο πολιτιστικό κίνημα - και ο Γιάννης Μαρκόπουλος όχι μόνο πιάνει από την πρώτη στιγμή την ουσία του αλλά γίνεται ο ίδιος πρωτοπόρος αυτής της ιδέας. Η σύγχρονη μουσική είναι αδύνατον να προχωρήσει αν πρώτα δεν κατανοήσει βαθιά την παράδοση και εάν δεν χτίσει απάνω της. Τα «Ριζίτικα» το 1970 είναι ο πιο κατάλληλος λίθος για να γίνει εντελώς κατανοητή η «επιστροφή» στις ρίζες. Ο Γιάννης Μαρκόπουλος χρησιμοποιεί μιαν ιδιαίτερα μελετημένη ενορχήστρωση γι’ αυτά τα κρητικά παραδοσιακά τραγούδια - μιαν ενορχήστρωση που, πενήντα χρόνια μετά, εξακολουθεί να ακούγεται φρέσκια και, με την μοναδική ερμηνεία του Νίκου Ξυλούρη, γίνεται διαχρονικό αριστούργημα.

Πρωτοπορία στην world μουσική

Ο όρος world music (ή ethnic music, εναλλακτικά) άρχισε να χρησιμοποιείται ευρέως στη δεκαετία του ‘80 για να δηλώσει κυρίως την είσοδο των παραδοσιακών και λαϊκών μουσικών από όλες τις γωνιές της γης, στο pop mainstream. Ο Γιάννης Μαρκόπουλος, μια ολόκληρη δεκαετία πιο πριν, είχε εφαρμόσει με απόλυτα φυσικό τρόπο αυτή τη «μέθοδο», εντάσσοντας την παράδοση μέσα στη δική του σύγχρονη μουσική δημιουργία και δημιουργώντας μια καθαρά δική μας «ethnic» μουσική αντίληψη. Αυτό είναι ξεκάθαρο πια - και τοποθετεί τον Γιάννη Μαρκόπουλο ανάμεσα στους κορυφαίους.

Ο δρόμος προς την ελευθερία

Σε μια εποχή σκοτεινή, όπου όλα «τα ‘σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά», η μουσική του Γιάννη Μαρκόπουλου γίνεται φάρος και φως, όπλο μάχης και δύναμη απελευθερωτική. Τα θεμελιώδη και κορυφαία έργα του, το «Χρονικό», η «Ιθαγένεια», η «Θητεία» (σε ποίηση Κ.Χ. Μύρη τα δύο πρώτα και Μάνου Ελευθερίου το τρίτο) είναι το σάουντρακ ενός αγώνα που, τελικά, οδηγεί την πατρίδα μας από το σκοτάδι στο φως. [Μια ιστορική συναυλία του Γιάννη Μαρκόπουλου στο «Σπόρτινγκ» μετατρέπεται σε μαχητική διαδήλωση κατά της χούντας].

Η Ελλάδα και η κοινωνία

Το μουσικό έργο του Γιάννη Μαρκόπουλου σε όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του ’70 επικεντρώνεται στην ποιητική διάσταση του ανθρώπου - που είναι και το επίκεντρο στην τέχνη του - ως κομμάτι κοινωνικού συνόλου. Από το έργο «Ήλιος ο πρώτος» σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη ως το «Σεργιάνι στον κόσμο» (σε ποίηση Μάνου Ελευθερίοιυ και Πάνου Θεοδωρίδη), συναντάμε Μιχάλη Κατσαρό («Τα τραγούδια του νέου πατέρα», «Οροπέδιο»), Γιώργο Σεφέρη («Ο Στράτης Θαλασσινός ανάμεσα στους αγάπανθους»), Γιώργο Σκούρτη («Μετανάστες»), Κώστα Βίρβο («Θεσσαλικός κύκλος») και την κορύφωση με τους «Ελεύθερους πολιορκημένους» του Διονυσίου Σολωμού. Το τραγούδι στον Γιάννη Μαρκόπουλο είναι μια τέχνη που διατηρεί την άμεση λαϊκότητά της παράλληλα με τη δύναμη του λόγου της.

Τα κλασικά

Από τη Λειτουργία του Ορφέα, ένα από τα πιο σημαντικά έργα του συνθέτη που βυθίζεται στο αρχέγονο για να επαναπροσδιορίσει καλλιτεχνικά τη σχέση του ανθρώπου με τη φύση, στην «Αναγέννηση: Κρήτη, ανάμεσα σε Βενετιά και Πόλη» που αναζητά τους δεσμούς μέσα στον χρόνο μιας πολιτισμικής καταγωγής και σύν-θεσης / σύν-δεσης, στους σπουδαίους «Πυρρίχειους χορούς» ή στην δίπρακτη όπερα «Ερωτόκριτος και Αρετή», ο Μαρκόπουλος έχει ένα ευρύτατο έργο κλασικής δομής και υφής που καλύπτει όλη του την καλλιτεχνική πορεία και απαιτεί την συνεχή επανεξέτασή του από τη μεριά μας.

Τα ανεξάρτητα

Πάμε από εκεί που ξεκινήσαμε - την οθόνη του σινεμά - με τραγούδια που έχουν μείνει στο λαϊκό ρεπερτόριο όπως «Τα παλληκάρια» (με την Δούκισσα στην πρώτη του εκτέλεση) και φθάνωντας ως το πρόσφατο «Ό,τι αλλάζει να τ’ αντέξεις» (με τον Γιώργο Νταλάρα), συναντάμε έναν γαλαξία από τραγούδια που έχουν γραφεί πια στο DNA του ελληνικού λαού - αφού, έτσι κι αλλιώς, από αυτό προέρχονται. «Μπήκαν στην πόλη οι οχθροί», «Αλεξάνδρεια», «Όχι δεν πρέπει», «Η Ρόζα η ναζιάρα», το «Πέραμα» και τόσα άλλα που δίνουν το ήθος και το ύφος ενός συνθέτη που απέχει εξίσου από το λαϊκό και το έντεχνο. Και αυτό, μια ζωή...

ΑΠΕ - ΜΠΕ


NEWSLETTER