Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανακοίνωσε χθες Τετάρτη τη διεξαγωγή πρόωρων προεδρικών και βουλευτικών εκλογών στις 24 Ιουνίου, ενάμιση χρόνο νωρίτερα από το προγραμματισμένο, στις οποίες θα διεκδικήσει νέα θητεία με διευρυμένες εξουσίες.
«Αποφασίσαμε να πραγματοποιήσουμε τις εκλογές στις 24 Ιουνίου 2018», δήλωσε ο Ερντογάν έπειτα από συνάντηση που είχε με τον επικεφαλής του εθνικιστικού κόμματος MHP Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος είχε ζητήσει την Τρίτη τη διεξαγωγή πρόωρων εκλογών.
Κανονικά οι προεδρικές και βουλευτικές εκλογές θα διεξάγονταν στις 3 Νοεμβρίου 2019, ενώ τον Μάρτιο του ίδιου έτους θα προηγούνταν οι περιφερειακές εκλογές.
Από την πλευρά του ο επικεφαλής της Ανώτατης Εκλογικής Επιτροπή (YSK) Σαντί Γκιουβέν διαβεβαίωσε χθες ότι «δεν θα υπάρξει κανένα πρόβλημα» στις προετοιμασίες.
Σχεδόν δύο χρόνια μετά την αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος ο Ερντογάν, ο οποίος τις προηγούμενες εβδομάδες διέψευδε τις «φήμες» περί πρόωρων εκλογών, θα ζητήσει από τους Τούρκους να τον ξαναψηφίσουν.
Με τις εκλογές αυτές θα τεθούν σε ισχύ τα περισσότερα μέτρα που προβλέπουν την ενίσχυση των εξουσιών του προέδρου, τα οποία υιοθετήθηκαν με το δημοψήφισμα του Απριλίου του 2017. Μεταξύ των μέτρων αυτών είναι και η κατάργηση της θέσης του πρωθυπουργού.
Αυτή η συνταγματική μεταρρύθμιση επιτρέπει στον 64χρονο Ερντογάν, ο οποίος βρίσκεται ήδη 15 χρόνια στην εξουσία, να διεκδικήσει δύο ακόμη πενταετείς προεδρικές θητείες.
Ο Τούρκος πρόεδρος δικαιολόγησε χθες την απόφασή του να προκηρύξει πρόωρες εκλογές αναφερόμενος στην ανάγκη να περάσει η χώρα άμεσα στο προεδρικό σύστημα προκειμένου να αντιμετωπίσει «την επιτάχυνση των εξελίξεων στη Συρία» και να ληφθούν γρήγορα «σημαντικές αποφάσεις» για την οικονομία.
«Οι συμπολίτες μας επιθυμούν αυτή η (συνταγματική μεταρρύθμιση) να τεθεί σε ισχύ το συντομότερο δυνατό», διαβεβαίωσε και ο Τούρκος πρωθυπουργός Μπιναλί Γιλντιρίμ.
Το αίτημα να προκηρυχθούν πρόωρες εκλογές στις 24 Ιουνίου υποβλήθηκε το απόγευμα στο τουρκικό κοινοβούλιο, το οποίο αναμένεται να δώσει την έγκρισή του τις επόμενες ημέρες.
Οι εκλογές πρόκειται να διεξαχθούν την ώρα που συνεχίζονται οι μαζικές διώξεις μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016 και εν μέσω έντασης μεταξύ Τουρκίας και Δύσης.
Λίγο μετά την ανακοίνωση των πρόωρων εκλογών το κοινοβούλιο ψήφισε την τρίμηνη παράταση, για έβδομη συνεχόμενη φορά, της κατάστασης έκτακτης ανάγκης που έχει επιβληθεί στην Τουρκία μετά το πραξικόπημα.
Η χώρα εμπλέκεται άμεσα στη σύγκρουση στη Συρία, όπου η Άγκυρα διεξάγει στρατιωτική επιχείρηση εναντίον της κουρδικής πολιτοφυλακής Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) και είναι αντιμέτωπη με μια δύσκολη οικονομική κατάσταση.
Οι Τούρκοι ηγέτες «επιθυμούν να εκμεταλλευθούν αυτό το αίσθημα φόβου και ανασφάλειας που νιώθει η πλειονότητα των Τούρκων για να τροφοδοτήσουν τα εθνικιστικά αισθήματα του λαού και να κερδίσουν τις εκλογές», σημειώνει η Τζάνα Τζάμπουρ του CERI/ Science Po.
Αν και οι αναλυτές εκτιμούσαν ότι ο Ερντογάν θέλει να επισπεύσει τις εκλογές για να εκμεταλλευθεί υπέρ του τη δημοφιλία της επιχείρησης στη Συρία και να μειώσει τον κίνδυνο διεξαγωγής εκλογών σε μια χειρότερη οικονομική συγκυρία, λίγοι περίμεναν ότι θα πραγματοποιούνταν τόσο σύντομα.
Ο Φάντι Χακούρα, ειδικός σε θέματα Τουρκίας στο Chatham House, υποστηρίζει ότι η απόφαση αυτή του Ερντογάν είναι ταυτόχρονα «ένδειξη πανικού και αδυναμίας» εξαιτίας των ανησυχητικών οικονομικών στοιχείων.
Ωστόσο οι αγορές αντιμετώπισαν θετικά την ανακοίνωση των πρόωρων εκλογών, με την τουρκική λίρα να κερδίζει σχεδόν 2% έναντι του δολαρίου.
Ήδη εδώ και αρκετές εβδομάδες στην Τουρκία επικρατεί προεκλογική ατμόσφαιρα, με τον Ερντογάν και τον Γιλντιρίμ να εκφωνούν συχνά ομιλίες στις οποίες παρουσίαζαν το έργο τους.
Μετά τη χθεσινή ανακοίνωση τα περισσότερα κόμματα της αντιπολίτευσης δήλωσαν έτοιμα να αντιμετωπίσουν την πρόκληση. «Το 2018 θα είναι η χρονιά της δημοκρατίας. Είμαστε έτοιμοι, θα κερδίσουμε!», δήλωσε ο επικεφαλής του Ρεπουμπλικανικού Λαϊκού κόμματος (CHP) Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου.
"Η δυνατότητα συμμαχιών στις εκλογές και οι φήμες για υποψηφιότητα Γκιουλ, μεταξύ των αιτίων της απόφασης για κάλπες"
«Με μια πρώτη ματιά μπορεί κανείς να πει ότι πίσω από την απόφαση πρόωρων εκλογών βρίσκονται οικονομικοί λόγοι. Η διολίσθηση της λίρας τις τελευταίες εβδομάδες, το πάγωμα των επενδύσεων αλλά και η επιβράδυνση των αγορών έχουν καταστήσει επιτακτική την ανάγκη ανανέωσης της εμπιστοσύνης». Με αυτά τα λόγια ξεκινά να μας μιλάει ο Αϊχάν Ακτάρ, γνωστός καθηγητής κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Μπιλγκί και αρθρογράφος, ο οποίος απάντησε σε ερωτήσεις του ΑΠΕ-ΜΠΕ για την ξαφνική αυτή στροφή του Πρόεδρου Ταγίπ Ερντογάν, ο οποίος, ενώ ήταν κάθετα αντίθετος σε ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών, χθες αιφνιδίασε και τους πιο υποψιασμένους στην Τουρκία. Ο κ. Ακτάρ τονίζει επίσης και τα εξής:
«Μπορούμε να πούμε ότι ντόπιοι και ξένοι επενδυτές ανάλογα με το εκλογικό αποτέλεσμα θα αναθεωρήσουν τις αποφάσεις τους. Αλλά κατά την άποψή μου οι πιέσεις στην οικονομία δεν είναι ικανές από μόνες τους να εξηγήσουν την απόφαση αιφνιδιαστικών εκλογών. Πρόσφατα είχε περάσει από την Βουλή τροποποίηση που επιτρέπει τις συμμαχίες κομμάτων στις εκλογές. Το κόμμα της αξιωματικής αντιπολίτευσης, δηλαδή το Ρεπουμπλικανικό, έχει προσφύγει στο Συνταγματικό Δικαστήριο και ζητά την ακύρωσή του. Αν πράγματι το Συνταγματικό Δικαστήριο πάρει μια τέτοια απόφαση, τα πράγματα στις προεδρικές εκλογές δεν θα είναι και τόσο εύκολα για το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Θα είναι δυσκολότερο να κερδίσει τις εκλογές χωρίς συμμαχία. Στην περίπτωση που δεν θα μπορεί να έχει τη συμμαχία με το κόμμα Εθνικιστικού Κινήματος μπορεί να καταστεί αδύνατη η εκλογή Ερντογάν. Κατά την άποψή μου και ένας από τους σημαντικούς λόγους που μπορεί να κρύβεται πίσω από την απόφαση αιφνιδιαστικών εκλογών είναι να οδηγηθούμε ταχύτατα σε αυτές και να καταστεί άνευ ουσίας μια απόφαση που θα πάρει το Συνταγματικό Δικαστήριο».
Τέλος, προσθέτει ο κ. Ακτάρ, σημαντικό ρόλο έχουν παίξει και οι μεταξύ των κομμάτων σχάσεις. Ειδικά των κομμάτων της αντιπολίτευσης:
«Τελευταία υπήρχαν φήμες ότι τα κόμματα της αντιπολίτευσης θα μπορούσαν να προτάξουν ως υποψήφιο τον τέως Πρόεδρο Δημοκρατίας Αμπντουλάχ Γκιούλ. Στην περίπτωση υλοποίησης ενός τέτοιου σεναρίου οι εκλογές θα ήταν δύσκολες για το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης. Κατά την άποψή μου και αυτές οι φήμες μπορεί να έχουν σχέση με αυτή την απόφαση».
Ο κ. Ακτάρ, που ασχολείται σε άρθρα του και με τα ελληνοτουρκικά, απαντώντας σε ερώτηση για τις τεταμένες σχέσεις Ελλάδας-Τουρκίας τον τελευταίο καιρό εκτιμά πως δεν πιστεύει ότι η απόφαση για πρόωρες εκλογές θα έχει σημαντικές επιπτώσεις στις σχέσεις των δύο χωρών.
ΑΠΕ-ΜΠΕ-AFP
