Κυριακή, 16 Σεπτεμβρίου 2018 10:14

Η εγκατάλειψη του σχολείου, σήμα κινδύνου για παραβατικότητα!

Γράφτηκε από την
Η εγκατάλειψη του σχολείου, σήμα κινδύνου για παραβατικότητα!

 

Το σχολείο είναι μια μικρή κοινότητα, μια πρώτη επαφή πέρα από την οικογένεια, με τους περιορισμούς, τις υποχρεώσεις αλλά και τους κανόνες συνύπαρξης σε έναν οργανωμένο κόσμο.

Η “Ε” αναζήτησε εάν στον μικρόκοσμο του σχολείου χωρούν και άλλες παραβατικές συμπεριφορές, με αφορμή περιστατικά τα οποία σημάδεψαν το πανελλήνιο την περσινή σχολική χρονιά. Θέσαμε λοιπόν αυτό το ερώτημα στην επιμελήτρια Ανηλίκων Δικαστηρίων Καλαμάτας Αγγελική Ρουμελιώτου:

- Εχουμε παραβατικότητα στα σχολεία μας;

“Είναι σημαντικό να διευκρινίσουμε ότι οι ανήλικοι που βγαίνουν στην παραβατικότητα, στη συντριπτική τους πλειοψηφία δεν είναι ενεργοί μαθητές, αλλά έχουν εγκαταλείψει το σχολείο ή έχουν σωρεία αδικαιολόγητων απουσιών. Γι’ αυτό η πρόωρη εγκατάλειψη σχολείου κρούει πάντα τον κώδωνα κινδύνου για το τι θα συναντήσουμε παρακάτω. Ωστόσο, δεν εκλείπουν και οι παραβατικότητες ενεργών μαθητών που εκδηλώνονται εντός ή εκτός σχολείου. Τέτοιες είναι, σε σποραδική μορφή, οι βανδαλισμοί και οι μικροκλοπές, ενώ τα συχνότερα θέματα αφορούν παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας”.

 

ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΑΡΑΒΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ

Τα τελευταία χρόνια, επίσης, επισημαίνει η επιμελήτρια, εμφανίστηκαν και πιο σύγχρονες μορφές παραβατικότητας, που εξελίχθηκαν παράλληλα με τις νέες τεχνολογίες. Τέτοιες είναι ο ηλεκτρονικός εκφοβισμός, τα παιχνίδια αυτοκτονικότητας, τα ψεύτικα προφίλ, ο εξευτελισμός άλλων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και το συχνότατο πλέον φαινόμενο της διασποράς γυμνών φωτογραφιών ή βίντεο άλλων προσώπων.

- Θα έπρεπε να μας ανησυχούν; Εχουν επίγνωση των νομικών συνεπειών οι παραβάτες;

“Ολες αυτές οι πράξεις μάς ανησυχούν αναφορικά με την εξέλιξή τους, καθότι μπορεί να υπάρχει άγνοια των συνεπειών όπως, για παράδειγμα, η ομαδική αποστολή «ευαίσθητων» προσωπικών φωτογραφιών που γίνεται για πλάκα αλλά μπορεί να σε φέρει υπόλογο στο δικαστήριο για παιδική πορνογραφία, που είναι ένα σοβαρότατο αδίκημα. Από την άλλη δε, λειτουργούν ως πύλη για να μας εισαγάγουν σε πιο άδυτες περιοχές της καθημερινότητας των εμπλεκομένων, όπου συχνά συναντούμε οικογενειακές δυσλειτουργίες ή σοβαρότατα θέματα. Σε αρκετές περιπτώσεις το αδίκημα είναι απλά μια μορφή εκτόνωσης, μια δίοδος δηλαδή να βγει το πρόβλημα προς τα έξω, να ονομαστεί και -γιατί όχι;- να λειτουργήσει ακόμη και ως κραυγή”.

 

ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΣΥΜΠΤΩΜΑ

Σε κάθε περίπτωση, λοιπόν, η ίδια παρατηρεί ότι μας δίνουν ένα σύμπτωμα, μια «ευκαιρία» να ασχοληθούμε μαζί τους εγκαίρως, γεγονός που μπορεί να αλλάξει άρδην την πορεία τους. Για παράδειγμα, ένα παιδί που κλέβει σήμερα μπλουζάκια σε κατάστημα μπορεί να εξελιχθεί σε έναν κανονικό κλέφτη αν δεν γίνουν έγκαιρες και έγκυρες παρεμβάσεις. Αν όμως -λέει- αναφερθεί στις κατάλληλες υπηρεσίες μπορούν να γίνουν σημαντικές παρεμβάσεις πρόληψης.

- Οπως;

“Οπως η παρέμβαση στην οικογένεια η οποία διαδραματίζει καθοριστικό ρόλο ή η κοινωνική έρευνα, όπου διερευνώνται με κατάλληλα εργαλεία όλες οι πτυχές της καθημερινότητάς του αλλά και της προσωπικότητάς του ή ακόμη και η διοικητική επιμέλεια, με την οποία θέτουμε τον ανήλικο σε μια διακριτική συνεργασία και εποπτεία. Και πολλά άλλα μέτρα που προσαρμόζονται κατά περίπτωση. Γι’ αυτό και η καθηγήτρια Εγκληματολογίας Βάσω Αρτινοπούλου επισημαίνει ότι οποιαδήποτε παρέμβαση πρέπει να είναι έγκαιρη (ίσον πρόληψη), ελάχιστη, ακριβώς για να μην στιγματίσουμε το παιδί και κατάλληλη, να εμπλέκονται δηλαδή κατάλληλα εκπαιδευμένοι επαγγελματίες”.

- Και η στάση του σχολείου;

“Το θετικό είναι ότι τα σχολεία δεν βάζουν πια αυτά τα θέματα κάτω από το χαλί, όπως παλιότερα που κυριαρχούσε ο φόβος της δυσφήμησης. Αντίθετα, τώρα πλέον αποτελεί κοινό τόπο ότι τα σχολεία που επιτυγχάνουν καλύτερα και επιτυχέστερα τον παιδαγωγικό τους ρόλο είναι αυτά που τολμούν να κοιτάζουν κατάματα τα θέματα που ανακύπτουν, που αντιλαμβάνονται ότι δεν παράγουν μόνο γνώση αλλά κυρίως ανθρώπους, που ξέρουν ότι στηρίζοντας το ένα παιδί προστατεύουν και όλα τα άλλα, που αναζητούν δημιουργικές συνεργασίες και που εν τέλει πλαισιώνουν κάθε παιδί ως μοναδικό με σεβασμό στο δικαίωμά του στη ζωή και την παιδεία”.

- Δηλαδή, πώς θα χαρακτηρίζατε τη συνεργασία σας με τα σχολεία;

“Σε ένα τέτοιο πλαίσιο, η συνεργασία μας με τα περισσότερα σχολεία είναι πολύ δημιουργική και σε αυτό έχουν παίξει καθοριστικό ρόλο τόσο οι διευθυντές και οι Σύλλογοι Διδασκόντων όσο και οι διευθυντές Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Μεσσηνίας, αλλά και ο περιφερειακός διευθυντής που έχουμε την τύχη να είναι από τον νομό μας και να συμμετέχει ο ίδιος στην Εταιρεία Προστασίας Ανηλίκων Καλαμάτας, προκειμένου να έχει πλήρη άποψη επί του θέματος. Επίσης έχουμε μια δημιουργική δίοδο επικοινωνίας με την Αστυνομία σε σταθερή βάση και με απόλυτη διακριτικότητα αλλά και με τις κοινωνικές υπηρεσίες, αφού μόνο μια συνεργατική δράση όλων των εμπλεκομένων μπορεί να φέρει θετικά αποτελέσματα. Δεν σας κρύβω βέβαια ότι όλο αυτό το συνεργατικό προστατευτικό πλαίσιο έχει δώσει μέχρι τώρα πολύ ενθαρρυντικά αποτελέσματα, γεγονός που καταδεικνύεται από τις ελάχιστες υποτροπές των εμπλεκομένων ανηλίκων”.

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΟΛΑ BULLYING

- Τα τελευταία χρόνια έχει ανοίξει μια κουβέντα για την ενδοσχολική βία και τον εκφοβισμό. Ποια είναι η άποψή σας;

“Η συχνότερη μορφή βίας στα σχολεία είναι οι συγκρούσεις μεταξύ των μαθητών. Ενίοτε ακολουθούνται με εμπλοκή γονέων που αναλαμβάνουν να ξεκαθαρίσουν το τοπίο. Εδώ χρειάζεται προσοχή γιατί τα τελευταία χρόνια έχουμε την τάση να κατονομάζουμε ως bullying κάθε μορφή μεμονωμένης ενδοσχολικής σύγκρουσης. Δεν είναι έτσι όμως. Οι καθημερινές απλές συγκρούσεις έχουν ρόλο διαπαιδαγώγησης και ωρίμανσης του παιδιού, αρκεί να γίνουν οι κατάλληλοι παιδαγωγικοί χειρισμοί. Είναι απαραίτητες για να μεγαλώσει μέσα από την εκπαιδευτική διαδικασία επίλυσής τους”.

- Πότε θα πρέπει να μας ανησυχήσει;

“Οτιδήποτε βίαιο αποκτά συστηματικότητα, επανάληψη και ανισορροπία δύναμης, ξεφεύγει από την έννοια της σύγκρουσης και εισέρχεται στο πεδίο του εκφοβισμού ή του bullying. Σε μια τέτοια περίπτωση επιβάλλεται διαφορετική αντιμετώπιση με άμεσα αντανακλαστικά και προεξάρχουσα την ενασχόληση: α) με τους θύτες και τις αιτίες που προκαλούν τις συμπεριφορές τους, β) με τα θύματα και την ενδυνάμωσή τους και γ) με τη συλλογικότητα των τρίτων, των θεατών, οι οποίοι δεν είναι άμοιροι ευθυνών είτε λόγω της ανοχής τους, είτε λόγω της σιωπής τους, είτε λόγω της σιωπηρής παρότρυνσης ή και της εκπροσώπησής τους σε κάθε τι που υπονοείται και που ο δράστης «αναλαμβάνει» να δραματοποιήσει. Για όλες αυτές τις περιπτώσεις έχουμε επισημάνει πολλάκις ότι είναι απαραίτητο να μπουν στα σχολεία επαγγελματίες εξειδικευμένοι στον τομέα των σχέσεων. Να προλαβαίνουμε τα θέματα στην αρχή τους και οι παρεμβάσεις να είναι εσωτερικές και διακριτικές. Η ωφέλεια θα είναι τεράστια για το παιδί, την οικογένεια, το σχολείο, αλλά και για το κοινωνικό σύνολο”.

 

Η “ΡΕΤΣΙΝΙΑ” ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΡΟΜΑ

- Οι παραβατικοί ανήλικοι Ρομά τι σχέση έχουν με το σχολείο;

“Οι ανήλικοι Ρομά, 14-17 ετών, που αναπτύσσουν παραβατική συμπεριφορά και κυρίως κλοπές, έχουν στη συντριπτική τους πλειοψηφία εγκαταλείψει πιο πριν το σχολείο. Βέβαια θα ήταν εξαιρετικά άδικο να πούμε ότι όλα τα παιδιά που είναι Ρομά και εγκαταλείπουν το σχολείο βγαίνουν οπωσδήποτε και γραμμικά στην παραβατικότητα. Αυτό δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, καθώς υπάρχουν και πολλά παιδιά με αρχές, ευγένεια και κανόνες που όμως αδικούνται ή κουβαλούν μια «ρετσινιά» λόγω της συχνότητας των παραβατικών πράξεων κάποιων ομόφυλων συνομηλίκων τους. Θα ήθελα λοιπόν να κρατήσετε ότι σπάνια θα βρούμε ανήλικο Ρομά που βγαίνει στην παραβατικότητα για όσο διάστημα φοιτά στο σχολείο. Αυτό αποκτά βαρύνουσα σημασία, καθώς μας δείχνει ότι το σχολείο δημιουργεί ένα ισχυρό συνεκτικό ιστό για τα παιδιά, ένα σύστημα αξιών και κανόνων που, ενδεχομένως και κατά περίπτωση, να νοσεί στο ενδοοικογενειακό πλαίσιο ή στο στενό περιβάλλον. Στην περίπτωση αυτή όταν διακόπτεται και το σχολείο, που αποτελεί μια καθοριστική συλλογικότητα μετά την οικογένεια, συνήθως τα παιδιά γίνονται έρμαια ενός συστήματος αντικοινωνικότητας, από το οποίο απουσιάζει κάθε σταθερό πρόσωπο αναφοράς που η αξία του είναι αναντικατάστατη σε αυτές τις ηλικίες. Αν θέλουμε λοιπόν να προλάβουμε ή να μετριάσουμε αυτήν την παραβατικότητα θα πρέπει να βρούμε εκείνους τους μηχανισμούς, με τους οποίους θα κρατήσουμε τους ανήλικους Ρομά στο σχολείο”.

- Κι ενώ είναι υποχρεωτική η εκπαίδευση…

“Ενα παιδί είναι υποχρεωτικό, βάσει του Ν. 1566/1985, να παρακολουθεί το σχολείο μέχρι να συμπληρώσει τα 16 του έτη. Πρόκειται για έναν νόμο που κατοχυρώνει το δικαίωμα του παιδιού στην Παιδεία αλλά που πολύ συχνά καταστρατηγείται. Επίσης, σειρά ακόλουθων νόμων, υπουργικών αποφάσεων και εγκυκλίων διασαφηνίζει το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα πρέπει να παρακολουθείται η φοίτηση, αλλά και οι ενέργειες που θα πρέπει να γίνονται αν κάτι τέτοιο παραβιάζεται.

Ισως λοιπόν είναι καιρός να ανοίξει μια κουβέντα πάνω στην περιβόητη υποχρεωτικότητα φοίτησης, αφού ο ίδιος νόμος αναφέρει ότι «όποιος έχει την επιμέλεια του ανηλίκου και παραλείπει την εγγραφή ή την εποπτεία του ως προς τη φοίτηση τιμωρείται σύμφωνα με το άρθρο 458 του Ποινικού Κώδικα».

Το ζητούμενο βέβαια, όπως αντιλαμβάνεστε, δεν είναι η τιμωρία, αλλά η προστασία του παιδιού και ο σεβασμός του δικαιώματός του στην εκπαίδευση όπως αυτή προβλέφθηκε από το Σύνταγμα αλλά και τη Διεθνή Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Παιδιού”.


NEWSLETTER