Σήμερα είναι η Ημέρα Ασφαλούς Διαδικτύου και αποσκοπεί στην προώθηση της ασφαλέστερης και πιο υπεύθυνης χρήσης των online τεχνολογιών και των κινητών τηλεφώνων, ιδίως μεταξύ των παιδιών και των νέων.
Ρεπορτάζ: Νικολέττα Κολυβάρη
Η "Ε" με αφορμή αυτό ρώτησε για το sexting την επιστημονική ομάδα του ΚΕΠΕΠΨΥ και την υπεύθυνη της ομάδας, κοινωνική ανθρωπολόγο Φωτεινή Βλαχοπουλιώτη, και ειδικότερα τι πρέπει να προσέξουμε σχετικά με την πρακτική αυτή που παρατηρείται ολοένα και περισσότερο μεταξύ των εφήβων, ακόμα και στις ηλικίες των 14 - 15 χρόνων.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το ΚΕΠΕΠΨΥ-Κέντρο Πρόληψης των Εξαρτήσεων και Προαγωγής της Ψυχοκοινωνικής Υγείας Μεσσηνίας δουλεύει προγράμματα με παιδιά και εφήβους.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ sexting;
Το sexting είναι η ένωση δύο λέξεων (sex και texting = γράφω μήνυμα) εξηγεί η Φ. Βλαχοπουλιώτη και "αφορά μια πρακτική που θεωρείται παραλλαγή του διαδικτυακού σεξ (cybersex)". Ειδικότερα, πρόκειται "για την ανταλλαγή γραπτών μηνυμάτων (sms), φωτογραφιών και videos σεξουαλικού περιεχομένου μεταξύ εφήβων και συνήθως προηγείται της σεξουαλικής δραστηριότητας", λέει και προσθέτει ότι "η πρακτική αυτή γίνεται μέσω των κινητών τηλεφώνων και άλλων ιδιωτικών συσκευών κινητής επικοινωνίας στις οποίες είναι εφικτή η ανταλλαγή οπτικοακουστικού υλικού και μηνυμάτων".
Στην ερώτηση γιατί κάνουν sexting οι έφηβοι, η επιστημονική ομάδα του Κέντρου απαντά ότι από ερευνητικά δεδομένα που συλλέχθηκαν με την χορήγηση ανώνυμων ερωτηματολογίων, διαπιστώθηκε ότι "οι λόγοι που οι έφηβοι θα επιδοθούν στην παραπάνω πρακτική αφορούν την κοινωνικοποίηση τους", ενώ "από τις πιο συχνές απαντήσεις που δόθηκαν ήταν «για πλάκα», «για να τραβήξω την προσοχή», «επειδή με πίεσε κάποιο αγόρι» (όταν μιλάμε για κορίτσι) και από την πλευρά των αγοριών «επειδή το κάνουν οι φίλοι μου», «για να είμαι μες στα πράγματα», «για να είμαι δημοφιλής» κ.λπ.".
Ο ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΣΤΗΝ ΨΥΧΟΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΟΥ ΕΦΗΒΟΥ
Αυτό, ωστόσο, που προβληματίζει στα αποτελέσματα της έρευνας είναι ότι "αναδύονται προβληματισμοί σχετικά με τους τρόπους έκφρασης της σύγχρονης ανθρώπινης σεξουαλικότητας", επισημαίνει η υπεύθυνη της επιστημονικής ομάδας του Κέντρου. Και παρατηρεί πως "το ανθρώπινο σώμα που προβάλλεται μέσα από τα τεχνολογικά εξαρτήματα (όπως π.χ. η οθόνη του Η/Υ) ενισχύει τα πρότυπα του υπερκαταναλωτισμού της κοινωνίας και παγιώνει την πεποίθηση ότι το σώμα είναι κάτι προς χρήση". Κι αυτό έχει ως αποτέλεσμα "να οδηγεί τις σχέσεις οικειότητας σε μια εντελώς διαφορετική πορεία, η οποία ενδεχομένως να έχει σοβαρό αντίκτυπο στην ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη του ανθρώπου". Στη βάση αυτή, λοιπόν, "ολοένα και περισσότεροι έφηβοι εμπλέκονται σε πρώιμες σεξουαλικές επαφές στις οποίες συχνά εκλείπει ο συναισθηματικός παράγοντας", διαπιστώνει η ίδια.
Η ΝΟΜΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ
Το ζήτημα, όμως, έχει και σοβαρές νομικές διαστάσεις, καθότι "θεωρείται παράνομη η παραγωγή και διανομή σεξουαλικών φωτογραφιών που αφορούν ανηλίκους. Ετσι πολλά παιδιά έχουν κατηγορηθεί για αυτή την πράξη, ενώ δεν το ήξεραν", επισημαίνει η κ. Βλαχοπουλιώτη.
Δικαστικές πηγές μάλιστα επισημαίνουν στην "Ε" ότι ανεξάρτητα από την συναίνεση ή όχι στη διακίνηση των sexts, στις περιπτώσεις που απεικονίζεται ανήλικος, το άτομο που έκανε τη βιντεοσκόπηση, καθώς και όσα άτομα εμπλέκονται στη διακίνηση του υλικού, μπορεί να αντιμετωπίσουν σοβαρές νομικές επιπτώσεις. Μια ημίγυμνη ή γυμνή φωτογραφία ενός ανηλίκου ή βίντεο με σεξουαλικό περιεχόμενο που στάλθηκε στο πλαίσιο μιας προσωπικής επικοινωνίας και θα διακινηθεί σε τρίτους, νομικά συνιστά αδίκημα σχετικό με παιδική πορνογραφία ή, κατά περίπτωση, θα υπαχθεί στη νομοθεσία που απαγορεύει τη συλλογή και επεξεργασία ευαίσθητων προσωπικών δεδομένων.
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΟΣ ΕΝΗΛΙΚΕΣ
Η επιστημονική ομάδα του ΚΕΠΕΠΨΥ τονίζει ότι αποτελεί επιτακτική ανάγκη "η ενημέρωση των γονέων και των ενηλίκων που σχετίζονται με εφήβους (όπως εκπαιδευτικοί) σχετικά με τους κινδύνους που ελλοχεύουν στο Διαδίκτυο", ώστε "με τη σειρά τους να ενημερώνουν και τους εφήβους για αυτούς τους κινδύνους και παράλληλα να τους δίνουν την ευκαιρία για σωστή χρήση του Διαδικτύου και τη δυνατότητα να συνειδητοποιούν τις συνέπειες των πράξεών τους".
Είναι, λοιπόν, σημαντικό "οι γονείς να συνοδεύουν και να συμβουλεύουν τους εφήβους σε αυτή τη διαδικασία. Η δημιουργία γεφυρών επικοινωνίας με τον έφηβο αποτελεί την αποδοτικότερη μέθοδο πρόληψης και αντιμετώπισης από πλήθος ψυχοκοινωνικών κινδύνων, όπως είναι και αυτών που ενέχει το Διαδίκτυο", επισημαίνουν. Και προσθέτουν ότι είναι καλό "οι έφηβοι να αισθάνονται άνετα να μιλήσουν στους γονείς τους για τη διαδικτυακή τους ζωή". Ομως, και "οι γονείς είναι σημαντικό να κρατούν την ψυχραιμία τους σε τέτοιου είδους θέματα, ειδάλλως ο έφηβος θα αρνηθεί την επικοινωνία. Είναι σημαντικό οι γονείς να παρατηρούν τη συμπεριφορά του παιδιού τους και τις ενδεχόμενες αλλαγές που αυτή παρουσιάζει: αν συμπεριφέρεται παράξενα, αν κρατάει πολλά μυστικά, εάν φαίνεται αγχωμένο ή στεναχωρημένο", συνιστούν. Αλλωστε, "τα παιδιά ντρέπονται ή φοβούνται να μιλήσουν για ανάλογα θέματα και κάποιες τέτοιες συμπεριφορές όπως περιγράφηκαν παραπάνω, θα μπορούσαν να αποτελούν ενδείξεις ύπαρξης ενός τέτοιου προβλήματος".
ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΡΟΣ ΕΦΗΒΟΥΣ
Σε ό,τι αφορά τους ίδιους τους εφήβους "είναι σημαντικό να γνωρίζουν ότι από τη στιγμή που στέλνουν μια φωτογραφία τους σε άλλον αποστολέα, ακόμα και αν μαζί του έχουν σχέση οικειότητας, η φωτογραφία αυτή δεν βρίσκεται πλέον υπό τον έλεγχό τους", επισημαίνουν. "Η φωτογραφία αυτή μπορεί να κοινοποιηθεί και να διανεμηθεί σε άλλους παραλήπτες. Ο,τι ανεβαίνει στο Διαδίκτυο, μένει για πάντα εκεί ακόμα και αν νομίζουμε ότι το έχουμε διαγράψει", λένε από την επιστημονική ομάδα εξηγώντας τον κίνδυνο.
Προειδοποιούν, λοιπόν, τους εφήβους ότι "η διαδικτυακή εικόνα που προβάλλουμε είτε με, είτε χωρίς τη συναίνεσή μας, μπορεί να έχει συνέπειες στην πραγματική μας ζωή και στη σταδιοδρομία μας στο απώτερο μέλλον".
Και τους προτρέπουν να μην υποκύπτουν σε πιέσεις των άλλων ανθρώπων (πίεση συνομηλίκων) με τους οποίους μπορεί να σχετίζονται: "Οταν δεν επιθυμώ κάτι, είναι εντάξει να το πω ακόμα και αν ο άλλος άνθρωπος θυμώσει ή διαφωνήσει μαζί μου. Φροντίζω και προστατεύω το σώμα μου και συναναστρέφομαι με ανθρώπους που κάνουν το ίδιο και σέβονται τα όριά μου".
