Πέμπτη, 13 Ιουνίου 2019 14:05

Το «σύνδρομο mobbing» απειλή για την υγεία των εργαζομένων

Γράφτηκε από την
Το «σύνδρομο mobbing» απειλή για την υγεία των εργαζομένων

Συμβαίνει όλο και πιο συχνά να ακούμε για ένα «σύνδρομο mobbing» στην εργασία, αλλά να μην ξέρουμε τι ακριβώς είναι αυτό και πώς επηρεάζει την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων.

Με μια φράση θα λέγαμε ότι πρόκειται για μια μορφή ηθικής παρενόχλησης στο χώρο δουλειάς (ή αλλιώς εργασιακός εκφοβισμός). Δεν είναι εξάλλου τυχαίο ότι η Επιθεώρηση Εργασίας είναι η υπηρεσία που εξετάζει τις σχετικές καταγγελίες.

Ρεπορτάζ: Νικολέττα Κολυβάρη

Βέβαια, το πώς προσδιορίζονται τα όρια για να χαρακτηρίσει κανείς mobbing κάποιες συμπεριφορές και να τις διαχωρίσει από μια απλή επίπληξη, χωράει πολλή κουβέντα. Και επειδή δεν υπάρχει το νομοθετικό πλαίσιο που να προστατεύει τους εργαζόμενους από συμπεριφορές mobbing, δύσκολα κάποιος θα προχωρήσει σε μια αναφορά στο Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας.

Καμία τέτοια καταγγελία άλλωστε δεν έχει γίνει ποτέ σε Μεσσηνία ή Λακωνία, διαβεβαιώνουν και από το αρμόδιο Τμήμα Επιθεώρησης Ασφάλειας και Υγείας - διευκρινίζοντάς μας ότι δύσκολα ο καταγγέλλων θα μπορούσε να προσδιορίσει τεκμηριωμένα ότι υφίσταται εργασιακό εκφοβισμό.

Η "Ε" πάντως μίλησε με την ψυχολόγο της Μονάδας Ψυχοκοινωνικής Αποκατάστασης "Θάλπος Καλαμάτας" Εύη Τσικρικού για το τι είναι το σύνδρομο mobbing, και να τι μας απάντησε:

ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΜΕ ΑΠΛΑ ΛΟΓΙΑ

Ο εργασιακός εκφοβισμός, γνωστός και ως «σύνδρομο mobbing», "είναι ένα φαινόμενο στον σύγχρονο εργασιακό χώρο, το οποίο αποτελεί σοβαρή απειλή για την υγεία και την ασφάλεια των εργαζομένων. Πρόκειται για την συστηματική, διαρκή και σκόπιμη επίθεση που δέχεται ένας εργαζόμενος από ένα συνάδελφο ή μια ομάδα συναδέλφων ή από τον προϊστάμενό του μέσω διαφόρων μορφών, προκειμένου να «σπάσει το ηθικό του» και να οδηγηθεί στην παραίτηση της εργασιακής του θέσης", λέει η ψυχολόγος.

Δηλαδή, εξηγεί, "ο εργαζόμενος – θύμα δέχεται σε καθημερινό επίπεδο μία επαναλαμβανόμενη ηθική παρενόχληση και ψυχολογική κακομεταχείριση,  με σοβαρές σωματικές και ψυχολογικές επιπτώσεις τόσο στον ίδιο, όσο και στην ζωή του γενικότερα".

Για την ίδια είναι σημαντικό, όμως, "να διαχωρίσουμε τον εργασιακό εκφοβισμό από την σεξουαλική και φυλετική παρενόχληση, καθώς το mobbing αποτελεί μία μορφή παρενόχλησης".

 

ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ MOBBING ΚΑΘΕ ΦΩΝΗ Ή ΠΑΡΕΞΗΓΗΣΗ

Βέβαια, κάθε... φωνή ή παρεξήγηση στον εργασιακό χώρο δεν είναι mobbing. "Φυσικά και δεν αποτελεί κάθε παρατήρηση ή πρακτική που μπορεί να ασκηθεί στα πλαίσια της εργασιακής καθημερινότητας mobbing, επειδή απλώς την θεωρεί άδικη ο εργαζόμενος", παρατηρεί η ψυχολόγος. Ο εργοδότης "έχει το δικαίωμα να προβεί σε επίπληξη, καθαίρεση, μετάθεση κλπ., αρκεί να κινείται μέσα σε λογικά πλαίσια των κανόνων συμπεριφοράς", συμπληρώνει. Αλλά, "αν ο εργοδότης χρησιμοποιεί συστηματικά και αδικαιολόγητα ένα μοτίβο συμπεριφοράς που να συμπεριλαμβάνει συχνές και αυθαίρετες επιπλήξεις, προσβολές, απειλές απόλυσης κ.ο.κ., τότε, ναι, πρόκειται για mobbing".

 

"ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΤΡΟΜΟΚΡΑΤΙΑ"

Δυστυχώς, ωστόσο, λέει η ψυχολόγος του "Θάλπος" πρόκειται για ένα πολύ συχνό φαινόμενο στις ελληνικές επιχειρήσεις και σε πόλεις της περιφέρειας, όπως είναι η Καλαμάτα. Κι αυτό "λόγω της πρωτόγονης εργασιακής κουλτούρας που επικρατεί, καθώς ακόμα και σήμερα κυριαρχεί η αντίληψη ότι ο εργοδότης ή ο προϊστάμενος είναι το «αφεντικό» που μπορεί να συμπεριφέρεται όπως θέλει αρκεί να γίνει η δουλειά σωστά, πάση θυσία".

Μάλιστα, "ακόμα και αν υποπέσει στην αντίληψή του ότι ένας εργαζόμενος δέχεται mobbing από συνάδελφο/ους, τότε απλώς θα τον θεωρήσει αδύναμο", διαπιστώνει.

Ομως, "αυτό που δεν έχει κατανοήσει είναι ότι αν δεν υπάρχει ένα υγιές και συνεργατικό περιβάλλον, θα επέλθουν επιπτώσεις και στην αποδοτικότητα της επιχείρησής του". 

Επίσης συχνό φαινόμενο, και "δη στην επαρχία, είναι όταν κάποιος όντως δεν μπορεί να αντεπεξέλθει στα καθήκοντά του, αντί ο εργοδότης να προχωρήσει σε νόμιμη απόλυση, να προχωρά σε μία συστηματική, μεθοδική και συνεχή στρατηγική «ψυχολογικής τρομοκρατίας», με στόχο την εκβίαση της παραίτησής του και την αποφυγή του κόστους απόλυσης".

 

ΣΠΑΝΙΑ ΘΑ ΕΡΘΕΙ ΣΕ ΡΗΞΗ

Το θέμα για την κ. Τσικρικού είναι ότι "στις πόλεις της περιφέρειας, όπως είναι και η Καλαμάτα, σπάνια ο εργαζόμενος θα προχωρήσει σε ρήξη, σκεπτόμενος τον αρνητικό αντίκτυπο που θα έχει κάτι τέτοιο στην επαγγελματική του ταυτότητα σε μια τοπική και κλειστή κοινωνία". Ενδεχομένως, λέει, "να φοβάται ότι θα χαρακτηριστεί αδύναμος ή ότι κάποιοι εργοδότες θα κρίνουν αρνητικά την επιλογή του και δεν θα προτιμήσουν να τον προσλάβουν".

Ομως, δεν πρέπει "να ξεχνάμε την σοβαρότητα της παρενόχλησης σε οποιαδήποτε μορφή - και ότι για να αντιμετωπιστούν τέτοια φαινόμενα χρειάζεται όλοι να σπάσουμε τον κύκλο του φόβου και της προκατάληψης, εργαζόμενοι και εργοδότες στην προκειμένη περίπτωση", προτρέπει η ίδια.

 

ΠΟΙΟΣ ΑΣΚΕΙ ΤΟΝ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΕΚΦΟΒΙΣΜΟ

Το σύνδρομο mobbing μπορεί να ασκείται από ένα μεμονωμένο άτομο, "είτε αυτό είναι συνάδελφος, manager, εργοδότης" ή ακόμα και "από μία ομάδα συναδέλφων με την ανοχή του προϊστάμενου ή του εργοδότη", περιγράφει η Τσικρικού.

Εκφράζεται στον χώρο δουλειάς "με ανάθεση νέων καθηκόντων χωρίς προηγούμενη κατάρτιση, εξονυχιστικό έλεγχο, αποκλεισμό από meetings, αδικαιολόγητη μετάταξη, υπερφόρτωση καθηκόντων με προθεσμίες που δεν μπορούν να τηρηθούν, προσβλητική μεταχείριση, ειρωνεία, συκοφαντία, απειλές απόλυσης ή πειθαρχικές απειλές, κ.λπ.", εξηγεί. Και διευκρινίζει ότι "η χρήση των παραπάνω συμπεριφορών πρέπει να είναι συστηματική και διαρκής, ώστε να θεωρηθούν μορφές mobbing".

 

ΟΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ

Ο εργασιακός εκφοβισμός "μπορεί να αποτελεί αιτία εκδήλωσης ψυχικών και σωματικών νοσημάτων στον εργαζόμενο, όπως δυσκολίες στον ύπνο, επιθετικότητα, σωματική κόπωση, κατάθλιψη ή ακόμα και τάσεις αυτοκτονίας", μας αναφέρει. Αν μάλιστα "δεν διερευνηθεί το θέμα και δεν ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα και η παρενόχληση αυτή γίνει μακροχρόνια, τότε υπάρχει κίνδυνος τα προβλήματα να γίνουν τόσο σοβαρά ώστε να χρειαστεί ψυχοθεραπευτική αλλά και ιατρική βοήθεια", προσθέτει σχετικά.

 

ΠΩΣ ΤΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΩ ΚΑΙ ΠΟΥ ΝΑ ΑΠΕΥΘΥΝΘΩ;

Στα ερωτήματα "πώς μπορώ να το αντιμετωπίσω" και "πού να απευθυνθώ" η Εύη Τσικρικού απαντά καταρχάς ότι "είναι σημαντικό να θέσετε με σαφήνεια τα όριά σας, όσον αφορά τι είναι αυτό που σας ενοχλεί". Δηλαδή, "να εκφράσετε με ευθύτητα αυτό που δεν σας αρέσει στη συμπεριφορά του άλλου και να τον ενημερώσετε ότι, εάν συνεχίσει, θα τον αναφέρετε". Σημαντικό είναι, όμως, "να οριοθετήσετε και τον ίδιο σας τον εαυτό στον τρόπο που θα αντιδράσετε, ώστε να μην χάσετε την ψυχραιμία σας, διότι θα χρησιμοποιηθεί εναντίον σας".

Μία καλή ιδέα, λέει, "είναι να δημιουργήσετε ένα δικό σας κύκλο θωράκισης με συναδέλφους, τον οποίο να μην μπορεί να επηρεάσει εναντίον σας ο  «νταής»". Εάν όμως ο εκφοβισμός συνεχίζεται, "πρέπει να το αναφέρετε στον ανώτερό σας. Και αν το mobbing προέρχεται από τον προϊστάμενό σας, τότε απευθυνθείτε στον προϊστάμενό του".

 

ΜΕ ΤΕΚΜΗΡΙΩΜΕΝΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

Βεβαιωθείτε όμως, τονίζει η ψυχολόγος, ότι "έχετε τεκμηριωμένα περιστατικά, συμπεριλαμβανομένων ημερομηνιών και μαρτύρων, και ότι η αναφορά σας είναι όσο το δυνατόν πιο επαγγελματική. Αναφέρετε τα γεγονότα και ζητήστε μία λύση, διότι είναι ευθύνη της εταιρείας να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των εργαζομένων και του γενικού εργασιακού περιβάλλοντος".

Στο χειρότερο σενάριο, λέει η Εύη Τσικρικού, "μπορεί να χρειαστεί να είστε προετοιμασμένοι για να εμπλακείτε σε απευθείας αντιπαράθεση με τον «νταή» σας, είτε πρόκειται για συνάδελφο είτε για εργοδότη, με την κατάλληλη κατά περίπτωση υποστήριξη (συνάδελφοι, σωματείο, κλπ)".

Επίσης, "μπορεί να σκεφτείτε σοβαρά την αλλαγή εργασιακού περιβάλλοντος. Το να αποφασίσετε να σταματήσετε  να εργάζεστε σε ένα τοξικό περιβάλλον δεν είναι ντροπή. Αντιθέτως, αποδεικνύει ότι έχετε την απαραίτητη αυτοεκτίμηση και θέτετε ως προτεραιότητα την υγεία σας, σωματική και ψυχική!" σημειώνει καταλήγοντας.

 

(Φωτογραφία: Gerd Altmann / Pixabay)


NEWSLETTER