Η κατάθεσή τους θα καταγράφεται και θα χρησιμοποιείται κατά τη διάρκεια της δικαστικής εξέλιξης της υπόθεσης. Ετσι, δεν θα κακοποιούνται ξανά και ξανά με ατέρμονες διαδικασίες στα ακροατήρια.
Για το "Σπίτι του παιδιού" όπως και για τις προβλεπόμενες από το νόμο διαδικασίες στις περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων, καθώς και για το ρόλο του αστυνομικού, μίλησε στην "Ε" ο διευθυντής Αστυνομίας του νομού, αστυνομικός διευθυντής Παναγιώτης Πούπουζας. Τονίζει χαρακτηριστικά ότι είναι σημαντικό το ότι φτάσαμε στο μέλλον -δηλαδή στα δωμάτια αυτά, που ήδη υπάρχουν στην Αθήνα, τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη- ειδικά δε όταν στο παρελθόν δεν υπήρχε τίποτα! Μόλις το 2007-2008 εισήχθη ο θεσμός της παρουσίας παιδοψυχιάτρου, και από τότε παρίσταται πάντα.
Το "Σπίτι του παιδιού" είναι ένας ειδικός χώρος που διαθέτει την κατάλληλη υλικοτεχνική υποδομή, ώστε να εξετάζεται ο ανήλικος, και έπειτα να διαβάζεται ή να ακούγεται η μαρτυρία του χωρίς ο ίδιος να παρίσταται στα δικαστήρια και να συμμετέχει σε εξαντλητικές για την ψυχολογία του διαδικασίες.
Στα ειδικά αυτά δωμάτια αξίζει να σημειωθεί ότι δεν θα παρίσταται αστυνομικός, αλλά θα παρακολουθεί από τον διπλό καθρέφτη και θα έχει τη δυνατότητα να υποβάλει τις ερωτήσεις του στον παιδοψυχίατρο.
Η ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ
Οπως τονίζει ο διευθυντής Αστυνομίας, οι χειρισμοί λόγω της ηλικίας του θύματος είναι ιδιαίτεροι, ενώ πάντοτε ενημερώνεται και ο εισαγγελέας. Είναι βέβαια και φορές που ο αστυνομικός θα πρέπει να δείξει μια ιδιαίτερη ευελιξία και ευρηματικότητα, οπότε δεν είναι περίεργο στην εξέταση του ανηλίκου να χρησιμοποιηθούν χαρτί και... μπογιές, για να ζωγραφίσει το παιδί αυτό που βίωσε.
Σε κάθε περίπτωση πάντως παίρνονται γραπτές καταθέσεις και από τους γονείς, κι όταν ο δράστης είναι από το περιβάλλον του παιδιού (συγγενικό ή φιλικό πρόσωπο της οικογένειας) οι αστυνομικοί έρχονται σε επαφή με κοινωνικές-προνοιακές δομές για να εξετάσουν το περιβάλλον του θύματος.
ΣΥΜΠΕΡΙΦΟΡΑ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΠΡΟΑΝΑΚΡΙΣΗ
Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε -τονίζει ο διευθυντής- ότι υπάρχει κώδικας δεοντολογίας που προβλέπεται κατά την εξέταση από τον αστυνομικό, ο οποίος οφείλει να μην ασκήσει οποιαδήποτε μορφή πίεσης στους μάρτυρες, στην προσπάθεια άντλησης πληροφοριών.
Αντίθετα, προστατεύει τους παθόντες και τους μάρτυρες (και όταν υπάρχει κίνδυνος για εκφοβισμό τους). Λαμβάνει σοβαρά υπόψη την ψυχική υγεία, την ιδιάζουσα κατάσταση και το συμφέρον του θύματος σεξουαλικής εκμετάλλευσης ή κακοποίησης, προσπαθώντας -κατά το δυνατό- να περιορίζει τη δευτερογενή θυματοποίησή του.
ΜΑΡΤΥΡΙΑ ΑΝΗΛΙΚΟΥ
Σύμφωνα με την τελευταία τροποποίηση, πέρυσι, σχετικού άρθρου του νόμου, ο έλεγχος της μαρτυρίας του ανήλικου στρέφεται σε δύο άξονες: α) στην ακρίβεια του περιεχομένου της κατάθεσης (τι, πού, ποιος, πώς, πότε, αλλά ποτέ "γιατί;") και β) στον έλεγχο της αξιοπιστίας του από παιδοψυχίατρο.
Κεφαλαιώδους σημασίας είναι ο τρόπος εξέτασης του ανηλίκου - και από εκεί που ο αστυνομικός λειτουργούσε εμπειρικά, τώρα η κατάθεση γίνεται με την παρουσία παιδοψυχιάτρου και στο μέλλον πάμε στο "σπίτι του παιδιού". Εξελίσσεται, λοιπόν ο τρόπος της εξέτασης προς το συμφέρον του ανηλίκου, για να μην πηγαίνει στο ακροατήριο και υφίσταται όλη την ταλαιπωρία και το ψυχικό κόστος που αυτό συνεπάγεται. Μάλιστα ο διευθυντής έφερε ως παράδειγμα μια περίπτωση, που το θύμα χρειάστηκε να παραστεί 14 φορές στο ακροατήριο... και έγινε 19 χρονών μέχρι η υπόθεση να τελεσιδικήσει!
Η ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΕΞΕΤΑΣΗΣ
Κατά την εξέταση του ανήλικου θύματος ως μάρτυρα, διορίζεται και παρίσταται παιδοψυχολόγος ή παιδοψυχίατρος, ως πραγματογνώμονας - και σε περίπτωση έλλειψής τους, ψυχολόγος ή ψυχίατρος.
Ο παιδοψυχολόγος ή ο παιδοψυχίατρος προετοιμάζει τον ανήλικο για την εξέταση, συνεργαζόμενος προς τούτο με τους προανακριτικούς υπαλλήλους και με τους δικαστικούς λειτουργούς. Αποφαίνεται για την αντιληπτική ικανότητα και την ψυχική κατάσταση του ανηλίκου, και διατυπώνει τις διαπιστώσεις του σε γραπτή έκθεση, η οποία αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της δικογραφίας.
Η προετοιμασία συνίσταται στη δημιουργία κατάλληλου κλίματος και σχέσης εμπιστοσύνης: ελάττωση της αμηχανίας του παιδιού έναντι της άγνωστης διαδικασίας. Επίσης ο ειδικός της ψυχικής υγείας ενημερώνει το παιδί για τη σημασία της αλήθειας, τόσο για το ίδιο όσο και για την κοινωνία.
Η σύνταξη της έκθεσης αποσκοπεί στο να παράσχει στους κρίνοντες στοιχεία αναφορικά με τη βασιμότητα και ωριμότητα της κατάθεσης του ανηλίκου.
Κατά την εξέτασή του, ο ανήλικος μπορεί να συνοδεύεται από τον νόμιμο εκπρόσωπό του, εκτός εάν ο ανακριτής απαγορεύσει την παρουσία του προσώπου αυτού με αιτιολογημένη απόφασή του για σπουδαίο λόγο - ιδίως σε περίπτωση σύγκρουσης συμφερόντων ή ανάμειξης του προσώπου αυτού στην ερευνώμενη πράξη.
Η κατάθεση του ανηλίκου συντάσσεται εγγράφως και καταχωρίζεται και σε ηλεκτρονικό οπτικοακουστικό μέσο, όταν αυτό είναι δυνατόν. Η ηλεκτρονική προβολή της κατάθεσης του ανηλίκου αντικαθιστά τη φυσική παρουσία του στα επόμενα στάδια της διαδικασίας.
Η γραπτή κατάθεση του ανηλίκου αναγιγνώσκεται πάντοτε στο ακροατήριο. Αν ο ανήλικος κατά της ακροαματική διαδικασία έχει συμπληρώσει το 18ο έτος, μπορεί να παρίσταται αυτοπροσώπως.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΤΗΣ ΑΝΤΙΛΗΠΤΙΚΗΣ ΙΚΑΝΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΨΥΧΙΚΗΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΟΥ ΑΝΗΛΙΚΟΥ
Η αξιολόγηση της αντιληπτικής ικανότητας και της ψυχικής κατάστασης του ανηλίκου περιλαμβάνει: α) την ικανότητα παρατήρησης και ερμηνείας των γεγονότων, β) την ικανότητα της μνήμης, γ) την ικανότητα μεταφοράς των γεγονότων και επικοινωνίας.
Με άλλα λόγια: Ο ανήλικος είναι ικανός να παρατηρήσει αυτό που συνέβη; Μπορεί να θυμηθεί αυτό που παρατήρησε; Μπορεί να μεταφέρει αυτό που θυμάται;
ΟΙ ΚΑΤΑΓΓΕΛΙΕΣ
Βέβαια, από τα στατιστικά στοιχεία για τις περιπτώσεις που έχουν καταγγελθεί από το 2011 έως και σήμερα στη Μεσσηνία δεν μπορούν να βγουν ασφαλή συμπεράσματα. Οι εγκληματολόγοι -σημειώνει ο διευθυντής Αστυνομίας- λένε ότι τα καταγγελλόμενα περιστατικά είναι μόνο η κορυφή του παγόβουνου. Λέει επίσης ότι συνήθως ο θύτης είναι ένα πρόσωπο από το συγγενικό ή φιλικό περιβάλλον του θύματος, το οποίο εμπιστευόμαστε, φίλος ή γείτονας, για να υπάρχει και η δικαιολογημένη επαφή.
Ως προς τα στατιστικά στοιχεία, ενδεικτικά αναφέρουμε ότι από το 2011 έως το 2014 δεν καταγγέλθηκαν τέτοια περιστατικά. Το έτος 2015 παρουσιάζονται 2 θύματα και γίνονται δικογραφίες για προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας (σ.σ. το στάδιο πριν την ασέλγεια, θα λέγαμε), καθώς και 1 θύμα όπου σχηματίζεται δικογραφία για κατάχρηση ανηλίκου σε ασέλγεια.
Το 2016 παρουσιάζεται 1 θύμα και η δικογραφία που κατατίθεται στην εισαγγελία είναι για βιασμό και αποπλάνηση ανηλίκου, καθώς και 1 θύμα που η δικογραφία που σχηματίζεται είναι για προσβολή της γενετήσιας αξιοπρέπειας, κατάχρηση σε ασέλγεια, αποπλάνηση παίδων και σωματεμπορία. Πέρυσι παρουσιάζεται 1 θύμα βιασμού και 1 θύμα αποπλάνησης, και φέτος παρουσιάζονται 2 θύματα αποπλάνησης.
