Ο Μπάρακ Ομπάμα έρχεται σαν φίλος και ως τέτοιος είχε θεωρηθεί για την Ελλάδα σε όλο το διάστημα της θητείας του. Ηταν ή δεν ήταν; Απευθύνουμε την ερώτηση στον κατ' εξοχήν αρμόδιο να απαντήσει: στον Καλαματιανό πρέσβη μας -μέχρι πριν λίγο καιρό- στην Ουάσιγκτον, τον Χρίστο Παναγόπουλο, που έχει συμβάλει στην προετοιμασία της επίσκεψης αρχής γενομένης από την εποχή της πρωθυπουργίας Σαμαρά.
- Είναι βάσιμη, κύριε Παναγόπουλε, η αίσθηση των Ελλήνων ότι ο Μπάρακ Ομπάμα είχε φιλελληνική λογική στις διάφορες ενέργειές του;
«Την δεύτερη φορά που περνούσα την πόρτα του οβάλ γραφείου του Λευκού Οίκου, ένα όμορφο φθινοπωρινό πρωινό του 2012, μόνος μου αυτή την φορά για την επίδοση των διαπιστευτηρίων, με περίμενε μία ευχάριστη έκπληξη. Με υποδέχτηκε εγκάρδια ο Πρόεδρος Ομπάμα και αμέσως έσπευσε να πει: "Μην ανησυχείς για την κατάσταση στη χώρα σου, θα τα καταφέρετε αν δείξετε αποφασιστικότητα για αλλαγές. Οταν ανέλαβα εγώ η οικονομία εδώ ήταν ίσως χειρότερη, αναλογικά, από της Ελλάδας, αλλά έθεσα αμέσως στόχους και εφάρμοσα ένα πρόγραμμα που αν και σε τίποτα δεν απηχούσε τις θέσεις μου, ήταν απαραίτητο και κυρίως πέτυχε να μας βγάλει από την κρίση".
Το μήνυμα αυτό επρόκειτο να το ακούω πανομοιότυπα σχεδόν τα επόμενα τέσσερα χρόνια που είχα την ύψιστη τιμή να εκπροσωπώ τη χώρα μας στις ΗΠΑ. Ο ίδιος ο Πρόεδρος ή ο υπουργός των Οικονομικών Τζακ Λιου, που ορίστηκε ανώτατος συντονιστής για την ελληνική κρίση, η πανίσχυρη Σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας πρέσβειρα κ. Ράις, αλλά και η υπεύθυνη για τη διαχείριση των θεμάτων μας σε καθημερινή βάση, υφυπουργός Εξωτερικών κ. Νούλαν, στάθηκαν σταθερά στο πλευρό της Ελλάδας στον πολυετή αγώνα υπέρβασης της κρίσης, σε αντίθεση με πολλούς από τους Ευρωπαίους εταίρους μας».
- Ποιοι θα λέγατε ότι είναι οι λόγοι που η αμερικανική πολιτική ηγεσία είχε αυτή τη στάση απέναντι στο πρόβλημα της κρίσης που αντιμετωπίζει η Ελλάδα;
«Τα αίτια της αμερικανικής στήριξης δεν είναι μονοσήμαντα. Ιστορικά έχουν τις καταβολές τους στο σκληρό μάθημα που πήραν οι ίδιες οι ΗΠΑ κατά τη μεγάλη κρίση του ’30, η οποία τους δίδαξε ότι σε βαθιά οικονομική κρίση το τελευταίο που χρειάζεται είναι η αφαίρεση του ζωτικού οξυγόνου χρηματοδότησης - κάτι το οποίο επιβλήθηκε όμως από τους δανειστές μας. Κυρίως πάντως οφείλεται στις ανησυχίες των ΗΠΑ για τις επιπτώσεις μίας ενδεχόμενης ελληνικής κατάρρευσης. Η Ελλάδα, παρά την πρωτοφανή οικονομική κρίση, παρέμενε απαραίτητος πυλώνας σταθερότητος στην πιο εύφλεκτη περιοχή του πλανήτη. Αλλά υπήρχαν και άλλοι λόγοι μικρότερης στρατηγικής σημασίας.
Είναι χαρακτηριστικό ότι αμέσως μετά την δεύτερη εκλογική νίκη του Μπάρακ Ομπάμα το φθινόπωρο του 2012, στενός συνεργάτης του μου εκμυστηρεύτηκε ότι σε όλη την προεκλογική περίοδο η Ελλάδα παρέμενε σταθερά ένας από τους χειρότερους εφιάλτες του Προέδρου. Και τούτο επειδή αν αφηνόταν να καταρρεύσει, το απρόβλεπτων διαστάσεων οικονομικό τσουνάμι που θα ακολουθούσε θα ενίσχυε, μεταξύ άλλων, αποφασιστικά τον ρεμπουμπλικανό αντίπαλό του Μιτ Ρόμνεϊ.
Βέβαια η αμερικανική στήριξη συνοδευόταν πάντοτε, ιδίως στις κατ’ ιδίαν συναντήσεις, από την μόνιμη επωδό της εφαρμογής των απαραίτητων μεταρρυθμίσεων - που φαίνονται όμως απαγορευτικές λόγω του κοινωνικού κόστους για εκλεγμένες κυβερνήσεις, κι έτσι η Αθήνα επιλέγει βολικά να παραβλέπει το δεύτερο σκέλος των αμερικανικών παρεμβάσεων».
- Ολα αυτά βέβαια δεν έγιναν μόνο από τις καλές προθέσεις του Ομπάμα και των επιτελών του. Σίγουρα θα χρειάστηκε πρόσθετη δουλειά για να πεισθούν. Εσείς σίγουρα γνωρίζετε. Αν δεν σας δεσμεύει κάτι, θα θέλατε να επεκταθείτε στο θέμα;
«Η σταθερή στήριξη εκ μέρους της απερχόμενης διακυβέρνησης δεν είναι καθολικά αποδεκτή από το αμερικανικό πολιτικό σύστημα. Θυμάμαι χαρακτηριστικά τον αγώνα που χρειάστηκε να δώσουμε προκειμένου να απεμπλακεί η Ελλάδα από την εσωτερική πολιτική διαμάχη των ΗΠΑ, στην οποία την είχαν εμπλέξει ακραία στοιχεία του Κογκρέσου επειδή τη θεωρούσαν το τέλειο απεχθές παράδειγμα προς αποφυγήν, "δανεισμού και σπατάλης", και ταίριαζε απόλυτα με την υπεραπλουστευτική και εντέλει επικίνδυνη επιχειρηματολογία τους. Με την κινητοποίηση της τότε πολιτικής ηγεσίας από την Αθήνα (2012-2014), που διατηρούσε άριστες προσβάσεις στις ΗΠΑ, και με τις προσπάθειές μας, το "κίνημα" αυτό σταμάτησε, χωρίς να είναι βέβαιο ότι δεν θα επανέλθει».
- Και τώρα με τον Τραμπ τι μας περιμένει, κύριε πρέσβη;
«Η θριαμβευτική παρά κάθε προσδοκία επικράτηση του Ντόναλντ Τραμπ δημιουργεί ασφαλώς νέες συνθήκες. Οι λόγοι αυτής της απρόσμενης νίκης δεν είναι εύκολο να γίνουν αντιληπτοί άμεσα, στο εξαιρετικά περίπλοκο και εκρηκτικό κλίμα της αμερικανικής κοινοπολιτείας. Φαίνεται όμως ότι η προσφυγή στον άκρατο λαϊκισμό αποτελεί ανίκητο καύσιμο στην κούρσα για την εξουσία. Μια ματιά γύρω μας, άλλωστε, επιβεβαιώνει τη θλιβερή αυτή διαπίστωση.
Η αλλαγή στον Λευκό Οίκο είναι βέβαιο ότι θα σηματοδοτήσει αλλαγές παγκόσμιας κλίμακας, επαναπροσδιορισμό των σχέσεων των κύριων παραγόντων του διεθνούς συστήματος - και θα επηρεάσει το υφιστάμενο status quo σε ζητήματα ασφάλειας, εμπορικής και οικονομικής συνεργασίας (π.χ. το μέλλον της υπό διαπραγμάτευση γιγαντιαίας οικονομικής συμφωνίας TTIP, που μας επηρεάζει άμεσα). Ολα αυτά πρέπει να αναλυθούν νηφάλια, προκειμένου να γίνουν οι αναγκαίες προσαρμογές. Η ανεξάντλητη δεξαμενή της ομογένειας μπορεί να προσφέρει και πάλι τους απαραίτητους διαύλους επικοινωνίας με τη νέα κατάσταση, που άλλωστε έχουμε ήδη καλλιεργήσει».
- Ενα τελευταίο σχόλιο για την επίσκεψη Ομπάμα;
«Η επικείμενη επίσκεψη του Προέδρου Ομπάμα, από μακρού σχεδιασμένη, αποτελεί ασφαλώς μια πολύ σημαντική εξέλιξη αφεαυτής. Υλοποιείται όμως σε μια ατυχή συγκυρία και κινδυνεύει να περιοριστεί απλώς σε συμβολισμούς.
Το οικοδόμημα των ελληνοαμερικανικών σχέσεων είναι ισχυρό και σταθερό χάρη στις προσπάθειες αλλεπάλληλων κυβερνήσεων. Θεωρώ τον εαυτό μου ευτυχή επειδή από θέσεις ευθύνης, παλιότερα ως γενικός πρόξενος στην Βοστόνη και στο Λος Αντζελες και τα τέσσερα δύσκολα τελευταία χρόνια πρέσβης στις ΗΠΑ, είχα την ευκαιρία να ενώσω και τις δικές μου δυνάμεις για την επίτευξη του στόχου αυτού, για 15 συνολικά χρόνια»
Το προφίλ του Χρίστου Παναγόπουλου
Ο Πρέσβης Χρίστος Παναγόπουλος ξεκίνησε τη διπλωματική του καριέρα το 1978. Πριν την τοποθέτησή του ως Πρέσβης της Ελλάδος στις ΗΠΑ το 2012, ο κ. Παναγόπουλος υπηρέτησε για τέσσερα χρόνια ως διευθυντής του Διπλωματικού Γραφείου Υπουργού και Αναπληρωτή Υπουργού Εξωτερικών. Νωρίτερα, υπηρέτησε ως Πρέσβης της Ελλάδος στη Σερβία και την Κύπρο ενώ ξεκίνησε την καριέρα του στην Πρεσβεία της Ελλάδος στην Αγκυρα. Ως επικεφαλής της Γενικής Διεύθυνσης Υποθέσεων Ευρωπαϊκής Ενωσης του Υπουργείου Εξωτερικών, συμμετείχε ενεργά στη διαδικασία λήψης αποφάσεων της Ευρωπαϊκής Ενωσης και στην προώθηση των διατλαντικών σχέσεων. Περαιτέρω, ως επικεφαλής της Διεύθυνσης Χωρών Νοτιοανατολικής Ευρώπης, απέκτησε βαθιά γνώση στα θέματα της περιοχής.
Εχοντας θητεύσει ως Γενικός Πρόξενος της Ελλάδος στο Λος Αντζελες και Πρύτανης του Προξενικού Σώματος της Νέας Αγγλίας στη Βοστώνη, είναι άριστος γνώστης της αμερικανικής πολιτικής. Επιστρέφει στις Ηνωμένες Πολιτείες ως Πρέσβης και μάλιστα σε περίοδο που οι ελληνοαμερικανικές σχέσεις βρίσκονται πλέον σε εξαιρετικό επίπεδο.
Γεννημένος στην Καλαμάτα το 1954, αποφοίτησε από τη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και απέκτησε μεταπτυχιακό τίτλο στο Διεθνές Δίκαιο και τις Διεθνείς Σχέσεις από το Fletcher School of Law and Diplomacy της Βοστώνης. Επιπλέον, κατά τη θητεία του στο Ελληνικό Πολεμικό Ναυτικό, υπηρέτησε στο Γραφείο του Ναυάρχου, Αρχηγού του Στόλου. Υπήρξε, επίσης, μέλος της Εθνικής Ομάδας Υδατοσφαίρισης Παίδων της Ελλάδος.
Μεταξύ άλλων διακρίσεων, ο Πρέσβης κ. Παναγόπουλος έχει τιμηθεί με το μετάλλιο του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος του Φοίνικος της Ελληνικής Δημοκρατίας, καθώς και με το μετάλλιο του Ανώτερου Ταξιάρχη του Τάγματος της Τιμής της Κυπριακής Δημοκρατίας.
