Σάββατο, 27 Απριλίου 2019 08:58

Ο υποψήφιος ευρωβουλευτής, καθηγητής Μιχ. Σπουρδαλάκης στην "Ε":  «Το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ έχει ψυχή και δυναμική ακόμα»

Γράφτηκε από τον
Ο υποψήφιος ευρωβουλευτής, καθηγητής Μιχ. Σπουρδαλάκης στην "Ε":  «Το εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ έχει ψυχή και δυναμική ακόμα»

“Η διαδικασία δημοκρατικής ανανέωσης της ΕΕ οφείλει να απομακρυνθεί σαφώς από τις περιοριστικές πολιτικές της λιτότητας, αφού αυτές δεν συνδέονται με το δημοκρατικό ή το φιλελεύθερο κεκτημένο” σημειώνει ο υποψήφιος ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Μιχάλης Σπουρδαλάκης.

Ο κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών του ΕΚΠΑ μιλάει στην “Ε” για τους κινδύνους και τις προκλήσεις που θα κληθεί να αντιμετωπίσει το επόμενο διάστημα η Ευρώπη. Αναφερόμενος στην εσωτερική πολιτική σκηνή αναφέρει μεταξύ άλλων ότι “το εγχείρημα ΣΥΡΙΖΑ έχει ψυχή και δυναμική ακόμα”, ενώ με την ιδιότητα του προέδρου της Επιτροπής Διαλόγου για τη Συνταγματική Αναθεώρηση σχολιάζει τη διαδικασία, σημειώνοντας ότι “όποιος φοβάται τη συμμετοχή του λαού, στην πραγματικότητα φοβάται την ίδια τη δημοκρατία”.

 

- Ποιο είναι το βασικό διακύβευμα των επικείμενων ευρωεκλογών;

Το βασικό διακύβευμα των επικείμενων ευρωεκλογών, που αποτελούν τις τρίτες κατά την περίοδο της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης, είναι το ίδιο το μέλλον της ΕΕ. Η ΕE πρέπει να αλλάξει για να υπάρξει. Ωστόσο, κατά τη γνώμη μου θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι η επιδιωκόμενη αλλαγή -πέρα από το ότι θα πρέπει να καθοδηγείται από μια σαφή δημοκρατική κατεύθυνση αυτών των αλλαγών- θα πρέπει δυνάμει να κινείται εκτός των δεδομένων ορίων που κινείται σήμερα η ΕΕ. Με άλλα λόγια η συναίνεση γύρω από την άποψη ότι «η Ευρώπη πρέπει να αλλάξει» δεν μπορεί να έχει ως όριο την όποια (ριζική ή περιορισμένη) αναδιοργάνωση ή διευθέτηση των δεδομένων θεσμών, δικτύων και πρακτικών που ακολουθούνται μέχρι σήμερα. Αντίθετα θα πρέπει να επιτρέπει την αμφισβήτηση της «ευρωπαϊκής προοπτικής», αφήνοντας την πιθανότητα επανίδρυσης της αρχικής ιδέας του «ευρωπαϊκού οράματος», της ευρωπαϊκής ιδέας της αλληλεγγύης, ειρήνης και ευημερίας σε τελείως διαφορετική βάση.

 

- "Ο κίνδυνος διάλυσης της ΕΕ από την Ακροδεξιά είναι πραγματικός" έχετε δηλώσει πρόσφατα. Πώς όμως η Ευρώπη θα αμυνθεί σε όλο αυτό;

Το εγχείρημα της ευρωπαϊκής ενοποίησης που ξεκίνησε με στόχο την ευημερία και την ειρήνη εδώ και πολλά χρόνια βρίσκεται σε τροχιά που οδηγεί σε πολύ δύσκολες, αντιδημοκρατικές, αντικοινωνικές ατραπούς. Η Ακροδεξιά στην ΕΕ φαίνεται να έχει πολιτική και εκλογική δυναμική και να απειλεί τη ζωή μας. Η «δαιμονοποίηση» ολόκληρων περιοχών στον δημόσιο λόγο, η καλλιέργεια μιας κουλτούρας φόβου, διαβρώνουν τη δημοκρατία και δημιουργούν ανησυχητικές καταστάσεις. Είναι αναγκαίο όλοι οι δημοκρατικοί και αριστεροί πολίτες να επαγρυπνούν μπροστά στην κλιμάκωση τέτοιων επικίνδυνων φαινομένων. Ενωτικά και μαζικά πρέπει να ακυρώσουμε την ακροδεξιά επιδίωξη της διάχυσης του φόβου, που επιδιώκουν οι πολυποίκιλές δυνάμεις του σκότους, οι οποίες μαζί με την κοινωνική συνοχή απειλούν και τη δημοκρατία. Πρέπει να ανοίξουμε τη συζήτηση από την αρχή και η συζήτηση να περιλαμβάνει και όσους έχουν απογοητευτεί, όσους βρίσκονται απέναντι στο ευρωπαϊκό εγχείρημα, ακόμη κι όσους προτείνουν ανορθολογικές λύσεις. Πρέπει να γίνει όμως μία συζήτηση με βάση το κοινωνικό υποκείμενο, το κοινωνικό ζήτημα της Ευρώπης, την εμπειρία των τελευταίων δέκα ετών της κρίσης, να τα ξαναδούμε όλα από την αρχή. Και να γίνει εφ’ όλης της ύλης, όχι με μικροδιορθωτικές κινήσεις.

Βασική αρχή της φιλελεύθερης δημοκρατίας δεν είναι άλλη από την ανοχή στη διαφορερικότητα και τη θεσμική διευθέτηση των διαφορών, μακριά από ακροδεξιές ιαχές, ώστε να διασφαλίζεται συνεχώς η σωστή δοσολογία ανάμεσα στην ελευθερία, την ισότητα και την κοινωνική συνοχή. Η Ευρώπη έχει μέλλον μόνο εφόσον επιστρέψει στους ιδρυτικούς της στόχους, που δεν είναι άλλοι παρά ευημερία, κοινωνική δικαιοσύνη, δημοκρατία και ειρήνη.

 

- Ποιες προκλήσεις θα κληθεί να αντιμετωπίσει η Ευρώπη τα επόμενα χρόνια;

Η βασική πρόκληση που καλείται να αντιμετωπίσει η ΕΕ τα επόμενα χρόνια είναι η ανάγκη για δημοκρατική ανανέωση ώστε να περιοριστούν τα ελλείμματα δημοκρατίας που παρατηρούνται σε ενωσιακό επίπεδο. Η διαδικασία δημοκρατικής ανανέωσης της ΕΕ οφείλει να απομακρυνθεί σαφώς από τις περιοριστικές πολιτικές της λιτότητας, αφού αυτές δεν συνδέονται με το δημοκρατικό ή το φιλελεύθερο κεκτημένο. Υπό αυτή την έννοια η συζήτηση για το διαβόητο «δημοκρατικό έλλειμμα» της ΕΕ δεν πρέπει να περιορίζεται σε ευχολόγια, αλλά πολύ περισσότερο να εξεταστεί αν η κυριαρχία του νεοφιλελεύθερου δόγματος ουσιαστικά παραπέμπει σε δομικά αντιδημοκρατική συγκρότηση της Ενωσης και στη νομιμοποίηση της άποψης πως «δεν υπάρχει εναλλακτική λύση».

 

- Με δεδομένη την 4ετή πορεία στην εξουσία και τις εσωκομματικές ανακατατάξεις από το 2014 μέχρι σήμερα, πόσο διαφορετικό κόμμα είναι ο ΣΥΡΙΖΑ του 2019;

Το εγχείρημα ΣΥΡΙΖΑ έχει ψυχή και δυναμική ακόμα. Αλλά χρειάζεται εγρήγορση, οργάνωση και δράση για να μην υιοθετήσει άκριτα τις επιταγές του κράτους, κάτι που θα το οδηγήσει στην «πασοκοποίηση» και απολέσει την πολιτική του δυναμική και τον ριζοσπαστισμό του. Ο ΣΥΡΙΖΑ πέρασε τον πρώτο κάβο, αλλά με πολλές απώλειες, γιατί ανεστάλησαν τα δυναμικά χαρακτηριστικά της στρατηγικής του. Απέκτησε, βέβαια, πια μια εμπειρία από τη διοίκηση του κράτους, αλλά φοβάμαι πως αυτό έγινε με τους όρους που επέβαλε το καταπίστευμα των κρατικών περιορισμών. Το κόμμα πρέπει να έχει διακριτό ρόλο από την κυβέρνηση, δεν μπορεί να γίνεται απλώς παρακολούθημα της κυβέρνησης. Για τον ΣΥΡΙΖΑ, η κανονικότητα δεν θα πρέπει να είναι η επιστροφή στις πολιτικές πρακτικές διαχείρισης του δικομματισμού, αλλά να εμπνεύσει ξανά τις κοινωνικές δυνάμεις που θέλουν μια διαφορετική θέσμιση σε πιο ριζοσπαστική κατεύθυνση, και να συντονιστεί με την κοινωνία στην κατεύθυνση της υλοποίησης πολιτικών που οδηγούν στην έμπρακτη αμφισβήτηση της κυρίαρχης πολιτικής.

 

- Ως κοσμήτορας της Σχολής Οικονομικών και Πολιτικών Επιστημών με μακρά πορεία στο ελληνικό πανεπιστήμιο, πώς αξιολογείτε σήμερα την εικόνα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης και τι απαντάτε σε όσους ζητούν μη κρατικά πανεπιστήμια;

Εδώ και πολλά χρόνια και όχι μόνο λόγω της κρίσης, στόχος του νεοφιλελευθερισμού είναι η ιδιωτικοποιηση κάθε υπηρεσίας που παρέχεται από το κράτος, είτε με τη μορφή ΣΔΙΤ είτε με την άμεση ιδιωτικοποίηση υπηρεσιών - και στην παιδεία γίνεται κάτι ανάλογο, είτε με την εξαγγελία για τη δημιουργία μη κρατικών πανεπιστημίων είτε για την ιδιωτικοποίηση λειτουργιών του δημόσιου πανεπιστημίου, όπως υπηρεσίες φύλαξης, σίτισης, στέγασης και καθαριότητας. Επίσης, η δραματική υποχρηματοδότηση, η λογική του περιορισμού του εκπαιδευτικού αλλά και διοικητικού προσωπικού οι σχεδόν προσβλητικές αποδοχές των μελών της πανεπιστημιακής κοινότητας από τις κυβερνήσεις της περιόδου 2009 - 2015 υπονομεύουν δομικά το παραγόμενο ερευνητικό και διδακτικό έργο. Ωστόσο, από το 2015 έγιναν προσπάθειες ανάκλησης τέτοιων ενεργειών, με την πρόσληψη ακαδημαϊκού και διοικητικού προσωπικού. Ομως, αυτή η μάχη δεν έχει κερδηθεί αν δεν επικρατήσει αυτή η λογική σε όλο το Δημόσιο, ότι θα πρέπει να επαναφέρουμε υπό δημόσιο έλεγχο δομές, πρακτικές και λογικές λήψεις αποφάσεων του κράτους, περιορίζοντας τις εστίες διαφθοράς. Γι’ αυτό είπα πριν ότι είναι κρίσιμο ποια ερμηνεία θα επικρατήσει, ώστε να μην ενισχυθεί η Ακροδεξιά ούτε να περιοριστούμε σε μια φιλελεύθερη εκδοχή του δεσπόζοντος ρεύματος, παραδοσιακή αντιμετώπιση, αλλά να σπρώξουμε τα πράγματα σε άλλη κατεύθυνση, ώστε να χτίσουμε τα θεμέλια του κοινωνικού μετασχηματισμού. Και αυτό θα γίνει αν αναπτυχθεί μια διαφορετική οργανωτική συσχέτιση, σε σχέση με το παρελθόν, που θα υπάρχει ανάμεσα στα τμήματα των πανεπιστημίων και την ουσιαστική ερευνητική-διδακτική συλλειτουργία μεταξύ όλων των φορέων και μονάδων της ακαδημαϊκής κοινότητας σε επίπεδο σχολών ή πανεπιστημίων. Την καλλιέργεια μιας διαβουλευτικής και συναινετικής ακαδημαϊκής/διοικητικής κουλτούρας που θα εμπεριέχει και θα περιλαμβάνει τους πάντες, χωρίς αποκλεισμούς. Την προάσπιση του ακαδημαϊκού χαρακτήρα του δημόσιου πανεπιστημίου, ώστε να αποτρέπει εύκολες λύσεις και άκριτες εφαρμογές επιχειρηματικών πρακτικών, ενώ οι όποιες νέες ρυθμίσεις γίνουν θα πρέπει να διέπονται από πραγματικά ακαδημαϊκά κριτήρια. Την οριστική επίλυση εκκρεμοτήτων αναφορικά με τις κτηριακές υποδομές. Την προβολή και την βελτιστοποίηση της ακαδημαϊκής περιουσίας των τμημάτων, των σχολών και των πανεπιστημίων, ώστε να προκύψει μια ουσιαστική αλλά και συμβολική διακλαδικότητα των γνωστικών πεδίων. Την εμπέδωση της διαφάνειας, της αξιοπρέπειας, της αξιοκρατίας και της ταχύτητας σε ό,τι αφορά εκλογές, διορισμούς και οι εξελίξεις των μελών ΔΕΠ, προκειμένου να διασφαλίζονται οι εκπαιδευτικές ανάγκες και η ισόρροπη ανάπτυξη τμημάτων και γνωστικών αντικειμένων.

 

- Ερχεστε καθημερινά σε επαφή με πολλούς νέους ανθρώπους. Παρατηρείτε αλλαγές στον τρόπο που αντιμετωπίζουν την πολιτική;

Οι νέοι άνθρωποι προσπαθούν να βρουν μια νέα ισορροπία για τη συμμετοχή τους και τη σχέση τους με την πολιτική. Και τούτο είναι απαραίτητο, καθώς κυριαρχούσε η απογοήτευση από τις επιλογές των κυρίαρχων πολιτικών δυνάμεων, οι οποίες συνέκλιναν σε ένα υπόδειγμα που συνδυάζει την κυριαρχία της νεοφιλελεύθερης ιδεολογίας, με την κυριαρχία της εικόνας αλλά και της τεχνοκρατίας, η οποία με τη σειρά της αναδεικνύεται ως βασικός παράγοντας νομιμοποίησης της ιδεολογίας, της κυβερνητικής πολιτικής αλλά και των πολιτικών ελίτ. Ετσι ήδη από τη δεκαετία του 1980 παρατηρούνται στα ευρωπαϊκά κομματικά συστήματα τάσεις αντιπολιτικές οι οποίες εκφράζονται με την αποχή, ιδίως των νέων, από τις εκλογικές διαδικασίες, αλλά και από την ενεργό συμμετοχή τους στα πολιτικά κόμματα. Η ριζοσπαστική Αριστερά αποτελεί μια δημοκρατική ριζοσπαστική εναλλακτική γιατί τα ευρωπαϊκά κομματικά συστήματα έχουν απομακρυνθεί από την κοινωνία. Η ψήφος αλλά κυρίως η ένταξη στην Αριστερά προσφέρει ελπίδα στον κόσμο, αλλά και στους νέους ανθρώπους για αξιοπρέπεια, αλλά και για συμμετοχή στη διαδικασία λήψης των αποφάσεων. Αυτή η δέσμευση περιλαμβάνει και αλλαγή των θεσμών. Απέναντι στην κυριαρχία της νεοφιλελεύθερης αντίληψης για τη συνταγματοποίηση των περιοριστικών πολιτικών, της εμμονής στην τεχνοκρατική αντίληψη της πολιτικής, αλλά και απέναντι στην άνοδο της Ακροδεξιάς σε ευρωπαϊκό επίπεδο χρειάζεται να οικοδομηθεί μια πολύ μεγάλη κοινωνική συμμαχία που θα επαναφέρει την ΕΕ στις αξίες της δημοκρατίας, του πολιτικού φιλελευθερισμού, του κοινωνικού κράτους και της μείωσης των κοινωνικών ανισοτήτων. Δεν θα πρέπει λοιπόν να κυριαρχήσουν οι ματαιώσεις, αλλά είναι η ώρα, είναι η εποχή για νέους αγώνες με την Αριστερά για την Ελλάδα και την Ευρώπη της δημοκρατίας και της αξιοπρέπειας.

 

- Ως πρόεδρος της Επιτροπής Διαλόγου για τη Συνταγματική Αναθεώρηση πώς σχολιάζετε την ολοκλήρωση της α’ φάσης και πώς βλέπετε την πορεία προς την ολοκλήρωση της διαδικασίας από την επόμενη Βουλή;

Καταρχάς θα πρέπει να επισημάνουμε πως είναι η πρώτη φορά που υλοποιείται ένας τέτοιος ανοιχτός διάλογος για τη Συνταγματική Αναθεώρηση στην ελληνική κοινωνία. Ετσι, ο προβληματισμός δεν περιορίστηκε εντός των τειχών της Βουλής, όπως ορίζει η τυπική διαδικασία του άρθρου 110 του Συντάγματος. Η αίσθησή μας από την πολύμηνη εμπειρία συστηματικής και υπεύθυνης διαβούλευσης, είναι ότι η κοινωνία και οι πολίτες, παρά τις επιμέρους θεμιτές επιφυλάξεις, υποδέχθηκαν με ενθουσιασμό την πρωτοβουλία του διαλόγου. Επίσης, οι φορείς και οι πολίτες προσήλθαν στον διάλογο καλόπιστα, με σοβαρότητα και κυρίως επεξεργασμένες και πρωτότυπες προτάσεις, ενώ σε κεντρικό και σε περιφερικό επίπεδο αναπτύχθηκε μια υψηλού επιπέδου κουλτούρα και τεχνογνωσία διαβούλευσης, γεγονός που διευκόλυνε το έργο της Επιτροπής, η οποία ολοκλήρωσε το έργο της με την έκδοση των συμπερασμάτων σε έναν τόμο 800 σελίδων.

Το βασικό συμπέρασμα της διαδικασίας είναι ότι η κοινωνία -και ιδιαίτερα εκείνα τα τμήματά της που είναι αποκλεισμένα από τους επίσημους θεσμούς συμμετοχής και κινούνται “κάτω από τα ραντάρ της εξουσίας”- αγωνιά να ακουστούν η φωνή και οι ανάγκες της. Επίσης και ειδικά κατά την περίοδο της κρίσης, έχει παραχθεί μια εξαιρετικά ευρηματική και αποτελεσματική τεχνογνωσία κοινωνικής οργάνωσης και διαχείρισης των συλλογικών αναγκών, η οποία θεωρώ πως είναι χρήσιμη για τον αναθεωρητικό αλλά και τον κοινό νομοθέτη. Η ελληνική κοινωνία έχει κατανοήσει σε μεγάλο βαθμό τη σημασία του διαλόγου και της διαβούλευσης και είναι απολύτως ώριμη και πρόθυμη να συμβάλει ενεργά στην υπέρβαση της κοινωνικοοικονομικής και πολιτικοθεσμικής κρίσης. Το μεγαλύτερο στοίχημα λοιπόν της συνταγματικής αναθεώρησης, είναι η ενεργός συμμετοχή των πολιτών και ο νηφάλιος (δια)λόγος, στοιχεία που αποτελούν το οξυγόνο της δημοκρατίας. Οποιος φοβάται τη συμμετοχή του λαού, στην πραγματικότητα φοβάται την ίδια τη δημοκρατία.


NEWSLETTER