Αδιαμφισβήτητα, η μεγάλη ιστορική επέτειος του έθνους μας, με τον εορτασμό της, δίνει την ευκαιρία να συνεχίσουμε να διατηρούμε ζωντανή την ιστορική μας συνείδηση. Η 28η Οκτωβρίου 1940 είναι ένα ιστορικό ορόσημο που εξακτινίζει στον κόσμο όλες τις διαχρονικές αξίες του πολιτισμού των Ελλήνων, στην κορυφή της πυραμίδας των οποίων είναι η ελευθερία.
Με στόχευση μόνο σ’ αυτή, αλλά και μ’ αρετή και τόλμη κατά τις συνολικά 216 ημέρες που διήρκεσε η Μάχη της Ελλάδας, οι Ελληνες προκάλεσαν την παγκόσμια κατάπληξη. Στον πυρήνα της αρετής τους, η σύμπνοια και η αυτοθυσία των 160 ημερών της αναχαίτισης της φασιστικής Ιταλίας κατέληξαν στην αποτυχία της μεγάλης εαρινής επίθεσης του Μαρτίου 1941. Και μετά από αυτά, το ζοφερό σκηνικό της ναζιστικής κατοχής και ο συνασπισμός των Ελλήνων στην Αντίσταση που συμβάλλει καθοριστικά -τηρουμένων των αναλογιών- στην Απελευθέρωση και στη συμμαχική νίκη στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πολλά, λοιπόν, είναι τα μηνύματα και οι συμβολισμοί που μπορεί ν’ αντλήσει κανείς από την επική πράξη της συνολικής Αντίστασης των Ελλήνων κατά των Ιταλών, Βουλγάρων και Γερμανών κατακτητών. Επιλέξαμε να γιορτάζουμε τη νίκη κατά του φασισμού με την επέτειο της έναρξης του πολέμου, για να δώσουμε το ξεκάθαρο μήνυμα ότι ο τόπος μας γίνεται μεγάλος, όταν ο λαός μας είναι μονοιασμένος. Οταν όμως ο τόπος αυτός διχάζεται, γίνεται μικρός και πολλαπλά ευάλωτος... Στην κατεύθυνση αυτή, επομένως, δικαιολογημένα σοφά επράξαμε.
Στο προφανές ερώτημα γιατί δεν γιορτάζουμε την Απελευθέρωση, όπως όλοι οι λαοί στην υπόλοιπη Ευρώπη, η απάντηση εδράζεται στον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο που συνυπήρχε με την Αντίσταση κατά του κατακτητή και αμαύρωσε την Απελευθέρωσή μας. Οχι πως οι άλλοι λαοί δεν αντιμετώπισαν παρόμοια ζητήματα που είχαν να κάνουν με τον δωσιλογισμό ή τη συνεργασία με τους Γερμανούς φασίστες κατακτητές. Δεν οδηγήθηκαν όμως στα τραγικά αδιέξοδα της ένοπλης εμφύλιας διαμάχης. Κι ενώ εκείνοι οικοδομούσαν τα ερείπια του πολέμου, για τους Ελληνες το όνειρο για μια ελεύθερη ζωή, μακριά από νόμους απάνθρωπους, από πιεστικούς κρατικούς μηχανισμούς, χωρίς τις εξορίες και τις φυλακές του παρελθόντος, δεν πραγματοποιήθηκε.
Μετά τον Πόλεμο και τον εμφύλιο πόλεμο κυβέρνησαν ξανά τα φαντάσματα του παρελθόντος που στάθηκαν ανάξια να σκύψουν πάνω στον ανθό του νέου κόσμου που ξεπηδούσε απ’ τις στάχτες. Πήραν τα οφίκια και χάλκευσαν αρκούντως την Ιστορία. Οσοι πολέμησαν τον κατακτητή διώχτηκαν, αποκλείστηκαν ή αποσύρθηκαν, και στη δίνη της καθημερινότητας ίσως ξέχασαν και τα όνειρά τους...
Ανάμεσα στους κομμουνιστές και τους εθνικόφρονες που κυριάρχησαν στην Αντίσταση με το σπέρμα του εμφυλίου στα σπλάχνα της, υπήρχαν οι άλλοι Ελληνες που τραυματίστηκαν ηθικά, που προδόθηκαν και, είτε νικητές είτε ηττημένοι, οδηγήθηκαν σε απόγνωση κι αγανάκτηση για την κατάντια.
Σήμερα, οι επιζώντες διωγμένοι μετριούνται στα δάχτυλα, γιατί οι πολλοί έχουν φύγει από τη ζωή. Οι απόγονοί τους αποδέχτηκαν οριστικά μια μοίρα που ορίστηκε έξω απ’ αυτούς. Μερικοί απ’ αυτούς τους απογόνους επιμένουν να θυμίζουν τις αναμνήσεις... εκείνων. Μ’ αυτές τις αναμνήσεις όμως, εκείνοι που δεν ζουν πια στοίχειωσαν τη μετεμφυλιακή Ελλάδα. Η μεταπολιτευτική Ελλάδα ωστόσο υποκρίθηκε ότι λησμόνησε τα τραύματα. Τώρα σιωπηρή, με ηγέτες τους απογόνους των τραυματισμένων και αποκλεισμένων, βυθίζεται όλο και πιο πολύ, αργά και βασανιστικά...
Εχω την εντύπωση ότι μέρος των αιτίων για το σημερινό αδιέξοδο είναι που δεν μιλήσαμε επαρκώς και με ειλικρίνεια για εκείνο το τραύμα, που δεν αποδώσαμε ανοιχτά ευθύνες, όπου και όσο έπρεπε, που δεν ελευθερωθήκαμε απ’ αυτό. Ετσι δεν αποκτήσαμε ποτέ την κουλτούρα της σύμπνοιας. Δεν θα έλθει ποτέ η Απελευθέρωσή μας, όσο υπάρχει κάτω από το λευκό σεντόνι το κρυμμένο αίμα... Θέλει αρετή και τόλμη «να ζούμε και να ξαναζούμε την ιστορία μας. Να μην αφήνουμε κενά από σκοπιμότητα... Αυτά δημιουργούν επίπεδους λαούς, ευάλωτους...», είπε ο συγγραφέας Γιώργος Ιωάννου.
Με τη δέουσα προσοχή, ας ξεκινήσουμε από τα σχολεία μας... ας μιλήσουμε ανοιχτά μέσα στις οποιεσδήποτε συλλογικότητες διαθέτουμε, κρίνοντας όχι μόνο τον πρόσφατο, αλλά όλους τους διχασμούς της Ιστορίας μας, που άφησαν πάνω στον λαό μας ανεξίτηλα σημάδια προσκόλλησης πάντα σε δύο αντίθετους πόλους.
«Εθνικό είναι ό,τι είναι αληθινό» σύμφωνα με τον ποιητή. Αν αυτό το κάνουμε πράξη, η επέτειος της 28ης Οκτωβρίου και οι συμβολισμοί της θα αποκτήσουν πολύ σφαιρικότερο νόημα, και η εμβάθυνση στη συνεννόηση θα μας οδηγήσει σε σωστότερες πολιτικές επιλογές και μέσω αυτών σ’ ένα ασφαλέστερο μέλλον.
