Ανέβαλε όμως την επίσκεψη στην Καλαμάτα και έτσι αναβλήθηκε για αργότερα το συνέδριο. Ενώ φαίνεται ότι οι συνεταιριστές συνεχίζουν να ασχολούνται με την υπόθεση του ΑΣΟ, καθώς πλησιάζει η ανάδειξη εκλεκτόρων με τη νέα μορφή του Οργανισμού. Από τη διαδικασία υπάρχουν σκέψεις αποχής σε ορισμένες Ενώσεις (Μεσσήνης, Μπάστα και Ζευγολατιού) αλλά έτσι ή αλλιώς “καθ' άπασαν την ύπαιθρον Μεσσηνίαν διεξάγονται ζωηραί συζητήσεις σχετικά με την εκλογή των εκλεκτόρων” (568).
Λίγες ημέρες αργότερα σε κινητοποίηση καλεί η Εκτελεστική Επιτροπή των Γεωργικών Οργανώσεων της Ελλάδος με επιστολή προς τους παγόπληκτους παραγωγούς της Μεσσηνίας: “Το ζήτημα της αποζημιώσεως φαίνεται να μην απασχολή και πολύ τους κυβερνώντας τον δύσμοιρον τούτον τόπον. Ισως πιστεύουν ότι είναι δυνατόν να επιμείνουν εις τας τότε (αμέσως μετά την καταστροφήν) δηλώσεις του πρωθυπουργού και των αρμοδίων υπουργών ότι δηλαδή πρέπει να βασίζεσθε μόνον και μόνον επί του ποσού το οποίον δύναται να σας παράσχη η αναγκαστική ασφάλισις, δηλαδή εις τα 2/3 των 90% της καθοριστέας τιμής αγοράς πλεονασμάτων. Η τιμή όμως ήτις θα καθορισθή διά την αγοράν των τυχόν παρουσιασθησομένων πλεονασμάτων δεν φαίνεται μετά την τελευταίαν νομοθετικήν επιδρομήν κατά του ΑΣΟ εκ μέρους της κυβερνήσεως των Βουρλούμηδων να εξασφαλίζη διά σας τους δυστυχήσαντας σταφιδοκαλλιεργητάς περισσότερον των 1.200 δραχμών κατά χιλιόλιτρον καταστραφείσης εσοδείας κατά τους πλέον τολμηρούς υπολογισμούς.
Είναι λοιπόν ευκολονόητον ότι θα υπάρξη ανάγκη να διαμαρτυρηθήτε εντονότατα και να αγωνισθήτε ακόμη σκληρά κατά της ανάλγητης αυτής αδιαφορίας των κυβερνώντων. Η Εκτελεστική Επιτροπή των Γεωργικών Οργανώσεων της Ελλάδος παρακολουθεί με μεγάλο ενδιαφέρον όπως παρακολουθεί όλα τα ζητήματα τα αφορώντα την γεωργικήν τάξιν και το ζήτημά σας αυτό. Να είσθε λοιπόν έτοιμοι διότι σύντομα θα σας καλέση αφ' ου τακτοποιηθούν πρότερον ωρισμέναι προϋποθέσεις, εις το σκληρόν έργον της διαμαρτυρίας και του αγώνος.
Η Εκτελεστική Επιτροπή
Π. Λασκαρίδης Θεσσαλονίκης, Τ. Τσιάρας Λαγκαδά, Χ. Παπαχρίστου Θεσσαλονίκης, Κ. Χαλουλάκος Θεσσαλονίκης, Ιωάν. Βενιζέλος Καλαμών, Η. Μαράκας Καλαμών, Κ. Σπηλιόπουλος Αιγίου, Β. Καραμαγκιώλης Θηβών” (569).
Παρέμβαση κάνουν και τα Επιμελητήρια ζητώντας να μην επιβαρυνθεί με τα μέτρα η προς εξαγωγή σταφίδα και προτείνοντας μεγαλύτερη τιμή εξαγοράς πλεονασμάτων: “Εις το υπουργείον της Εθνικής Οικονομίας ελήφθησαν τα υπομνήματα διαφόρων Επιμελητηρίων, σχετικώς με την εφετεινήν εσοδείαν της σταφίδος. Δι' αυτών αναφέρεται πρώτο ότι η προβλεπόμενη παραγωγή σταφίδος κατά το 1931-1932 θα ανέλθη εις 20 περίπου εκατομμύρια ενετικάς λίτρας. Το ποσόν τούτο δεν θεωρείται μικρόν, η δε μείωσις της παραγωγής αποδίδεται εις τας καταστροφάς εκ των παγετώνων και της χιονός, τας οποίας υπέστη εφέτος η σταφιδοπαραγωγή. Διά να δυνηθή η εφετεινή σταφιδοπαραγωγή να κρατηθή εις καλάς τιμάς, τα Επιμελητήρια υποστηρίζουν ότι το προϊόν δεν πρέπει να επιβαρυνθή κατά την εξαγωγήν του διά προσθέτων φορολογιών. Προσθέτουν δε ότι κατά το τρέχον έτος η επιβάρυνσις της παραγωγής διά της εισπράξεως ολοκλήρου του ποσοστού, το οποίον καθωρίσθη διά την είσπραξιν του ποσού το οποίον θ απαιτηθή διά την αποζημίωσιν των παγετοπλήκτων θα επιτείνει την δυσπραγίαν των παραγωγών. Κατά την γνώμην μάλιστα του Επιμελητηρίου Καλαμών η επιβάρυνσις εκ της αποζημιώσεως ταύτης πρέπει να κατανεμηθή εις πλείοντας της μιας σταφιδικάς εσοδείας. Διά να εξευρεθή δε το απαιτούμενον ποσόν, συνιστάται η σύναψις δανείου, το οποίον θα εξωφληθή διά της τμηματικής εισπράξεως του ποσού της προαναφερθείσης φορολογίας. Λόγω του μικρού ποσού της εφετεινής εσοδείας, τα Επιμελητήρια εκφέρουν την γνώμην ότι τα εξαγοραστέα πλεονάσματα δεν πρέπει να είναι μεγάλα και κατά συνέπειαν είναι δυνατόν να πληρωθούν παρά του ΑΣΟ εις ποσόν όχι κατώτερον των 2.500 δραχμών κατά χιλιόλιτρον. Οσον αφορά το ζήτημα της αποζημιώσεως των παγετοπλήκτων το Εμπορικόν Επιμελητήριον Καλαμών φρονεί ότι αύτη πρέπει να γίνη κλιμακωτή. Τόσον το πρώτον ζήτημα όσον και το δεύτερον, θ' απασχολήσουν προσεχώς τον ΑΣΟ και την κυβέρνησιν. Το ζήτημα των παγετοπλήκτων θα εξαρτηθή εκ των εκθέσεων, οίτινες θα υποβληθούν εις το υπουργείον Γεωργίας παρά των κατά τόπους εκτιμητικών αντιπροσώπων. Κατά τας αυτάς πληροφορίας το έργον των επιτροπών περατούται λίαν προσεχώς. Εν τούτοις η υπόθεσις της αποζημιώσεως, θεωρείται βέβαιον ότι θα γεννήση σοβαρά ζητήματα, καθ' όσον ο ΑΣΟ κι η κυβέρνησις δεν είναι διατεθημένοι να χορηγήσουν τας ζητηθείσας παρά των παραγωγών αποζημιώσεις. Εδηλώθη μάλιστα εμμέσως προς τους παραγωγούς ότι η αποζημίωσις δεν θα υπερβεί τας 1.500 δραχμάς κατά χιλιόλιτρον” (570).
Οι επιτροπές ορίζουν αποζημίωση 1.200 δραχμές το χιλιόλιτρο, οι εκτιμήσεις τελειώνουν και υποβάλλονται εφέσεις: “Ο κ. Βουρλούμης συνειργάσθη χθες μετά του διευθυντού του ΑΣΟ διά το ζήτημα της σταφίδος. Κατά τας υπάρχουσας πληροφορίας, η ζημία εκ των παγετών ανέρχεται εις 130 εκ. ενετικάς λίτρας. Δεδομένου ότι αι δευτεροβάθμιαι επιτροπαί ώρισαν την αποζημίωσιν εις τιμήν 1.200 δρ. κατά χιλιόλιτρον, θα απαιτηθή ποσόν 1.600 εκατ. το οποίον θα εξευρεθή διά δανείου το οποίον θα συναφθή μετά της Εθνικής Τραπέζης. Κατά των αποφάσεων των δευτεροβάθμιων επιτροπών χωρεί έφεσις εις τριτοβαθμίους επιτροπάς απαρτιζομένας υπό ενός πρωτοδίκου του Ειρηνοδικείου και ενός επιστήμονος του τύπου. Τοιαύται εφέσεις υπεβλήθησαν πολλαί” (571).
Σε δηλώσεις του ο Π. Κουτσομητόπουλος αναφέρεται στις διαπραγματεύσεις σχετικά με τη χορήγηση δανείου από την Εθνική Τράπεζα, αλλά και τις τιμές της σταφίδας: “Χάρις εις το ενδιαφέρον της κυβερνήσεως επετεύχθη κατ' αρχήν συμφωνία με την Εθνικήν Τράπεζαν διά να αναλάβει αύτη και εφέτος την χρηματοδότησιν του ΑΣΟ. Ηδη απομένει μόνον ο καθορισμός των λεπτομερειών του δανείου κ.λπ. εφ' ων όμως ο κ. Κουτσομητόπουλος δεν ηθέλησε να μας ανακοινώση, εφ' όσον οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται εισέτι.
Και ως υπάλληλος του υπουργείου Γεωργίας αλλά και ως Μεσσήνιος δεν είναι δυνατόν παρά να θέλω όπως οι σταφιδοπαραγωγοί απολαύσουν όσον το δυνατόν μεγαλυτέρων τιμών δια το προϊόν των. Δεν πρέπει όμως να λησμονώμεν ότι η γεωργική κρίσης, ήτις μαστίζει όλα τα γεωργικά προϊόντα εις την διεθνήν αγοράν, έχει επιφέρει και την πτώσιν των ομοειδών προς τη σταφίδα καρπών και συνεπώς δι' αυτό το μέλλον της σταφίδος μας να έχομεν σήμερον υπερβολικάς αξιώσεις και να ζητούμεν υπερβολικάς τιμάς, διότι υπάρχει κίνδυνος να χάσωμεν την με τόσους κόπους και θυσίας ανακτηθείσαν εφέτος κατανάλωσιν εν Αγγλία” (572).
Η διοίκηση του ΑΣΟ συνεδριάζει και εγκρίνει το δάνειο. Σύμφωνα με σχετική ανακοίνωση “προς εκπλήρωσιν της έναντι της σταφιδοπαραγωγής ανειλημμένης υποχρεώσεως προς αποζημίωσιν των εκ πάγου βεβαιωθεισών ζημιών ανερχομένων δε κατά πίνακας εκτιμήσεων υπέρ τα 140 εκ. ενετικών λιτρών, ενεκρίθη όπως συναφθή δάνειον μετά της Εθνικής Τραπέζης εξοφλητέον εις τρεις ετησίας δόσεις τοκοχρεωλυτικάς εκ. δραχ. 175 εκατ.”. Στην ίδια ανακοίνωση για τις αποζημιώσεις αναφέρεται ότι “η διοικούσα τον ΑΣΟ επιτροπή επεφυλάχθη να καθορίση εις μεταγενεστέραν σύσκεψιν τον τρόπον της αποζημιώσεως, δοθέντος ότι δέον να έχουν συγκεντρωθεί εν τω μεταξύ άπασαι αι πληροφορίαι των δευτεροβαθμίων εκτιμητικών επιτροπών περί του ποσού της ζημίας” (573).
Κυβερνητικοί παράγοντες χαρακτηρίζουν και πάλι ως υπερβολικές τις εκτιμήσεις για τις ζημιές, οι οποίες για την περιοχή της Μεσσηνίας με βάση τους σχετικούς πίνακες έχουν ως εξής σε ενετικές λίτρες: “Περιφέρεια Αγουλινίτσης 6.000.000, Ζαχάρως 3.200.000, Καλαμών 5.500.000, Κορώνης 346.000, Κυπαρισσίας 2.200.000, Μαράθου 4.150.000, Μελιγαλά 12.000.000, Μεσσήνης 9.000.000, Πύλου 11.000.000, Φιλιατρών 196.290”. Σύνολο σταφιδικών Περιφερειών Πελοποννήσου-Νήσων Ιονίου 131.498.290 (574).
Στο ίδιο διάστημα και ιδιαιτέρως μετά το συνέδριο της Θήβας στις αρχές Ιουνίου αναπτύσσεται μια έντονη κινητικότητα γύρω από τη συγκρότηση του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας. Το κόμμα που έχει συγκροτήσει η αριστερή πτέρυγα κερδίζει έδαφος απέναντι στο άλλο τμήμα και επιχειρεί να δημιουργήσει οργανώσεις στη Νότια Ελλάδα. Στη Μεσσηνία πρωταγωνιστεί ο νεαρός δικηγόρος Ιωάννης Βενιζέλος που συμμετέχει στο γραφείο Νότιας Ελλάδας μαζί με τον Λούλη Τσικλητήρα, ανιψιό του προέδρου της Ενωσης Συνεταιρισμών Μπάστα (Πλατύ) και παλιού αγροτιστή Περικλή Βενιζέλου, ενώ το εγχείρημα δέχεται ομαδικά πυρά από διάφορες πλευρές. Με αφορμή τις επιθέσεις αυτές ο Ιωάννης Βενιζέλος σε επιστολή του αφού γράφει για τη χρεοκοπία του αστικού πολιτικού συστήματος αναφέρει μεταξύ άλλων: “Στη χρεωκοπία αυτή παρουσιάζεται μέσα στην πολιτική ζωή του τόπου μας με πανελλήνιον πλέον εμφάνισιν και με ξεκαθαρισμένας θέσεις απάνω στα οικονομικοκοινωνικά ζητήματα το Αγροτικό Κόμμα ως ιστορική ανάγκη, το οποίον ενσαρκώνει ως πολιτική κίνησις όλην την κοινωνικοπολιτικήν μεταλλαγήν ήτις συντελείται, υποσχόμενον το ξεσκλάβωμα των εργατών του κάμπου όπως και των πόλεων, δεχόμενο προς τούτο τη συνεργασία με τα ριζοσπαστικώτερα κόμματα των εργαζομένων στις πόλεις. Το κόμμα της αγροτικής τάξεως δεν είναι δημιούργημα λοιπόν ωρισμένων φιλοδόξων, αριστεριζόντων κ.λπ. όπως θέλουν να το παρουσιάσουν πολλοί απολογηταί της αστικής τάξεως, αλλά είναι δημιούγημα ανάγκης και πολιτική οργάνωσις ήτις αντιπροσωπεύει υπάρχουσαν ήδη των πραγμάτων κατάστασιν νέα ήτις συνεχώς δημιουργείται και ανδρούται” (575).
Τη σκυτάλη των επιθέσεων παίρνει το “Θάρρος” από σκοπιά υπεράσπισης των Φιλελευθέρων και σε κύριο άρθρο του γράφει μεταξύ άλλων: “Διά την Ελλάδα δεν είναι δυνατόν να εννοηθή ένα γεωργικόν κόμμα αριστερόν την στιγμήν μάλιστα που δεν υπάρχουν ούτε τσιφλίκια προς διανομήν, ούτε δουλοπάροικοι, ούτε μουζίκοι αλλά μόνον καλλιεργηταί μικροαστοί, μηδεμίαν σχέσιν έχοντες με αριστερίζοντας, ουδέ έχοντες να διεκδικήσουν ζητήματα τοιαύτα ώστε να δικαιολογείται η προς αριστερά παρέκκλισις. Δυστυχώς οι ιδιόρρυθμοι κοινωνιολόγοι και οικονομολόγοι οι οποίοι αποφάσισαν να δημιουργήσουν αγροτικήν πολιτικήν κίνησιν παρεγνώρισαν την πραγματικότητα κατά έναν τρόπον εντελώς αξιοθρήνητον. Δι' αυτό δε υφίσταται αυτή η σύγχισις και παρανόησις και δι' αυτόν τον λόγον η γεωργική κίνησις εμφανίζεται τόσον ισιόρρυθμος και τόσον περιορισμένη, ιδία δε εν Πελοποννήσω όπου οι αγρόται είναι φύσει συντηρητικοί και επ' ουδενί λόγω είναι δυνατόν να ανεχθούν θεωρίας ξένας προς τας παραδόσεις του” (576).
Η “Σημαία” πιστή στην αντικομμουνιστική γραμμή της ακολουθεί στην επίθεση: “Μέσα εις τους κόλπους των αγροτικών μαζών ενεφυλοχώρησαν και αναρχικά στοιχεία. Δυστυχώς υπάρχουν μεταξύ των προτεινόντων αγροτικών στοιχείων και δεδηλωμένοι κομμουνισταί και άλλα αριστερίζοντα στοιχεία” (577).
(568) “Σημαία” 1/8/1931
(569) “Θάρρος” - “Σημαία” 4/8/1931
(570) “Σημαία” 11/8/1931
(571) “Θάρρος” 12/8/1931
(572) “Σημαία” 19/8/1931
(573) “Σημαία” 23/8/1931
(574) “Ελεύθερος Ανθρωπος” 15/8/1931
(575) “Σημαία” 27/6/1931
(576) “Θάρρος” 1/7/1931
(577) “Σημαία” 3/7/1931
