Δευτέρα, 12 Νοεμβρίου 2018 13:20

Κάστρα και οχυρά της Μεσσηνίας: Η Αλουπότρυπα στο Αγριλόβουνο

Γράφτηκε από τον
Κάστρα και οχυρά της Μεσσηνίας: Η Αλουπότρυπα στο Αγριλόβουνο

 

 

Στη βόρεια Μεσσηνία, μετά το Διαβολίτσι πηγαίνοντας για την Κάτω Μέλπεια, συναντάμε το Αγριλόβουνο: ένα από τα παλιότερα χωριά της Μεσσηνίας.

Η ιστορία του χωριού, όπως άλλωστε και τόσων άλλων, έχει δεθεί με τον κλεφταρματολισμό και ιδιαίτερα με τη μεγάλης ηθικής αξίας νίκη του καπετάν-Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη κατά των Τούρκων, στην “Αλουπότρουπα” την άνοιξη του 1787.

Το 1784, όταν ο Αλή-πασάς δεν κατόρθωσε να διαδεχθεί τον Κουρτ-πασά σαν Δερβέναγας, εξώθησε τους Αλβανούς, κυρίως ληστές, που είχε στη διάθεσή του να γίνουν αντάρτες και να πλημμυρίσουν τη Θεσσαλία και την υπόλοιπη Ελλάδα. Ο στόχος του Αλή-πασά ήταν απλός: Η Πύλη θα αναγκαζόταν να ζητήσει τη βοήθειά του για την πάταξη της εγκληματικότητας και την καταδίωξη των ληστών, και έτσι θα ήταν πιο εύκολο γι’ αυτόν να ισχυροποιήσει τη θέση του στις φιλόδοξες διεκδικήσεις του.

Πράγματι, οι απολυθέντες από τον Αλή εγκληματίες Αλβανοί έπεφταν κατά στίφη στις πόλεις και τα χωριά και λεηλατούσαν, ερήμωναν και κατέκαιαν καθετί στο διάβα τους. Ηταν μια επανάληψη των γεγονότων αμέσως μετά τα Ορλωφικά το 1770, όταν τότε με τις ευλογίες της Πύλης, και πάλι οι Αλβανοί ερήμωσαν τις πόλεις και τα χωριά, σε μια περίπου δεκάχρονη λεηλασία των κατεχομένων. Τώρα όμως, αυτή η κάθοδος προκάλεσε την οργή του Σουλτάνου που ήθελε ηρεμία στην επικράτεια λόγω και του Ρωσοτουρκικού πολέμου. Ετσι ο Σουλτάνος αναγκάστηκε να τους επικηρύξει και να εξαπολύσει γενικό διωγμό εναντίον τους.

Τόσο αυστηρός ήταν ο διωγμός του, που αυτοί κατέφευγαν στα βουνά και έβρισκαν καταφύγιο στους Ελληνες βοσκούς που τους έκρυβαν από την οργή των Τούρκων. Ετσι διαμορφώθηκαν και ιδιαίτερες σχέσεις μεταξύ των Αλβανών και των Ελλήνων που φαίνονται ισχυρές σε πολλές περιπτώσεις του μετέπειτα ξεσηκωμού.

Σ’ αυτόν τον διωγμό των Αλβανών ο βεζύρης του Μοριά, κυρίως από παρανόηση αλλά και μισαλλοδοξία, έβαλε και τον καπετάν-Ζαχαριά Μπαρμπιτσιώτη στην ίδια μοίρα. Ο Ζαχαριάς Μπαρμπιτσιώτης ήταν μια ιδιαίτερη και αδικημένη από την Ιστορία μεγάλη μορφή της προεπαναστατικής περιόδου. Γεννήθηκε το 1759 και ανδρώθηκε σε μια δύσκολη εποχή σκλαβιάς, γεμάτη φόνους, δηώσεις, κατατρεγμούς και περίεργες συνεργασίες.

Μετά τα Ορλωφικά και τη μανιασμένη κάθοδο των Αλβανών, η απογοήτευση και ο φόβος κυριάρχησαν. Το 1779 ο Τούρκος καπουδάν-πασάς Χασάν Τσεζαερλή σε συνεργασία και με Ελληνες κλέφτες και αρματωλούς κατάφερε να διώξει τα στίφη των Αλβανών που έπεφταν και λήστευαν αδιάκριτα Ελληνες και Τούρκους του Μοριά. Η σφαγή των Αλβανών και η φρικτή πυραμίδα που στήθηκε με τα κεφάλια τους στην Τρίπολη έφερε την ησυχία στο Μοριά. Τότε έγινε και η αναγνώριση των αρματολών κι έτσι έστω και για λίγο ο Μοριάς ησύχασε. Το 1781 ο Ζαχαριάς έγινε ο αρχηγός της αρματολικής ομοσπονδίας. Μετά το 1786 υπαρχηγός της ομοσπονδίας διετέλεσε ο νεαρός τότε Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.

Η δράση του καπετάν-Ζαχαριά είχε αγγίξει τα όρια του μύθου. Αλλόκοτα και μεγάλα κατορθώματα, αξιοζήλευτες στρατηγικές και συμφωνίες, έδωσαν την αίγλη του ηγέτη σ’ αυτόν τον αγριωπό Μανιάτη. Η αποδοχή του ήταν τόσο μεγάλη, που όπως φαίνεται και από τις σχέσεις του, τον εμπιστεύονταν ακόμα και Τούρκοι, Ελληνες Μουσουλμάνοι αλλά και Αρβανίτες, τόσο, όσο και οι δικοί του Μανιάτες. Βέβαια το ότι προδόθηκε το 1805 στο χωριό Τσέρια της Μάνης από τον κουμπάρο του Π. Κουκέα αλλά και τον Αντώνμπεη Γρηγοράκη και τον Παναγιώτη Μούρτζινο, δεν μειώνει σε τίποτα την ευρεία αποδοχή και αναγνώρισή του.

Το 1787, στην προσπάθεια για την επικράτηση της αρματολικής ομοσπονδίας, ο Ζαχαριάς μέσω του αφοσιωμένου σ’ αυτόν Αλβανού μπουλούμπαση Μάνη, μάζεψε 1.300 καταδιωκόμενους Αλβανούς, εξακόσιους ακόμα Μανιάτες και μαζί με τους τετρακόσιους δικούς του έφτιαξαν ένα αξιοπόλεμο σώμα με περισσότερους από δυο χιλιάδες άνδρες. Ετσι ο Ζαχαριάς: «εδυνάμωσε το Αγριλοβούνι, έφερε βαγένια (μεγάλα ξύλινα βαρέλια) από τα χωριά, έβαλε νερά, ψωμιά, μπαρούτες, βόλια, τουφεξήδες, τα πάντα όσα εχρειάζοντο. Εστησε δε και δύο μπαϊράκια και καρτερούσε το βεζύρη».

Σε σύσκεψη που είχε γίνει πριν λίγες μέρες στην Τρίπολη, Ελληνες και Τούρκοι πρόκριτοι, μετά από προτροπή του βεζύρη, είχαν αποφασίσει και έστειλαν δυο δολοφόνους που, για εικοσιπέντε χιλιάδες γρόσια, θα σκότωναν το Ζαχαριά. Ομως ο Τούρκος Μαραμπούτης Χασάν εφέντης, από την Κυπαρισσία, ειδοποίησε το Ζαχαριά και οι υποκριθέντες τους κλέφτες υποψήφιοι δολοφόνοι, αναγνωρίστηκαν και εκτελέστηκαν με αποκεφαλισμό. Από το Αγριλοβούνι ο Ζαχαριάς, για να ερεθίσει και να εκνευρίσει περισσότερο το βεζύρη, του έστειλε τα κεφάλια των παρ’ ολίγον δολοφόνων του γράφοντάς του: «Ψήσ’ τα να τα φας! σου ζητώ πόλεμον εις τα Ημπλάκικα, να πολεμήσουμε παλληκαρίσια και όχι με απιστίες. Αν δεν έλθης σε γράφω έναν Παπάν… σε γράφω Χαχάμην».

Ετσι ο βεζύρης εξαγριώθηκε και αφού ζήτησε απ’ όλους τους βοεβόδες να στείλουν βοήθεια, εξεστράτευσε κατά του Ζαχαριά και στρατοπέδευσε στο χάνι της Τσακώνας απέναντι από το Αγριλόβουνο: «Ο βεζύρης με το κιάλι του τηράει τον πόλεμον π’ αρχίζει. Η Τουρκιά εφώναζε: σεφέρ, σεφέρ, σεφέρ, γκιαούρ γκιελζί. Οι Αρβανίτες εβάρηγαν πιστά τους ανθρώπους του βεζύρη, διότι εκήρυξε το φιρμάνι να σκοτώσουν τους Αρβανίτες και εβάρηγαν στα σωστά, διότι ζωήν δεν είχον. Ο Ζαχαριάς τους έλεγε: Βάρτε τους αλίπδες (έφιππους) και όχι τόσο τους πεζούς. Εις τρεις ημέρας εσκοτώθηκαν άλογα διακόσια και επέκεινα, εξόχως εις τους πεζούς »…

Μεγάλη ήταν η καταστροφή των επιτιθέμενων Τούρκων. Φωνές, αλαλαγμοί χαράς και χοροί στο στρατόπεδο του Ζαχαριά. Ο βεζύρης μετά από σύσκεψη με τους μωραγιάνηδες αποφάσισε να κάνει γιουρούσι (έφοδο) στην Αλουπότρουπα, το λημέρι του Ζαχαριά στο Αγριλόβουνο. Ομως ο Ζαχαριάς είχε παντού πιστούς και αφοσιωμένους φίλους. Ο πατέρας του Χασάν Φειδά έστειλε έναν πεζό και ειδοποίησε το Ζαχαριά για το γιουρούσι που ετοίμαζε ο βεζύρης για την Παρασκευή. Ο Ζαχαριάς μαθαίνοντας το χρόνο της αναμενόμενης εφόδου έβαλε τους άνδρες του, τη νύχτα της Πέμπτης και έσκαψαν ένα πλατύ χαντάκι μπροστά από τα πρόχειρα ταμπούρια του και το γέμισαν με σφάλαχτα και κλαριά: «και καρτερούσαν ώραν την ώραν το γιουρούσι».

Το τι έγινε όταν οι έφιπποι Τούρκοι πρώτα και κατόπιν οι πεζοί έπεσαν στο χαντάκι και άδειασαν πάνω τους τουλάχιστον χίλια εξακόσια τουφέκια, είναι δύσκολο να περιγραφεί. Τρόμος, χαλασμός. Οργισμένος ο βεζύρης ξαναζήτησε βοήθεια απ’ όλα τα βιλαέτια αλλά η απάντηση ήταν αποκαρδιωτική: «Ντοβλετιλή Μώρα-Βαλεσή, μας γράφεις να έρθουμε μετάτι (βοηθοί). Πώς να ’ρθούμεν; Εις όλα τα βιλαέτια εσήκωσαν άρματα και τούτο αλλαλέμ θα είνε δάκτυλος της Φραγγιάς και έχομε σεφέρι μεγάλο και μιντάτι μην καρτεράς».

(Τα κείμενα προέρχονται από τον “Αρματολισμό της Πελοποννήσου” του Τάκη Κανδηλώρου, Αθήνα 1924).

Τότε ο βεζύρης φοβούμενος και τις συνέπειες που θα είχε η αποτυχία του από την Πύλη συνέχισε χωρίς ελπίδα τον πόλεμο για ακόμα εννέα ημέρες.

Η “Αλουπότρουπα” είναι μια τοποθεσία στο χαμηλό λόφο στα δεξιά της εισόδου του Αγριλόβουνου, στο δρόμο από το Διαβολίτσι. Δυστυχώς, σήμερα τίποτα εδώ δεν θυμίζει τη μεγάλη μάχη και τη στρατηγική επικράτηση του καπετάν-Ζαχαριά την άνοιξη του 1787.


NEWSLETTER