«Τηλεγραφούν εξ Αιγίου ότι απόλυτος τάξις επεκράτησε κατά την χθεσινήν ημέρα καθ’ ην εγένετο και η κηδεία του τραγικού θύματος των αιματηρών γεγονότων της 26ης Αυγούστου σταφιδοπαραγωγού εκ Λαπαναγών Σπυρίδωνος Ντρίνια. Αι αρχαί φοβούμεναι διασάλευσιν της τάξεως και δημιουργίαν επεισοδίων είχον λάβει όλως εξαιρετικά μέτρα, Ολη η υποδιοίκησις χωροφυλακής είχε διατεθή ενώ από το εσπέρας του Σαββάτου είχεν αποσταλή εντεύθεν τμήμα στρατού εκ 40 ανδρών μετά οπλοπολυβόλων και υπέρ πεντήκοντα χωροφύλακες υπό την ηγεσίαν τεσσάρων αξιωματικών. Επίσης είχε μεταβή εις Αίγιον ο υποδιοικητής της Α.Δ.Χ. Πελοποννήσου αντισυνταγματάρχης κ. Παπουλάκος.
Την κηδείαν του ατυχούς Σπ. Ντρίνια παρηκολούθησεν σύσσωμος η πόλις του Αιγίου μετά του δημάρχου κ. Σταυρουλοπούλου και του βουλευτού κ. Γκόφα ως και του πολιτευτού κ. Αν. Δρούλια. Επίσης κατήλθον και συνώδευσαν τον νεκρόν μέχρι της τελευταίας του κατοικίας υπέρ εκατοπεντήκοντα συγχώριοί του και πλήθος σταφιδοπαραγωγών άλλων περιφερειών.
Καθ’ ην ώραν επροχώρει η νεκρική πομπή το πλήθος επεχείρησε ν’ αποδοκιμάση τας αστυνομικάς αρχάς και την μόνιμον σταφιδικήν επιτροπήν, επεμβάσα όμως η δύναμις της χωροφυλακής συνέλαβε τινάς εκ των χωρικών οι οποίοι και εκρατήθησαν.
Τον επικήδειον εξεφώνησεν ο πολιτευτής κ. Δρούλιας, ο οποίος ακολούθως κατέθεσε και στέφανον εκ σταφιδαμπέλου εξ ονόματος του σταφιδικού κόσμου.
Την μεσημβρίαν ο κ. Παπουλάκος επεκοινώνησε τηλεφωνικώς μετά του Α. Δ.Χ. κ. Παπανικολάου προς τον οποίον ανεκοίνωσεν ότι απόλυτος τάξις επεκράτησε κατά την κηδείαν του Ντρίνια» (1021).
Την τρομοκρατία και τα μέτρα για για να μην κατέβουν οι σταφιδοπαραγωγοί από τα χωριά τους στην κηδεία καταγγέλλει ο “Ριζοσπάστης”:
«Για να μην ξεσπάσει η αγανάχτιση των σταφιδοπαραγωγών, η αστυνομία πήρε έκτακτα μέτρα. Ηρθαν ενισχύσεις από την Πάτρα με πολυβόλα και οπλοπολυβόλα. Απαγορεύτηκε κάθε τηλεφωνική επικοινωνία με τα χωριά για να μη μάθουν το θάνατο οι αγρότες και κατέβουν στο Αίγιο. Ολοι οι γύρω δρόμοι που φέρνουν στα χωριά αποκλείστηκαν για να απαγορευτεί η κάθοδος των αγροτών. Η επιτροπή των σταφιδοπαραγωγών όπως πάντα έτσι και τώρα κατέβαλε όλες τις προσπάθειές της να καλμάρει την αγανάχτηση των εργαζομένων και περιορίστηκε να φτειάξει μερικά στεφάνια. Ετσι στην κηδεία πήραν μέρος μονάχα οι εργαζόμενοι του Αιγίου, ενώ αγρότες παραβρέθηκαν ελάχιστοι [...] Εξαιρετική εντύπωση έκανε ο σύντομος μα χαρακτηριστικός λόγος του αγρότη Ν. Γ. Σιδέρη, που παραθέτουμε:
Αδικοσκοτωμένε μας αδερφέ. Προοχθές μαζί με δέκα χιλιάδες σταφιδοπαραγωγούς όλοι μαζί, σαν ένας άνθρωπος, με μια φωνή φωνάξατε κάτω η σφηκοφωλιά των κηφίνων που λέγεται ΑΣΟ, κάτω το χαράτσι του 1934 που τ’ ονομάζουν παρακράτημα.
Απειροι, με την άδολη καρδιά σας “αγρότες” και με την αθωότητα του τίμιου δουλευτή, σκεφθήκατε: Το δίκηο μας ζητάμε, η αστυνομία θα είναι με το μέρος μας. Τι τραγική ειρωνία!
Τα επίσημα όργανα του κράτους δίχως κανένα λόγο ρίχνουν στο ψαχνό. Κι’ όταν ο κόσμος οπισθοχωρεί σκοτώνουν μπαμπέσικα, πράγμα που μας δείχνει πως τέτοιες διαταγέες έχουν από τ’ αφεντικά τους. Ετσι προχθές είδαμε να στρώνεται ο δρόμος με κορμιά σταφιδοπαραγωγών, που έκαναν το έγκλημα να ζητήσουν το δίκηο τους, το ψωμί τους.
Μέχρι σήμερα ακόμα η αστυνομία, με πολυβόλα και όπλα, με τη φωτιά και το σίδερο, πάει να κρύψει το σκοτωμό σου και φοβούμενη την οργή της μάζας πήγαινε να σε θάψει κρυφά. Οι ένοχοι πάνε να σκεπάσουν το έγκλημά τους από τη δικαιοσύνη της μάζας.
Γελάστηκαν όμως. Το τίμιο αίμα σας, που αχνίζει ακόμη στο λιθόστρωτο, θα γίνει χείμαρρος ορμητικός που μια μέρα θα πνίξει τους δολοφόνους σου. Δεν σου προσφέρουμε στεφάνι, σου προσφέρουμε όμως κάτι περισσότερο. Την πίστη μας στον αγώνα των σταφιδοπαραγωγών και θάρρος τέτοιο που να είσαι βέβαιος ότι η προχθεσινή διαμαρτυρία θ’ αποτελέσει το εγερτήριο σάλπισμα για το τελικό ξεσκλάβωμα της αγροτιάς.
Σου ορκιζόμαστε ότι θα εκδικηθούμε τη δολοφονία σας και θα εργασθούμε μέχρι τη νίκη. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που σας σκεπάζει. Η αγροτιά όταν πια θα είναι ελεύθερη θα στήσει ανδριάντα τιμώντας τους πρωτοπόρους της» (1022).
Στις 3 Σεπτεμβρίου πεθαίνει και ο Ευθύμιος Μπακόπουλος που κηδεύεται και αυτός στο Αίγιο:
«Αγγέλεται εξ Αιγίου ότι την 5ην πρωινήν ώραν της χθες υπέκυψεν εις τα τραύματά του και το έτερον των θυμάτων των αιματηρών σκηνών της παρελθούσης Κυριακής Ευθύμιος Μπακόπουλος σταφιδοπαραγωγός εκ Κουνινάς, ηλικίας 25 ετών.
Ούτος έφερε δύο διαμπερή τραύματα εις την λεκάνην, από της πρωΐας δε της Κυριακής η κατάστασίς του είχεν υποστή αιφνιδίαν επιδείνωσιν, αναπτυχθείσης περιτονίτιδος.
Η είδησις του θανάτου και του δευτέρου θύματος ενεποίησε βαθυτάτην λύπην εις όλην την κοινωνίαν του Αιγίου και ιδιαιτέρως εις τον σταφιδικόν κόσμον. Η κηδεία του εγένετο την 11ην προ μεσημβρίας, παρηκολούθησε δε αυτήν ολολύζουσα η ατυχής μήτηρ του νεαρού υποβασταζομένη υπό των συγγενών της, άπαντες οι κάτοικοι του χωρίου Κουνινά αφιχθέντες συν γυναιξί και τάκνοις άμα ως ηγγέλθη το θλιβερόν γεγονός, τα μέλη της σταφιδικής επιτροπής, πλήθος σταφιδοπαραγωγών των γύρω χωριών και πολλοί Αιγιείς. Επίσης παρηκολούθησαν την κηδείαν αντιπρόσωποι όλων των σταφιδικών οργανώσεων της πόλεως και των πέριξ» (1023).
Το κλίμα αστυνομοκρατίας καταγγέλει και πάλι ο “Ριζοσπάστης”:
«Ο τραυματισμένος σταφιδοπαραγωγός Μπακόπουλος πέθανε χθες. Πάνω από 3000 εργαζόμενοι του Αιγίου και σταφιδοπαραγωγοί που κατέβηκαν από τα γύρω χωριά συνώδευσαν τον τιμημένο νεκρό ως τον τάφο του. Η πόλη στρατοκρατείται ολάκερη. Περιπολίες πυκνές διατρέχουν τους δρόμους, προβαίνουν σε προκλητικές έρευνες, εμποδίζουν και την παραμικρή κίνηση» (1024).
Και ενώ οι σταφιδοπαραγωγοί προσπαθούν να οργανώσουν νέο συλλαλητήριο στο Αίγιο, η σταφιδική επιτροπή όταν γίνεται γνωστός ο θάνατος σημαίνει λήξη των κινητοποιήσεων για το 1934 κάτω από το φόβο νέων συγκρούσεων:
«Επειδή από ημερών κυκλοφορούν φήμαι περί επανασυγκροτήσεως σταφιδικού συλλαλητηρίου, η επιτροπή συλλαλητηρίου της παρελθούσης Κυριακής εξέδωκε την κάτωθι προκήρυξιν: Μέχρι του μονίμου επιτροπής του σταφιδικού αγώνος έφθασαν αι φήμαι ότι την προσεχήν Κυριακήν τρέχοντος μηνός ετοιμάζεται κάθοδος των παραγωγών εκ τινών χωρίων, άγνωστον πόθεν εμπνεόμενοι και δια ποίον σκοπόν.
Δεδομένου ότι μετά τα ληφθέντα μέτρα η κατάστασις δυστυχώς δι’ εφέτος έχει ρυθμισθή οριστικώς, δεν υπάρχει λόγος οιασδήποτε ματαίας κινήσεως. Ο τίμος και δίκαιος αγών μας θα συνεχισθή βεβαίως με το αυτό σθένος και με την βάσιμον ελπίδα ότι θα επιτύχη από του προσεχούς έτους, η δε επιτροπή εφ' όσον διευθύνει την ιεράν αυτήν υπόθεσιν σκοπεύει να ζητήσει και πάλιν εν καιρώ την ηθικήν ενόσχυσιν των σταφιδοπαραγωγών της επαρχίας μας και άλλων επαρχιών των ευγενών ποιοτήτων. Ηνωμένοι και πειθαρχούντες άπαντες δεν είναι δυνατόν παρά να επιτύχωμεν τελικώς – Η επιτροπή Σπ. Ματθίας, Π. Παναγόπουλος, Κ. Μακαρίτης». (1025)
Παρ’ όλα αυτά οι αγρότες είναι εξοργισμένοι, ετοιμάζονται για συλλαλητήριο αλλά και πάλι βάζει “φρένο” η επιτροπή:
«Δέον να σημειωθή ότι, κατά τα εξ Αιγίου τηλεγραφήματα, οι επισυμβάντες δύο θάνατοι προεκάλεσαν νέαν έξαψιν των πνευμάτων και επέφεραν επίτασιν της επικρατούσης δυσφορίας δια την δοθείσαν λύσιν εις το σταφιδικόν ζήτημα, η οποία δεν ικανοποιεί εξ ολοκλήρου τας απόψεις των παραγωγών ευγενών ποιοτήτων.
Πάντως θεωρείται βέβαιον ότι παρά την έκδηλον επιθυμίαν των σταφιδοπαραγωγών όπως συγκροτήσουν συλλαλητήριον εις ένδειξιν διαμαρτυρίας διά τα γεγονότα του Αιγίου και συγχρόνως διά τα μη ικανοποιητικά μέτρα του ΑΣΟ, η μόνιμος σταφιδική επιτροπή αντιλαμβανομένη τους σοβαρότατους κινδύνους τους οποίους εγκυμονεί διά την δημοσίαν τάξιν η εκ νέου προσφυγή εις εκνόμους ενεργείας και με προοπτικήν ουχί θετικής αντιμετωπίσεως του ζητήματος, θα κατορθώση να συγκρατήση την υπερχειλίζουσαν αγανάκτησιν των σταφιδοπαραγωγών, ούτως ώστε να αποκλείεται η περίπτωσις επαναλήψεως των συλλαλητηρίων, των οποίων κατάληξις ήσαν τα τραγικά γεγονότα της 26ης Αυγούστου» (1026).
(1021) “Νεολόγος” 3/9/1934
(1022) “Ριζοσπάστης” 4/9/1934
(1023) “Νεολόγος” 4/9/1934
(1024) “Ριζοσπάστης” 4/9/1934
(1025) “Νεολόγος” 2/9/1934
(1026) “Νεολόγος” 4/9/1934
