«Για τους εργαζόμενους των μη σταφιδοπαραγωγικών περιφερειών θα χρειαστεί να κάνουμε μια μικρή ανάλυση του μηχανισμού του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού (ΑΣΟ) και του τρόπου επιβάρυνσης και πούλησης της σταφίδας. Ετσι κι αυτοί οι φτωχοί σταφιδοπαραγωγοί όλων των ποιοτήτων της σταφίδας θα νοιώσουν πιο καλά τη μεγάλη ληστεία που γίνεται εις βάρος τους, καθώς και την αχαλίνωτη δημοκοπία που οργιάζει γύρω από την “προστασία” της σταφιδοπαραγωγής.
Υστερα από τη χρεωκοπία της “Ενιαίας” το κράτος με την Εθνική Τράπεζα ίδρυσε τον ΑΣΟ. Αυτός ρυθμίζει την αγορά, πούληση και εξαγωγή της σταφίδας. Στο εξωτερικό βγαίνουν μονάχα οι καλές ποιότητες σταφίδας όπως είνε της Αιγιαλείας, Κορινθίας, Πατρών.
Οι δεύτερες ποιότητες που παράγονται στη Μεσσηνία, Ηλεία κλπ. κρατιούνται στο εσωτερικό με δύο μορφές: 1) Με το 50% παρακράτημα και 2) με την εξαγορά πλεονασμάτων. Δηλαδή το κράτος με τον ΑΣΟ για να ενισχύσει τους μεγαλοχτηματίες και οινοκαρχαρίες πήρε προστατευτικά μέτρα για να τους ασφαλίσει να πουλήσουν τη σταφίδα τους σε καλές τιμές δίχως να μείνουν απούλητες, Παράλληλα δίνουν φτηνά τη σταφίδα τους στις εταιρείες οίνων.
Γιαυτό οι σταφιδέμποροι βγάζοντας καλή ποιότητα στο εξωτερικό, είναι υποχρεωμένοι να παραδώσουν στον ΑΣΟ 50% σταφίδα πάνω σε αυτή που θα βγάλουν. Αυτό είναι το λεγόμενο “παρακράτημα”, που το παίρνει ολότελα δωρεάν ο ΑΣΟ και επιβαρύνει τους σταφιδοπαραγωγούς. Γιατί οι σταφιδέμποροι πληρώνουν τη σταφίδα που θα εξάγουν αφαιρώντας την αξία του παρακρατήματος.
Οι σταφίδες που δεν πουλιούνται και μένουν στα χέρια του παραγωγού λέγονται “πλεονάσματα” και εξαγοράζονται από τον ΑΣΟ με την τιμή που καθορίζει από τώρα το Συμβούλιό του.
Απ’ εδώ λοιπόν όλος ο θόρυβος και ο αγώνας των μεγαλοχτηματιών, σταφιδεμπόρων, οινοβιομηχανικών εταιρειών και της Εθνικής Τράπεζας να καθορισθούν μικρές τιμές για τις σταφίδες κατώτερης ποιότητας.
Οι φτωχομεσαίοι σταφιδοπαραγωγοί, που δουλεύουν και μοχθούνε σχεδόν όλο το χρόνο, περιμένουν τον τρύγο για να πουλήσουν τη σταφίδα τους και να εισπράξουν ορισμένα λεφτά. Τότε πλακώνουν όλα αυτά τα κοράκια και τους αρπάζουν τη σταφίδα τους. Ταυτόχρονα εκμεταλλεύονται την αγανάχτησή τους ενάντια στα ληστρικά δεσμά και τους διαιρούν, όπως γίνεται τώρα, σε δύο αντίπαλες παρατάξεις.
Ο “Ριζοσπάστης” πολύ σωστά από την πρώτη στιγμή τόνισε πως οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί και των πρώτων και των δεύτερων ποιοτήτων δεν έχουν στην ουσία αντιθέσεις συμφερόντων, ώστε να παρασύρονται από τους μεγαλοχτηματίες και να εξεγείρονται οι πρώτοι ενάντια στους παραγωγούς κατώτερης ποιότητας και το αντίθετο.
Τις αντιθέσεις που φαίνονται επιφανειακά, τις παίρνουν και τις φουσκώνουν οι μεγαλοχτηματίες και των δύο κατηγοριών σταφίδας για ν’ αποκομίσουν κέρδη μεγάλα από τη μια μεριά και ταυτόχρονα να κρύψουν το ληστρικό χαρακτήρα του ΑΣΟ από την άλλη, που δένει χειροπόδαρα τους φτωχούς, μη αφήνοντάς τους να πουλήσουν λεύτερα τα προϊόντα τους. Να γιατί: Ενας φτωχός σταφιδοπαραγωγός της Μεσσηνίας από ένα στρέμμα βγάζει 500-1000 λίτρες σταφίδα κατώτερης ποιότητας. Αντίθετα ο φτωχός σταφιδοπαραγωγός Αιγιαλείας σ’ ένα στρέμμα βγάζει τις μισές λίτρες σε πρώτη όμως ποιότητα.
Δηλαδή ό, τι χάνει ο τελευταίος σε απόδοση, το παίρνει από την ποιότητα, γιατί η σταφίδα του πουλιέται σε διπλάσια τιμή από τη σταφίδα της Μεσσηνίας, Ηλείας.
Υπάρχουν βέβαια αντιθέσεις συμφερόντων και μεγάλες μάλιστα. Αυτές όμως βρίσκονται ανάμεσα στους πλούσιους χτηματίες, σταφιδέμπορους και οινοβιομήχανους απ’ τη μια πλευρά και στους φτωχούς σταφιδοπαραγωγούς από την άλλη. Υπάρχουν μισοφεουδαρχικά δεσμά, και γίνονται μεγάλες ληστείες επίσης.
Τις αντιθέσεις όμως και τις κλεψιές αυτές κατωρθώνουν οι μεγαλοχτηματίες, σταφιδέμποροι κλπ. να τις σκεπάσουν με το θόρυβο που ξεσηκώνουν γύρω από τις τιμές των πλεονασμάτων, εκμεταλλευόμενοι την αγανάχτηση των φτωχών. Ετσι κρύβουν και τις κλεψιές που κάνουν ο ΑΣΟ, οι οινοβιομήχανοι, η Εθνική Τράπεζα, η Αγροτική και το Κράτος» (1060).
Από την άλλη πλευρά η “Σημαία” προσπαθεί να υποβαθμίσει το ζήτημα των τιμών υπερασπιζόμενη το Λαϊκό Κόμμα, αναδεικνύοντας σε πρώτο θέμα τη διατήρηση της παρακράτησης ως σωτήρια για τους παραγωγούς:
«Οι Αιγιείς, οίτινες υπερικανοποιήθησαν, διά μαρτύρονται, απειλούν και απομιμούνται τους γάτους. ΟΙ Μεσσήνιοι οίτινες δεν ικανοποιήθησαν, διαμαρτύρονται. Οι βουλευτές μας παραιτούνται –αν παραιτηθούν– κυκεών δε και σύγχυσις κυριαρχεί απ’ άκρου εις άκρον της Πελοποννήσου. Δεν γνωρίζομεν κατά τινα τρόπον θα εξελιχθεή η κατάστασις. Πάσα πρόβλεψις είναι τολμηρά. Αλλά καθ’ ον τρόπον βαδίζομεν, πολύ φοβούμεθα ότι πολύ ταχέως θα προκύψη ζήτημα διατηρήσεως ή καταργήσεως του θεσμού της παρακρατήσεως. Οι Αιγιείς, οι Κορίνθιοι, οι Πατρινοί και εν γένει οι παραγωγοί των ευγενών ποιοτήτων θα δημιουργήσουν θάττον ή βράδιον τοιούτον ζήτημα και τότε θα δοθή η μεγάλη μάχη μεταξύ των διαφωνούντων παραγωγών. Τότε θα ανανήψουν μερικοί καινοφανείς και κενολόγοι σταφιδαμύντορες και θα τρίψουν έκπληκτοι τα μάτια τους. Τότε θα μεταβληθούν εις Παπαστασινούς της Μπαρμπάσαινας και θα θελήσουν να υποδυθούν επαναστατικούς ρόλους. Τότε θα πεισθούν ότι η κομματική εκμετάλλευσις του σταφιδικού ζητήματος αποτελεί πράξιν εγκληματικήν, μέλλουσαν να πλήξη κυρίως τους Μεσσηνίους παραγωγούς.
Καθ’ ημάς και όλους τους παρακολουθούντας από πολλών ετών την εξέλιξιν του σταφιδικού ζητήματος, ο θεσμός της παρακρατήσεως αποτελεί ανάγκην διά τους σταφιδοπαραγωγούς όλων των σταφιδοπαραγωγικών μερών. Ανάγκην την οποίαν δεν δικαιούται κανείς να παραγνωρίση. Ιδιαιτέρως δε διά τους Μεσσήνιους και Ηλείους, ο θεσμός της παρακρατήσεως αποτελεί άγκυραν σωτηρίας. Διότι εάν δι’ οιανδήποτε λόγον έπαυε ισχύων ο σωτήριος ούτος θεσμός, κατ' ανάγκην η αθρόα προσφορά υπερτριακοσίων εκατομμυρίων λιτρών θα συνεπέφερε τοιούτον κατρακύλισμα τιμών και τοιούτον εξευτελισμόν, ώστε είνε ζήτημα αν θα ήτο δυνατή η περαιτέρω καλλιέργεια σταφιδαμπέλων εν Μεσσηνία. Ο πυκνώτατα κατοικούμενος Νομός μας με τας περιορισμένας εδαφικάς εκτάσεις, θα μετεβάλλετο εις κόλασιν και ανέκυπτε πλέον διά κάθε Μεσσήνιον ζήτημα ψωμιού, όχι ζήτημα ευμάρειας. Ζήτημα ψωμιού. Ας μη κοιμώμεθα λοιπόν επί ρόδων και ας μη νομίσωμεν ότι απολαμβάνοντες 100 δραχμάς το χιλιόλιτρον περισσότερον, ήτοι 26 1/2 λεπτά κατ’ οκάν επί πλέον της τρεχούσης τιμής, θα σωθώμεν. Οχι κύριοι σταφιδολογιζόμενοι. Δεν σωζώμεθα με 26 λεπτά την οκάν. Αν επρόκειτο να απολαύσωμεν τιμήν 3.400 το χιλιόλιτρον, βεβαίως το κέρδος μας θα ήτο σημαντικόν. Αλλού πρέπει λοιπόν να στρέψωμεν την προσοχήν μας. Εις την απειλουμένην κατάργησιν του θεσμού της παρακρατήσεως, που αποτελεί κίνδυνον ζωής και υπάρξεως διά πάντα Μεσσήνιον.
Ημείς εξακολουθούμεν φρονούντες ότι ήτο δυνατόν να καθορισθούν ικανοποιητικώτεραι τιμαί διά την Μεσσηνιακήν σταφίδα και υπό την έποψιν αυτήν δικαιολογούμεν πλήρως τας υποστηριζομένας υπό των σταφιδοπαραγωγών γνώμας. Πρέπει όμως συγχρόνως να διαγράψωμεν από τώρα σύστημα αμύνης υπέρ του απειλουμένου θεσμού της παρακρατήσεως» (1061).
Την ίδια ημέρα η εφημερίδα στο ρεπορτάζ καταγράφει κατάσταση ξεσηκωμού στη Μεσσηνία, προσπαθώντας και πάλι να υπερασπιστεί το Λαϊκό Κόμμα:
«Ιδιαίτεραι πληροφορίαι της “Σημαίας” εκ των διαφόρων σταφιδικών κέντρων του Νομού παρουσιάζουν την εκεί κατάστασιν ως ευρισκομένη εις λίαν έκρυθμον σημείον, λόγω της επιμονής των σταφιδοπαραγωγών να διοργανώσουν ένοπλα συλλαλητήρια εναντίον των αποφάσεων του ΑΣΟ τας οποίας θεωρούν καταστρεπτικάς των συμφερόντων τους.
Εις την επαρχίαν Πυλίας ιδίως, όπου τα πνεύματα των σταφιδοπαραγωγών είναι εις άκρον εξημμένα, απειλούνται από στιγμής εις στιγμήν συλλαλητήρια, μόλις δε και μετά βίας συγκρατούνται ούτοι υπό των τοπικών παραγόντων.
Τόση είναι η αγανάκτησις των σταφιδοπαραγωγών εκ των ληφθεισών αποφάσεων του ΑΣΟ, ώστες δηλούν κατηγορηματικώς ότι αν δεν αναθεωρηθούν α΄θται και εάν δεν καθορισθή η εξαγορά των πλεονασμάτων εις την τιμήν των 3.000 τουλάχιστον κατά χιλιόλιτρον, θα αρνηθούν να εξοφλήσουν τα προς την Αγροτικήν και τα άλλα χρέη των.
Αλλά και εις την επαρχίαν Μεσσήνης δεν παρουσιάζεται καλλιτέρα κατάστασις. Μολονότι δε παρέχονται κατηγορηματικαί διαβεβαιώσεις όιτ αι αποφάσεις του ΑΣΟ θα αναθεωρηθούν, εν τούτοις οι σταφιδοπαραγωγοί κινούνται προς την κατεύθυνσιν της διοργανώσεως συλλαλητηρίων ενόπλων, ωθούμενοι προς τούτο και υπό των εχόντων συμφέροντα να δημιουργήσουν πράματα τις την κυβέρνησιν.
Παρά την έκδηλον όμως αγανάκτησιν των σταφιδοπαραγωγών και την εμμονή των εις την ιδέαν της αναθεωρήσεως των αποφάσεων του ΑΣΟ, ουδεμία κομματική εκμετάλλευσις του ζητήματος γίνεται, όπου δε κατεβλήθη τοιαύτη προσπάθεια εκτυπήθη και κατεπνίγη εν τη γεννέσει της υπό των ιδίων των σταφιδοπαραγωγών οίτινες παρά τα περί του εναντίον γραφόμενα παραμένουν εν τούτοις πιστοί εις την αντιβενιζελικήν ιδεολογίαν και το Λαϊκόν Κόμμα.
Τρανωτάτη απόδειξιν, άλλωστε τούτου, αποτελεί η προχθεσινή ομόφωνος απόφασις των συσκεφθέντων εν Μεσσήνη όπως επ΄ουδενί επιτραπεί η κομματική εκμετάλλευσις των ζητημάτων, με την δήλωσιν ότι οι οπαδοί του Λαϊκού Κόμματος εξακολουθούν να παραμένουν εις την αντιβενιζελικήν ιδεολογίαν των».
(1060) “Ριζοσπάστης” 31/8/1934
(1061) “Σημαία” 1/9/1934
