Από τα αξιοσημείωτα της περιόδου είναι η περιοδεία σε σταφιδικές περιοχές του συνεργάτη της εφημερίδας “Θάρρος”, σπουδαίου διανοούμενου της αριστεράς και στελέχους της αντιφασιστικής κίνησης στη συνέχεια, Γιώργο Κανελλακόπουλου. Η πρώτη ανταπόκριση που στέλνει είναι από τους Γαργαλιάνους και αυτή περιλαμβάνει μια αναδρομή στην ιστορία του σταφιδικού ζητήματος, τονίζει ότι υπάρχει συμπαιγνία υπουργών με μεγαλεμπόρους και χαρακτηρίζει το συλλαλητήριο του Αιγίου ως “σκηνοθετημένο”:
«Το σταφιδικόν ζήτημα ως γνωστόν, δεν είνε ζήτημα των τελευταίων ετών, αλλ’ αναγράφει την δημιουργίαν του εις την εποχήν 1885-1895. Τότε, η παραγωγή της σταφίδος είχε φθάσει εις 345 εκ. ενετικών λιτρών με εξαγωγήν σχεδόν ολοκλήρου της παραγωγής. Εις την αύξησιν ταύτην της παραγωγής σταφίδος, συνετέλεσεν η εγκατάλειψις της σιτοπαραγωγής εν Πελοποννήσω, έναντι της μεγαλυτέρας αλλ’ ακαθορίστου προσόδου αποδιδούσης σταφίδος. Αλλ’ η μεγάλη αύτη εξαγωγή κατά την τελευταίαν ταύτην δεκαετίαν ωφείλετο εις την από του 1870 επελθούσαν κρίσιν των αμπέλων εν Γαλλία, και την εκ φυλλοξήρας καταστροφήν αυτών. Οταν όμως η Γαλλία με συντόνους ενεργείας και δι’ άλλων σημαντικών μεριμνών κατώρθωσε διά του εγκλιματισμού Αμερικανικών αμπέλων ν’ αναδημιουργήση την εθνικήν της αμπελουργίαν (1893-1894), ώστε να μην χρειάζεται την Ελληνικήν σταφίδα, της οποίας μάλιστα ηύξησε και τους εισαγωγικούς δασμούς, μεγάλη ενέσκηψε κρίσις εις την σταφίδα μας, της οποίας αι τιμαί κατήλθον εις σημείον το οποίον να μη επιτρέπη την καλλιέργειαν αυτής.
Διά τούτο αργότερον διά νόμου απηγορεύθη η περαιτέρω φύτευσις σταφιδαμπέλων. Το ζωτικόν αυτό μέτρον κατήργησαν δυστυχώς οι σήμερον διαχειριζόμενοι τας τύχας του σταφιδικού πληθυσμού, καθορίσαντες γενικήν ασυδοσίαν εις τας φυτεύσεις διά λόγους καθαρώς κομματικούς. Εκτοτε το σταφιδικόν ζήτημα έλαβε διαφόρους φάσεις, εξελιχθέν τελικώς εις την πλέον οξείαν και επικίνδυνον, εις την οποίαν παραμένει χάρις εις την “σταφιδικήν” πολιτικήν της κυβερνήσεως.
Μας εδόθη η ευκαιρία να συναντήσωμεν και να ζητήσωμεν την γνώμην πολλών σταφιδοπαραγωγών ανεξαρτήτως ιδεολογίας. Ακούσαμεν και εσημειώσαμεν τας γνώμας πολλών κατεχόντων σχετικώς το ζήτημα, και τας γνώμας αυτάς θα τας εκθέσωμεν εις την πρέπουσαν στιγμήν. Τώρα όμως προέχει να τονίσω ότι απ’ όλους ανεξαιρέτως αυτούς, η ευθύνη αποδίδεται απ’ ευθείας εις την κυβέρνησιν και εις το -κατά την έκφρασιν των σταφιδοπαραγωγών- “παράρτημα του Γραφείου Στεφανόπουλου”, υπονοουμένου του διοικητικού συγκροτήματος του ΑΣΟ.
Οι έμποροι υπουργοί της κυβερνήσεως της “Λαϊκής” -μας τονίζουν οι παραγωγοί- εφρόντισαν για τον κλάδον τους. Πώς ημπορούσε ο Σαγιάς να αφίση τους Ζαλμάδες και τους άλλους εμπόρους των Πατρών και ο Στεφανόπουλος τους συγγενείς και συνεταίρους του να χάσουν τα εκατομμύρια που θα κερδίσουν σήμερα μετά τον καθορισμό μικρών τιμών, αφού οι άνθρωποι αυτοί χάλασαν τόσα και τόσα λεφτά να του δώσουν το βουλευτικόν αξίωμα! Οι έμποροι αυτοί είχαν κλείσει τας προπωλήσεις των και είχον συμφέρον να πέσουν αι τιμαί, γι’ αυτό το λόγο εσφύριξαν στο Σαγιά και στο Στεφανόπουλο. Αυτοί, οι οποίοι κόβονται για τα “συμφέροντα” των σταφιδοπαραγωγών, εχωρίσθησαν και εσκηνοθέτησαν το συλλαλητήριο της Αιγιαλείας και εσταμάτησαν τότε, όταν επέτυχον να “ικανοποιηθούν” τα συμφέροντα των σταφιδοπαραγωγών, γι’ αυτό απέσυραν και την παραίτησιν.
Αφού λοιπόν, οι δικοί μας “αντιπρόσωποι” παρέχουν όλα τα μέσα για να μας εκμεταλλεύονται οι έμποροι, δεν πρέπει να κρεμάσουμε εκείνους πριν εξ αιτίας των πεθάνομεν πρώτα εμείς από την πείνα;» (1106).
Η συνέχεια των ανταποκρίσεων έρχεται από την Πύλο και αναφέρεται στις ευθύνες της διοίκησης του ΑΣΟ:
«Η αγανάκτησις που συνέχει τους παραγωγούς της υπαίθρου δεν στρέφεται μόνον κατά των υπευθύνων υπουργών, αντιπροσώπων της κυβερνήσεως, αλλ’ αφορά και το συγκρότημα, το οποίον διεχειρίσθη τας υποθέσεις του ΑΣΟ συμφώνως προς τας κομματικάς ορέξεις και ιδιοτελείς επιθυμίας των “εμπόρων” υπουργών της κυβερνήσεως.
Αναλαμβάνοντες την διαχείρισιν των υποθέσεων του Οργανισμού είχον κυρίως καθήκον: Πρώτον, να εξασφαλίσουν την εξισορρόπησιν της προσφοράς και της ζητήσεως διά της παρακρατήσεως και της αμέσου εξαγοράς των πλεονασμάτων. Και δεύτερον, να ενεργήσουν διά των εσόδων έργα διαφημίσεως της σταφίδος, διά την εξασφάλισιν του προϊόντος, βελτίωσιν των υποδομών καλλιεργείας κλπ.
Δυστυχώς όμως περιωρίσθησαν κυρίως εις την εξυπηρέτησιν των κομματικών συμφερόντων αλλά και των ιδιωτικών και συνεφώνησαν κατά γράμμα εις τας εγκληματικάς διά τους σταφιδοπαραγωγούς αποφάσεις της κυβερνήσεως. Η τοιαύτη κακή τακτική υπήρξε δημιουργός πολλαπλών και εγκληματικών σφαλμάτων εις βάρος των παραγωγών σταφίδος. Εξ αυτών έχομεν να αναφέρωμεν:
1) Οτι οι ως σταφιδοσωτήρες διαφημιζόμενοι σύμβουλοι του οργανισμού, δεν έλαβον ολωσδιόλου υπ’ όψιν τις αποφάσεις των συνεταιρισμών αι οποίαι είναι καθ’ όλα αντίθετοι προς τας του Οργανισμού, ο οποίος απεφάσισε επί τη βάση των γνωστών απόψεων των κ. κ. Σαγιά και Στεφανοπούλου.
2) Υπήρξε έγκλημα ανεπανόρθωτον, και είνε εξ ίσου αυτοί προς την κυβέρνησιν υπεύθυνοι διά την εκδοθείσαν διάταξιν διά της οποίας καθορίζεται πλήρης ασυδοσία ως προς το ζήτημα της φυτεύσεως νέων σταφιδαμπέλων εις 65.000 στρέμματα.
3) Ουδέ μνείαν έκαμαν διά την κατάργησιν του υπολοίπου συναλλαγματικού παρακρατήματος, διά την μείωσιν του μεγάλου φόρου της σταφίδος, και διά τον καθορισμόν φορολογίας εις το οινόπνευμα οπότε και η δυναμικότητα του οργανισμού θα ήτο καλλιτέρα, και η θέσις των σταφιδοπαραγωγών δεν θα καθίστατο τόσον επαχθής.
4) Εδέχθησαν χωρίς καμμίαν διαμαρτυρίαν την σκηνοθέτησιν εκ μέρους του κ. Σαγιά, των εξεγέρσεων, προκειμένου να καθορισθούν ικανοποιητικαί τιμαί. Και επί πλέον καθώρισαν προθεσμίαν ενός μηνός προκειμένου δια την εξαγοράν πλεονασμάτων και 40 ημέρας διά την κατάθεσιν των δελτίων. Με τον τρόπον αυτόν, λαμβανομένου υπ’ όψιν ότι αι πρώται ανάγκαι των παραγωγών σταφίδος είνε αμεσώταται αναγκάζονται οι σταφιδοπαραγωγοί να παραδίδουν εις τους εμπόρους την σταφίδα των εις τας τρέχουσας εξευτελιστικάς τιμάς. Την όλη δε διαφοράν, η οποία προκύπτει εκ της διαφόρου τιμής των καταναλώσεων εις τας εδώ σταφιδαγοράς και εις τας εν των εξωτερικώ και η οποία διαφορά φθάνει κατ’ ακριβείς υπολογισμούς εις 1.500 δραχμάς κατά χιλιόλιτρον, να την καρπούνται οι μεγαλέμποροι, συγγενείς και κομματικοί φίλοι των κ. κ. Σαγιά και Στεφανοπούλου, εις βάρος των σταφιδοπαραγωγών, οι οποίοι ηγωνίζοντο και εμόχθουν, στερούμενοι των πάντων καθ’ όλον τον χρόνον της καλλιεργείας. Εκτός αυτού ηνέχθησαν και συνέτειναν μάλιστα διά την διασπάθισιν των κεφαλαίων του οργανισμού προς τροφοδότησιν τρομακτικού αριθμού αργομίσθων» (1107).
(1106) “Θάρρος” 7/10/1934
(1107) “Θάρρος” 9/10/1934
