Ο Tim Matiakis επισκέπτεται φέτος το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας, και στη συνέντευξη που παραχώρησε στην «Ε» μιλά επίσης για την προοπτική να παρουσιάσει κι ο ίδιος στο μέλλον μια παράστασή του στη διοργάνωση. Αναφέρεται ακόμη στα πρώτα του βήματα και στο πώς ως παιδί προσπαθούσε να αντιγράψει τον Μάικλ Τζάκσον… ενώ δηλώνει πως η Καλαμάτα αξίζει τον τίτλο της ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας, και δεσμεύεται να τη βοηθήσει.
- Αντίθετα με τον… Μπίλι Ελλιοτ, εσείς ξεκινήσατε το χορό με το ζόρι· σύντομα όμως τον αγαπήσατε τόσο ώστε να διαπρέψετε: Η εμπειρία αυτή πόσο καθόρισε τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζετε τις δυσκολίες, τους φόβους, τους δαίμονές σας;
«Δεν θα υποστήριζα και τόσο αυτή την εκδοχή, αν και πάντα είναι δύσκολο να πας ενάντια στο ρεύμα. Δεν ξέρω πώς έχει ακουστεί ότι άρχισα τον χορό με το ζόρι, αλλά εγώ δεν το αισθάνομαι έτσι: Αισθάνομαι μάλλον σαν να με διάλεξε ο χορός. Ασχολιόμουν με το ποδόσφαιρο και το στίβο την ίδια εποχή, αλλά ο χορός ήταν που με συγκίνησε ιδιαίτερα. Σαν να ήταν το πεπρωμένο μου. Εχετε δίκιο ότι οι γονείς μου με έγραψαν στη σχολή χορού χωρίς τη θέλησή μου - αλλά θυμάμαι ότι από μικρός χόρευα και τραγουδούσα διαρκώς και ότι μου άρεσε να χορογραφώ για τις μικρότερες αδερφές μου σαν να είναι back up dancers. Κάναμε μικρές παραστάσεις για τους γονείς μας και άλλους συγγενείς ή φίλους - και θυμάμαι μάλιστα ότι νευρίαζα υπερβολικά αν δεν ήταν όλα τέλεια ή σύμφωνα με τα τότε δεδομένα μου για το χορό!
Θυμάμαι επίσης ατέλειωτες ώρες να παρακολουθώ παιδικά βίντεο ή χορευτικά έργα, όπως τον Μάγο του Οζ, ή διάφορα φεστιβάλ τραγουδιού με χορευτικά σόου κ.λπ. Το ίνδαλμά μου εκείνη την εποχή ήταν, όπως και για πολλούς άλλους, ο Μάικλ Τζάκσον και προσπαθούσα να αντιγράψω την κάθε του κίνηση.
Από μικρό δηλαδή ο χορός και η “παράσταση” με είχαν συνεπάρει, χωρίς να ξέρω για ποιον ιδιαίτερο λόγο. Ο χορός όμως με σκλάβωσε από τα πρώτα μαθήματα που ξεκίνησα στη Δημοτική Σχολή Χορού της Λάρισας. Εκεί ανακάλυψα αρχικά το εύρος και το πλάτος αυτής της τέχνης, και δεν μπορώ να αρνηθώ ότι για αυτόν το λόγο θεωρώ ότι τελικά με διάλεξε ο χορός σαν να ήταν η μοίρα μου για τη μελλοντική μου καριέρα. Σημαντικό ρόλο βεβαίως έπαιξαν οι τότε μέντορές μου, όπως η κ. Μπέκυ Μπερτούμη και ο καλλιτεχνικός διευθυντής της σχολής, ο κ. Γκες Μίχοφ, που πίστεψαν σε μένα και με επέλεξαν στην κύρια ομάδα και στις παραστάσεις μας σε όλη την Ελλάδα, σε κύριο ρόλο σολίστα, παρά τη νεαρή μου ηλικία.
Πώς η αρχική μου συνάντηση έχει διαμορφώσει τη συνεχή σχέση μου με το χορό… δεν το ξέρω όμως. Ξέρω ότι στις δύσκολες στιγμές μου αργότερα, με τους μεγάλους τραυματισμούς μου, με διαφορές απογοητεύσεις και αμέτρητες περιπτώσεις που έχω αναρωτηθεί αν ο χορός ήταν τελικά η σωστή επιλογή για μένα, κατάφερα πάντα να επιστρέψω με το ίδιο πάθος και δέος που με σκλάβωσε αρχικά και που το ένιωσα μετά την πρώτη μου συνάντηση με το χορό.
Η συνεχής μου εκπαίδευση στο κλασικό μπαλέτο, στη Βασιλική Σχολή Μπαλέτου της Σουηδικής Οπερας, η συνεχής μου εκπαίδευση με καταπληκτικούς και μεγάλους γνώστες της τέχνης του μπαλέτου, άνοιξε τις πόρτες στον Ελληνα… Μπίλι-Τιμ (γελάει) για μια καριέρα στο Βασιλικό Μπαλέτο της Σουηδίας, στο Βασιλικό Μπαλέτο της Αγγλίας και τελικά στο Βασιλικό Μπαλέτο της Δανίας».
- Είστε ανάμεσα στους επιφανέστερους επισκέπτες του φετινού Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας. Πείτε μας, πώς γίνεται αντιληπτή αυτή η μεγάλη διοργάνωση μιας μικρής επαρχιακής πόλης του Νότου, από το βορειοευρωπαϊκό καλλιτεχνικό σύμπαν;
«Ευχαριστώ για την τιμητική σας διάκριση, να με κατατάξετε στους επιφανέστερους επισκέπτες. Αυτό που γνωρίζω εγώ είναι ότι εδώ και πολλά χρόνια έχω διαβάσει για το φεστιβάλ αυτό, και πάντα είχα μεγάλη επιθυμία να το επισκεφτώ. Σίγουρα υπάρχουν αρκετά φεστιβάλ χορού - αλλά το γεγονός ότι το Διεθνές Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας έχει μπορέσει να επιζήσει πάνω από 20 χρόνια, έχει φέρει τόσους σημαντικούς καλλιτέχνες και διάφορες σπουδαίες κομπανίες χορού, κι επίσης έχει διαφημίσει την πόλη της Καλαμάτας τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, ως μια πόλη του πολιτισμού που πραγματικά πιστεύει στη δύναμη των Καλών Τεχνών και προωθεί τον χορό σε τέτοιο σεβαστό βαθμό… ε, αυτό είναι πολύ σπουδαίο κατόρθωμα.
Προσωπικά, μέσω μιας πρόσκλησης του κ. Θανάση Ψαρούλη που προέρχεται από την Καλαμάτα και επί χρόνια προωθεί θερμά τόσο την Καλαμάτα όσο και ολόκληρη τη Μεσσηνία, έτυχε να βρεθώ σε μια μεγάλη εκδήλωση της Costa Navarino στην Κοπεγχάγη τον Μάιο, ταυτόχρονα με την έναρξη μιας απευθείας αεροπορικής σύνδεσης της Κοπεγχάγης με την Καλαμάτα. Εκεί ενημερώθηκα αρχικά και έτσι κατάφερα να προγραμματίσω την επίσκεψή μου, μετά και από πρόσκληση της καλλιτεχνικής διευθύντριας του Φεστιβάλ Χορού, της κ. Κατερίνας Κασσιούμη, που μου έδωσε την ευκαιρία να έρθω και να απολαύσω το φεστιβάλ από κοντά.
Χαίρομαι ιδιαίτερα και ελπίζω κι εγώ να μπορέσω μελλοντικά να πάρω μέρος στο φεστιβάλ - ώστε να συμβάλω ίσως με τον τρόπο μου στην προώθηση του πολιτισμού στην Καλαμάτα και ευρύτερα. Εχω ακούσει κιόλας ότι η Καλαμάτα είναι μία από τις υποψήφιες πόλεις για Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης το 2021. Θεωρώ ότι η πόλη της Καλαμάτας τον αξίζει αυτόν τον τίτλο, οπότε εύχομαι και θέλω να πιστεύω ότι θα τα καταφέρει. Από την πλευρά μου θα κάνω ό,τι μπορώ για να προωθήσω αυτή την προσπάθεια, εάν υπάρχει θέληση – γιατί είμαι σίγουρος ότι μόνο η προσπάθεια αυτή θα δημιουργήσει νέες προϋποθέσεις προβολής για την Καλαμάτα ως καλλιτεχνική πόλη, διεθνώς».
- Ενας από τους άξονες του 22ου Φεστιβάλ είναι η «ανατροφοδότηση της σύγχρονης τέχνης με θεμελιώδεις ιδέες, φιλοσοφίες και πρακτικές» - και στην πρεμιέρα του εμφανίστηκε το Μπαλέτο της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Η απόσταση μεταξύ κλασικού και σύγχρονου χορού με τον καιρό μειώνεται; Ή κάθε τόσο γίνεται απλώς μια «ανταλλαγή επισκέψεων»;
«Καλή ερώτηση… Θέλω να πιστεύω πως η απόσταση μειώνεται. Πιστεύω ότι αυτό αποτελεί μέρος της εξέλιξης του χορού στον 21ο αιώνα, αλλά και μια εξέλιξη της κοινωνίας, που και αυτή αλλάζει εξωπραγματικά γρήγορα σήμερα.
Πιστεύω πως καλλιτεχνικοί διευθυντές μεγάλων κλασικών μπαλέτων σήμερα έχουν μια μεγαλύτερη θέληση και υποχρέωση να προσφέρουν ένα μικτό ρεπερτόριο στους χορευτές και στο κοινό τους. Ξέρω ότι στα μπαλέτα στη Στοκχόλμη και στη Νορβηγία οι καλλιτεχνικοί διευθυντές έχουν διαλέξει να φέρουν καθαρά μοντέρνους χορευτές μέσα στο μπαλέτο, για να προσφέρουν την υψηλότερη ποιότητα τόσο στα κλασικά όσο και στα μοντέρνα κομμάτια που παρουσιάζονται. Ετσι έχουν επίσης τη δυνατότητα να έλκουν μοντέρνους χορογράφους για να δημιουργήσουν καινούργια έργα, κατευθείαν για αυτές τις κομπανίες (companies).
Στη Βασιλική Οπερα στο Παρίσι έφεραν τον William Forsythe ως associate choreographer, και μόλις έκανε το πρώτο του κομμάτι για κλασική κομπανία. Μετά από 15-20 χρόνια, στο Βασιλικό Μπαλέτο του Λονδίνου ένας από τους δύο in house choreographers είναι ο μοντέρνος χορογράφος Wayne McGregor· αλλά και στην Ελλάδα ο καινούργιος καλλιτεχνικός διευθυντής της Λυρικής Σκηνής είναι ο μοντέρνος χορογράφος Αντώνης Φωνιαδάκης. Αρα, πιστεύω πως είμαστε στην αρχή μιας μεγάλης αλλαγής που θα επιτρέψει μια μεγαλύτερη “ευκαμψία” ως προς το τι μπορούν και τι αναμένεται να παρουσιάσουν οι κλασικές κομπανίες μπαλέτου. Και αυτό με τη σειρά του έχει την πιθανότητα να σπρώξει τον κλάδο του μοντέρνου χορό σε μια καινούργια εξερεύνηση, για να μείνει στο επίκεντρο της εξέλιξης του χορού.
Στο Βασιλικό Μπαλέτο την Δανίας όπου δουλεύω, αυτό που έχει συμβεί είναι ότι τα τελευταία 4 χρόνια έχει δημιουργηθεί η πειραματική ομάδα που ονομάζεται “Corpus” και μου έχει ανατεθεί ο ρόλος του καλλιτεχνικού της διευθυντή. Με το “Corpus” έχουμε παρουσιάσει πολλά διαφορετικά πειραματικά έργα από νέους χορογράφους αλλά και άτομα έξω από τον χορό -όπως σκηνοθέτες θεάτρου και performance artists-, με μεγάλη αποδοχή τόσο από το κοινό όσο και από τους χορευτές.
Από τη σεζόν 2017/2018 το “Corpus” θα αλλάξει και θα μεταβληθεί σε μια αυτόνομη κομπανία μέσα στο Βασιλικό Θέατρο της Δανίας, με δικούς της χορευτές, ομάδα και σκηνή - οπότε έτσι θα μπορέσω και εγώ σαν διευθυντής της ομάδας να καλέσω τα άτομα που πραγματικά θεωρώ πρωτοποριακά στον κόσμο του χορού και των Καλών Τεχνών, να δημιουργήσουν καινούργια κομμάτια αποκλειστικά για εμάς.
(Μέχρι τώρα χρησιμοποιούσαμε τους χορευτές του μπαλέτου όταν δεν έπαιρναν μέρος στο υπόλοιπο ρεπερτόριο - ή όταν μας καλούσε ο διευθυντής μου ο κ. Nikolaj Hubbe να είμαστε μέρος της σεζόν, τότε είχαμε ελεύθερη επιλογή χορευτών).
Με το καινούργιο, ας το πούμε, “Corpus” το Βασιλικό Μπαλέτο της Δανίας θα είναι η πρώτη μεγάλη βασιλική κομπανία χορού που θα έχει μια κλασική και μια μοντέρνα κομπανία κάτω από την ίδια στέγη. Αυτό το θεωρώ σπουδαίο για την ανάπτυξη του χορού στον 21ο αιώνα. Είναι κάτι που μου έχει κοστίσει 4 χρόνια σκληρής δουλειάς, αλλά μέσω της στήριξης και εμπιστοσύνης από τη διοίκηση του Μπαλέτου στο πρόσωπό μου μού δίνεται τώρα η ευκαιρία να αναπτύξω αυτή την αυτόνομη μοντέρνα κομπανία χορού, που θα ασχολείται αποκλειστικά με μοντέρνα, καινούργια και πειραματικά έργα, μέσα σε ένα από τα πιο γνωστά και παλιά μπαλέτα του κόσμου. Είμαι πραγματικά πολύ χαρούμενος για αυτή την εξέλιξη.
Αρα, όπως ανάφερα και πιο πάνω, πιστεύω ότι οι καιροί αλλάζουν (χαμογελάει). Ελπίζω στο μέλλον να μπορέσω να καλέσω και έλληνες χορογράφους και καλλιτέχνες για συνεργασίες και δημιουργίες, επειδή θεωρώ ότι οι Ελληνες καλλιτέχνες που παρακολουθώ έχουν κάτι πραγματικά ιδιαίτερο, που δεν το έχω δει αλλού και θα ήθελα πολύ να το προωθήσω».
- «Κανένας προφήτης στον τόπο του», πάντως, κι αυτό ισχύει μάλλον και στη δική σας περίπτωση, καθώς δεν είστε ακόμη ιδιαίτερα αναγνωρισμένος στην Ελλάδα – όπου ούτως ή άλλως το μπαλέτο δεν εκτιμάται όσο στο εξωτερικό.
«Εκανα κάποιες δύσκολες επιλογές σε νεαρή ηλικία, οι οποίες με έφεραν να συνεχίσω τις σπουδές μου στο εξωτερικό και από εκεί να δουλέψω στις διάφορες κομπανίες όπου έχω εργαστεί. Θα μπορούσα να είχα μείνει στην Ελλάδα, αν επεδίωκα ίσως να γίνω περισσότερο γνωστός στην πατρίδα μου, αλλά δεν θα μπορούσα ποτέ να έχω την ίδια εξέλιξη στο διεθνές επίπεδο. Δεν είναι κάτι που το μετανιώνω. Ισως έρθει η στιγμή να καλύψω αυτό το κενό.
Οσον αφορά τη συζήτηση περί μπαλέτου στην πατρίδα μας, εγώ το βλέπω ως εξής: Τα χρόνια που αναπτύχθηκε ο κλασικός χορός (1700-1800) στην Ευρώπη, στην Ελλάδα μας υπήρχε η Τουρκοκρατία - και αυτή η αριστοκρατική ανάπτυξη σε όλες τις διαφορετικές Καλές Τέχνες που συνέβη σε μεγάλα μέρη της ευρύτερης Ευρώπης, δεν συνέβη στην Ελλάδα. Μετά τον πόλεμο η Ελλάδα ήταν τόσο φτωχή… και έπρεπε να ξαναχτιστεί, άρα ο κλασικός χορός ως τέχνη δεν μπορούσε να έχει και μεγάλη προτεραιότητα, λόγω του κόστους.
Η Ελλάδα μας όμως είχε και έχει μια τεράστια αγάπη για το χορό στην κουλτούρα της. Πάντα σε γάμους, βαφτίσια, γλέντια κ.λπ. αρχίζει η μουσική και μετά από λίγο όλοι σηκώνονται για χορό. Η επιλογή του κλασικού ή του μοντέρνου χορού από εκεί και πέρα είναι μόνο θέμα ανατροφής και εκπαίδευσης».
- Εσείς που τη βλέπετε από μιαν ορισμένη απόσταση… τι είναι τελικά η πατρίδα μας; Ποια στοιχεία της μπορούν σήμερα να λειτουργήσουν προωθητικά, και ποια την τραβούν προς τα πίσω και κάτω;
«Μεγάλη ερώτηση - και δύσκολο να την απαντήσω. Αλλά αυτό που βλέπω είναι ένας λαός που ό,τι και να τραβήξει δεν το βάζει κάτω. Θεωρώ ότι η χώρα μας, για να μπορέσει να προοδεύσει τώρα, χρειάζεται μια πλήρη αναγνώριση ως ένα μοναδικό κράτος, ώστε να βρεθούν λύσεις που είναι μοναδικές για την Ελλάδα.
Είναι μία από τις πιο όμορφες χώρες στον κόσμο, και με ανανεώσιμους φυσικούς πόρους που πιστεύω ότι θα μπορούσαμε να τους εκμεταλλευτούμε πολύ καλύτερα - ειδικά στην εποχή της παγκόσμιας υπερθέρμανσης.
Χρειάζεται αυτοπεποίθηση, θάρρος, και μια κουλτούρα που πιστεύει στις πρωτοποριακές λύσεις για τα προβλήματα που εντοπίζει, και αυτές προωθεί.
Ο πολιτισμός και η συνεχής υποστήριξή του για μένα είναι το Α και Ω - ειδικά για μια χώρα σαν την Ελλαδα, με την Ιστορία που έχουμε. Είναι σημαντικό δε να θυμόμαστε την Ιστορία μας, αλλά να μην κολλάμε: Να τη βλέπουμε σαν μία βάση, όπου μπορούμε να πατάμε για ν’ αναγνωριστούμε πάλι για τις καινούργιες λύσεις που έχουμε να προσφέρουμε στον κόσμο σήμερα».
- Είχατε τη χαρά, όπως λέτε, πολλές χορογραφίες να έχουν δημιουργηθεί ειδικά για εσάς, ενώ εδώ και κάμποσα χρόνια είστε και ο ίδιος χορογράφος, εκτός από σολίστ. Πώς θα περιγράφατε το χορό και τις χορογραφίες σας - και τι αντικείμενο έχουν συνήθως οι έρευνες κι οι πειραματισμοί σας;
«Τα τελευταία 2 έργα που έχω χορογραφήσει για το “Corpus” πραγματεύονταν συναφή κοινωνικά θέματα. Το ένα κομμάτι αφορούσε τον πόλεμο στο Αφγανιστάν και τη δανέζικη συμμετοχή σε αυτόν. Στην παράσταση συμμετέχουν 3 βετεράνοι τραυματίες πάνω στη σκηνή, μαζί με 30 χορευτές. Οι δυο στρατιώτες είχαν πατήσει σε νάρκη και έχασαν το κάτω μέρος των ποδιών τους και ο τρίτος στρατιώτης πάσχει από μετατραυματικό στρες (PTSD). Πρόκειται για μια μαγική παράσταση, που προσπάθησε μέσω του χορού να συζητήσει και να εκθέσει ένα τόσο σοβαρό θέμα - και κατάφερε ακριβώς να μεταμορφώσει ένα τόσο “φλεγμονώδες” πολιτικό αντικείμενο, σε εικόνες και αισθήματα.
Στο τελευταίο μου κομμάτι συμμετέχουν 7 πρόσφυγες που έχουν καταλήξει στη Δανία, καθώς και 5 χορευτές με έναν μουσικό. Οι πρόσφυγες είναι από Συρία, Ουγκάντα, Ερυθραία, Πακιστάν και Βιρμανία, και είχαν όλοι τους φρικτές και απερίγραπτες ιστορίες για τους λόγους που έφυγαν από τις χώρες τους και το τι πέρασαν για να φτάσουν στη Δανία. Αυτή η ανάμειξη αληθινών καθημερινών ανθρώπων μαζί με χορευτές, φρικτών ιστοριών μαζί με βήματα χορού, όπου η ζωή είναι τόσο πλεγμένη με την τέχνη, καταφέρνει να δώσει άλλες διαστάσεις στον τεράστιο προβληματισμό για την κατάσταση των προσφύγων και της Ευρώπης. Και καταφέρνει να ξεπεράσει το ρεύμα που βλέπουμε καθημερινά στην τηλεόραση οπότε δεν μας αγγίζει άλλο - ώστε να ξαναντικρίσουμε την ανθρωπιά του καθενός πρόσφυγα.
Θεωρώ ότι είναι σημαντικό οι καλλιτέχνες να συναντούν και να περιγράφουν τον κόσμο στον οποίο όλοι ζούμε, μέσα από τις τέχνες. Μέσω μια καλλιτεχνικής επεξεργασίας, μπορούν νέες συνδέσεις και διαφορετικά συναισθήματα να αναπτυχθούν σε μια ίσως ήδη επεξεργασμένη κατάσταση - και αυτό είναι κάτι που εγώ θεωρώ πολύ σημαντικό και ενδιαφέρον.
Μελλοντικά δεν ξέρω ακριβώς τα σχέδιά μου, έχω πάντως ένα ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον αυτοσχεδιασμό ως χορογραφικό εργαλείο στο στούντιο αλλά και στη σκηνή. Ετσι, πιστεύω πως θα ασχοληθώ αρκετά με την ανάπτυξη κάποιου συστήματος που θα μπορώ να το χρησιμοποιήσω στις μελλοντικές παραστάσεις που θα δημιουργήσω».
- Οι φιλότεχνοι της Ελλάδας -και, γιατί όχι, της Καλαμάτας ειδικότερα λόγω Διεθνούς Φεστιβάλ Χορού- θα έχουν μήπως τη χαρά να σας απολαύσουν, ως χορευτή ή και δημιουργό, το επόμενο διάστημα;
«Τίποτα δεν θα μου έδινε μεγαλύτερη χαρά. Στα τέλη Μαΐου έδωσα όμως την τελευταία μου παράσταση ως σολίστ του Βασιλικού Μπαλέτου της Δανίας, για να μπορέσω να συγκεντρωθώ στην ανάπτυξη και τη διεύθυνση του “Corpus”. Και έτσι, με τη χορογραφία της Twyla Tharp και το τραγούδι του Frank Sinatra στο κομμάτι “Come Fly Away”, έκλεισα τον πρώτο κύκλο της καλλιτεχνικής μου καριέρας στο χορό. Ηταν μια τρελή βραδιά γεμάτη συναισθήματα, χειροκροτήματα, και ένα τρελό κοινό που όλοι στέκονταν όρθιοι στην τελική μου υπόκλιση.
Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι θα σταματήσω να χορεύω. Δουλεύω ήδη στην εξέλιξη δυο διαφορετικών παραστάσεων: μία σόλο και μία με έναν ηθοποιό - και χαίρομαι πάρα πολύ για αυτή την καινούργια περίοδο στη ζωή μου, που θα προσπαθήσω εκ νέου να αναπτύξω μια καινούργια χορευτική αξία, η οποία από ό,τι πιστεύω δεν θα είναι κλασική.
Ελπίζω μελλοντικά να μπορέσω να κατέβω με το “Corpus”, αλλά και ως χορευτής, και να μπορέσω να παρουσιάσω τη δουλειά μου και στο ελληνικό κοινό. Θα ήταν πραγματικά μεγάλη μου χαρά!».
