Κυριακή, 03 Μαρτίου 2019 08:58

Ο ποιητής Γιάννης Ανδρουλιδάκης στην "Ε": “Να ξαναβρούμε την αρχαιοελληνική έννοια του πολίτη”

Γράφτηκε από την
Ο ποιητής Γιάννης Ανδρουλιδάκης στην "Ε": “Να ξαναβρούμε την αρχαιοελληνική έννοια του πολίτη”

 

“Απαρση”... Μία μόνο λέξη, που μπορεί όμως να “πυροδοτήσει” τόσες πολλές εικόνες και ακόμη περισσότερες σκέψεις. Αυτό μάλλον επιχειρεί να κάνει με την ομώνυμη ποιητική του συλλογή ο Γιάννης Ανδρουλιδάκης, η οποία διαβάζεται πολύ ευχάριστα και μας καλεί σε ένα ταξίδι περισυλλογής και επαναπροσδιορισμού.

Ο ίδιος εξηγεί στην “Ε” περισσότερα για αυτό το νέο του... ταξίδι στον κόσμο της ποίησης. Το έργο του παρουσιάστηκε για πρώτη φορά πρόσφατα στην Καλαμάτα, στο χώρο της Λαϊκής Βιβλιοθήκης στο Πνευματικό Κέντρο. Τη βραδιά αυτή, τα σχόλιά τους κατέθεσαν ο δημοσιογράφος Ηλίας Μπιτσάνης, οι φιλόλογοι Πέτη Γράψα και Κλεοπάτρα Σκαλτσά, ενώ ποιήματα διάβασε η ψυχολόγος Ελενα Χριστοπούλου. Εν ολίγοις, πρόκειται για μία ενδιαφέρουσα φωνή, με προσιτή γραφή, την οποία αξίζει να ακολουθήσουμε...

- Χρόνια στο χώρο της εκπαίδευσης, πώς έγινε η “μετάβαση” στον κόσμο της ποίησης;

Μάλλον το αντίθετο θα έλεγα ότι έγινε. Εγραφα ποιήματα από την εποχή της εφηβείας, πριν ακόμη γίνω εκπαιδευτικός και διοριστώ στη δημόσια εκπαίδευση. Στον κόσμο της ποίησης με έβαλε ένας συμμαθητής μου από το 8ο Λύκειο της Αθήνας, ο Γιάννης ο Γράμπας, ο οποίος έγραφε πολύ ωραία ποιήματα, αλλά δυστυχώς επέλεξε να φύγει από τη ζωή με έναν τρόπο τραγικό. Αυτό το γεγονός με σημάδεψε. Ο Γιάννης μου διάβαζε κυρίως Ελύτη, αλλά και Καβάφη, Σεφέρη, Ρίτσο και άλλους Νεοέλληνες ποιητές. Τότε στα 16 μου σε ένα υπόγειο κοντά στην Πλατεία Κολιάτσου έγινε η μύησή μου. Ημουν ένας έφηβος μιας κλειστής κοινωνίας που ανέβηκε στην Αθήνα για να τελειώσει το λύκειο, και αυτό επέδρασε θετικά και αρνητικά στη διαμόρφωση του χαρακτήρα μου. Η ποίηση, επομένως, προηγήθηκε. Απλώς η πρώτη μου ποιητική συλλογή “Απαρση” έμεινε πολλά χρόνια στο συρτάρι μέχρι να αποφασίσω να τη μοιραστώ.

- Κατάγεστε από την Κρήτη, επίσης τα ποιήματα σας αναφέρουν πολύ συχνά και άλλα νησιά και τη θάλασσα. Εχετε επηρεαστεί από τον Καββαδία;

Ναι, δεν κατάγομαι απλώς αλλά είμαι γέννημα - θρέμμα της Κρήτης, την οποία κουβαλώ μέσα μου. Το Λιβυκό πέλαγος απλώνεται απέραντο στα πόδια του χωριού μου, του Ροδακίνου. Θα έλεγα, λοιπόν, ότι από τις πρώτες εικόνες που αντίκρισα, όταν γεννήθηκα, ήταν εκείνη της θάλασσας. Τη θάλασσα τη λατρεύω και δε θα μπορούσα να ζήσω μακριά της. Από την άλλη τα 10 χρόνια που ήμουν αναπληρωτής έζησα κοντά της και στα Kυκλαδονήσια που αναφέρω στα ποιήματα, αλλά και σε άλλες παραθαλάσσιες περιοχές. Η θάλασσα, οι ανοιχτοί ορίζοντες, οι ανεμοθύελλες μου είναι κάτι οικείο, μια προέκταση του εαυτού μου. Βεβαίως, όταν διάβασα τον μεγάλο Νίκο Καββαδία, επηρεάστηκα πολύ, κάτι απολύτως φυσιολογικό, αφού είμαι θαλασσινός. Είχα μάθει μάλιστα απ’ έξω όλα σχεδόν τα ποιήματα του. Θα πρέπει να σας πω, τέλος, ότι στα ποιήματα υπάρχει μάλλον περισσότερη επιρροή από έναν άλλο τεράστιο ποιητή, τον Ομηρο, τον οποίο θαυμάζω και ο οποίος μας έδωσε μοναδικές θαλασσινές περιγραφές. Πρόσωπα της ομηρικής Οδύσσειας, όπως η Λευκοθέα, η Ναυσικά, η Καλυψώ, αστερισμοί και άλλα στοιχεία, γίνονται δικά μου σύμβολα.

- Στις πρώτες σελίδες τα ποιήματα δεν έχουν ξεχωριστό τίτλο το καθένα. Είναι το ένα σαν μια συνέχεια του προηγούμενου; ‘Η ίσως τμήματα ενός αλλιώτικου, σύντομου διηγήματος;

Μόνο τρία ποιήματα της συλλογής έχουν τίτλους. Το πρώτο και τα δύο τελευταία. Αυτό δεν έγινε τυχαία. Θέλω ο αναγνώστης να μπει μέσα στο ποίημα και να πάρει, αν πάρει, ό,τι εκείνος θέλει και όχι να τον καθοδηγήσω να ενταχθεί σε ένα πλαίσιο που ορίζεται από έναν τίτλο. Κάποιοι θεωρούν τη συλλογή σαν ένα ποίημα, ενώ άλλοι όχι. Το δικό σας ερώτημα, αν δηλαδή τα ποιήματα αποτελούν τμήματα ενός αλλιώτικου σύντομου διηγήματος, είναι μια άλλη οπτική, η οποία επίσης έχει βάση, αφού η συλλογή ξεκινά με ένα πεζοποίημα και κλείνει με ένα δεύτερο. Και στα δύο υπάρχει αναφορά στη Δημοκρατία και την Επανάσταση. Εχουμε το σχήμα του κύκλου, όπως λέμε στη λογοτεχνία.

- Οι στίχοι σας σε κάποια σημεία βγάζουν μια αίσθηση απογοήτευσης από τα νεανικά όνειρα ή τις προσδοκίες για έναν καλύτερο κόσμο;

Ναι, είναι αλήθεια. Υπάρχει απογοήτευση από όλα όσα συνέβησαν σε προσωπικό, αλλά και σε συλλογικό επίπεδο. Τα πράγματα εξελίχθηκαν τελείως διαφορετικά από ό,τι τα ονειρευτήκαμε. Ο κόσμος δεν έγινε καλύτερος, η κοινωνία δεν έγινε λιγότερο άδικη, οι πόλεμοι δε σταμάτησαν. Πείνα, εξαθλίωση, αυταρχισμός, βιασμός της δημοκρατίας και των ελευθεριών των πολιτών είναι πια στην ημερήσια διάταξη. Η ευημερία των αριθμών υπερίσχυσε της ευημερίας των κοινωνιών. Οσα η ανθρωπότητα κέρδισε σε αιώνες δεν είναι υπερβολή να πω ότι χάθηκαν σε λίγες ώρες. Η άνοδος του φασισμού, του ρατσισμού και της ξενοφοβίας σε όλη την Ευρώπη δεν αφήνει περιθώρια αισιοδοξίας. Παρ' όλα αυτά πρέπει να βρούμε τη δύναμη να αντιδράσουμε συλλογικά. Σε αυτόν τον δρόμο υπάρχει η ελπίδα. Να ξαναβρούμε την αρχαιοελληνική έννοια του πολίτη.

- Εχετε επηρεαστεί εμφανώς από το δράμα των προσφύγων, αν δεν κάνω λάθος. Οι σκέψεις σας αυτές γεννήθηκαν από τα γεγονότα των τελευταίων ετών ή ήταν ένα κοινωνικό - πολιτικό ζήτημα που σας απασχολούσε από παλιότερα;

Ασφαλώς και έχω επηρεαστεί από το προσφυγικό. Το θέμα με απασχολεί πολλά χρόνια. Εμείς εδώ στην Ελλάδα ξέρουμε από προσφυγιά και γι' αυτό πρέπει να έχουμε μια άλλη θεώρηση. Είχαμε τη μικρασιατική καταστροφή και στη συνέχεια στην Κύπρο την τουρκική εισβολή. Και τα δύο αυτά ιστορικά γεγονότα συνδέονται με πολέμους, με κρίσεις, με ανώμαλες πολιτικές καταστάσεις. Οι πρόσφυγες είναι ίσως η πιο βάρβαρη πλευρά της Ιστορίας. Σκεφτείτε μόνο πόσο εύκολα εγκαταλείπει κανείς την προγονική γη. Με πόση αγωνία ένα γονιός αποφασίζει να βάλει τα παιδιά του σε ένα λάστιχο, σε μια βάρκα φουσκωτή, για να περάσει στη Μυτιλήνη, για παράδειγμα. Η εικόνα του μικρού Αϊλάν, που βρέθηκε πνιγμένος σε στάση ύπνου σε μια αμμουδιά στην Αλικαρνασσό της Τουρκίας, αρκεί, πιστεύω, για να μας ευαισθητοποιήσει. Ο τρόπος που φέρθηκαν οι Θηβαίοι στους αντιπάλους τους Αθηναίους, οι οποίοι βρέθηκαν πρόσφυγες εκεί, ας γίνει το παράδειγμά μας. Πρόσφυγας σημαίνει ικέτης και ο άνθρωπος αυτός αντιμετωπίζεται μόνο με σεβασμό, αξιοπρέπεια και με τους κανόνες της φιλοξενίας που αποτελεί ένα διαχρονικό στοιχείο της ελληνικότητας μας.

- “Ηττήθηκα από τη ζωή” αναφέρει ένας στίχος σας. Ακούγεται απόλυτο, αλλά για πολλούς, απλώς ρεαλιστικό. Η ποίηση αποτελεί ένα είδος λύτρωσης, για αυτές τις βασανιστικές πραγματικά σκέψεις;

Οι ήττες, μικρές ή μεγαλύτερες, είναι πιθανόν να έρθουν στη ζωή που είναι μικρή, είναι λίγη. Αφήνουν σημάδια συχνά ανεξίτηλα. Τραύματα που δεν κλείνουν και συχνά με τις θύμησες αιμορραγούν. Δεν είναι εύκολο για κανέναν, ακόμα κι αν σκέφτεται ψύχραιμα και λογικά, να διαχειριστεί απώλειες, πολύ περισσότερο δε για κάποιον που λειτουργεί συναισθηματικά. Η “Απαρση” έχει μέσα πολλές τέτοιες απώλειες ανθρώπων, καταστάσεων, τόπων, τοπίων κ.λπ. Η ποίηση είναι ένας τρόπος λύτρωσης, είναι ψυχοθεραπεία για να ναρκώνεις τις απώλειες, να τις αποκοιμίζεις, νομίζω, και όχι για να τις ξεπερνάς. Τις πραγματικές απώλειες τις έχεις παρέα και σε ακολουθούν όπου και αν πας. Ειδικά όταν ξυπνάνε «πονάνε κι άλλο καθώς περνούν τα χρόνια», όπως λέω σε έναν στίχο μου.


NEWSLETTER