Εχει γεννηθεί και μεγαλώσει στην Καλαμάτα ενώ ξεκίνησε πρόσφατα συνεργασία με το Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Με την ιδιότητα του μεταδιδακτορικού ερευνητή μιλάει στην "Ε" για το τι είναι επιχειρηματικότητα και γιατί αξίζει να ασχοληθούμε. Λέει, λοιπόν, ότι η επιχειρηματικότητα δεν είναι για όλους, θέλει ρίσκο και καινοτόμες ιδέες - ενώ μια επιδότηση μόνο δεν φτάνει και συχνά χρησιμοποιείται για... εταιρείες ζόμπι, όπως τις ονομάζουν στις Βρυξέλλες.
Αξίζει να αναφέρουμε ότι ο δρ. Κακούρης ήταν ο υπεύθυνος προγράμματος του Διεθνούς Συνεδρίου Καινοτομίας και Επιχειρηματικότητας που διοργάνωσε τον περασμένο μήνα στην Καλαμάτα το Τμήμα Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου, όπου συμμετείχαν 200 σύνεδροι, καθηγητές και ερευνητές, από περισσότερες από 40 χώρες, οι οποίοι παρουσίασαν και συζήτησαν τα ερευνητικά δεδομένα και τις σύγχρονες εξελίξεις. Εξηγεί μάλιστα ότι η καλλιέργεια της καινοτομίας και της επιχειρηματικότητας απαιτεί μια νέα οπτική, χαρακτηρίζοντάς τες ως παγκόσμιο φαινόμενο το οποίο εξελίσσεται. Ο επιχειρηματίας οφείλει να αναλαμβάνει ρίσκα σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, κάτι που απαιτεί μια ταυτόχρονη αλλαγή νοοτροπίας.
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΓΙΑΤΙ ΑΞΙΖΕΙ ΝΑ ΑΣΧΟΛΗΘΟΥΜΕ;
Ο κόσμος, λέει, πιστεύει πως οτιδήποτε κινεί χρήμα και έχει να κάνει με το κέρδος, αυτό είναι επιχειρηματικότητα. Στη διατύπωσή της, όμως, εδώ και μια 20ετία περίπου, υπεισέρχεται και ο ανθρώπινος παράγοντας. Εξηγεί, λοιπόν, ότι ο άνθρωπος έχει ίδια βούληση, αν θα επιχειρήσει ή όχι - οπότε έχουμε μια νέα ανθρωποκεντρική διατύπωση της επιχειρηματικότητας.
Η θεώρηση αυτή κάνει πιο ελκυστική την επιχειρηματικότητα και για ανθρώπους που δεν θέλουν να συζητάνε μόνο για οικονομικά μακροσκοπικά φαινόμενα, με τα αποτελέσματά της δηλαδή στο περιβάλλον και στην οικονομία.
ΑΥΞΑΝΕΙ ΤΗΝ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ
Σίγουρα η επιχειρηματικότητα, σημειώνει, αυξάνει την απασχόληση, αυτό το κάνει με βεβαιότητα γιατί οι νέες επιχειρήσεις απασχολούν ανθρώπους - οπότε το αποτέλεσμα στην κοινωνική συνοχή είναι βέβαιο. Στην οικονομική διάσταση, όπου εκεί ζητάμε να δούμε αύξηση στο εθνικό ακαθάριστο προϊόν, παρατηρεί, πολλές μικρές νεοφυείς επιχειρήσεις δεν έχουν θεαματικά αποτελέσματα. Πολλές κλείνουν, με τα ποσοστά αποτυχίας να είναι της τάξης του 80%, άρα, συμπεραίνει, μόνο λίγες είναι αυτές που θα δώσουν το πρώτο έσοδο και θα συμβάλουν στο εθνικό ακαθάριστο προϊόν. Δεν πρέπει όμως, τονίζει, να είμαστε αρνητικοί με αυτό, γιατί μέσα από αυτές τις μικρές αποτυχίες και τις απώλειες κερδίζεται τεχνογνωσία πάνω στα πράγματα - αρκεί να μην είναι θανάσιμες, να μην οδηγήσουν σε οικονομική καταστροφή, και με δεύτερη προσπάθεια ίσως να γίνουν πιο έμπειροι και καλοί οι επιχειρηματίες.
ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΡΑΚΤΙΚΑ
Τα κέρδη, σημειώνει, έρχονται στην πορεία όπως και η επιτυχία μιας μικρής επιχείρησης, γι' αυτό και ο συμβουλευτικός ρόλος κάποιου εκπαιδευτή συνήθως εξαντλείται μετά την αρχική φάση. Ή μπορεί και συμπληρωματικά να δίνονται συμβουλές, για να γίνουν καλύτεροι στα επόμενα βήματα οι νέοι επιχειρηματίες, με πολύ μικρές προσδοκίες πάντα, για κέρδη και επιτυχία. Τονίζει μάλιστα πως επιχειρηματικότητα, έτσι κι αλλιώς, δεν είναι για όλους.
Ως εκπαιδευτές, λέει, έχουμε κάνει το καθήκον μας όταν καλούμε νέους ανθρώπους και δίνουμε παραδείγματα ανθρώπων που κατάφεραν δύσκολα να ξεκινήσουν, γιατί τους θεώρησαν τρελούς.
Ο ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΑΣ ΠΟΥ ΘΑ ΑΛΛΑΞΕΙ ΤΟΝ ΚΟΣΜΟ
Παρατηρεί επίσης ότι πολλοί στη χώρα μας, ένα ποσοστό 60% -ένα νούμερο τρελό όπως λέει- θέλουν να γίνουν επιχειρηματίες, αν και δεν χρειάζεται πουθενά να είναι πάνω από 25%. Οπότε, προβληματίζεται αν έχει γίνει νέα κοινωνική μόδα να λέει κάποιος ότι είναι ο νέος επιχειρηματίας που θα αλλάξει τον κόσμο. Η επιχειρηματικότητα, όμως, δεν είναι η πανάκεια επίλυσης προβλημάτων, γι' αυτό συγχρόνως πρέπει να δούμε τα νούμερα της αποτυχίας και τους λόγους που απέτυχαν κάποιες επιχειρήσεις, αλλιώς, τονίζει, οδηγούμε νέο κόσμο ανυποψίαστο στον πολύ σκληρό και ανταγωνιστικό επιχειρηματικό στίβο.
ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΚΑΙ ΓΝΩΣΗ
Η καινοτομία στο μυαλό πολλών είναι συνδεδεμένη με τη γνώση. Ο δρ. Κακούρης όμως έχει άλλη άποψη και λέει ότι η καινοτομία έχει να κάνει και με τη νοοτροπία. Είναι συνώνυμη του ρίσκου, γιατί δεν έχεις μέτρο σύγκρισης, από πού δηλαδή να πιαστείς. Εκ του ασφαλούς, πάντως, καινοτομία δεν γίνεται. Και χρειάζεται αυτοί που θα το κάνουν να έχουν και "μια ανοχή της αβεβαιότητας" - να είναι στοιχείο του χαρακτήρα τους. Γιατί όπως γνωρίζει από εμπειρία, έχουμε ωριμότατους γνώστες που δεν θα επιχειρήσουν ποτέ, και έχουμε άλλους που δεν έχουν γνώση των πραγμάτων, αλλά θα καταφέρουν την καινοτομία γιατί έχουν κάποιες δεξιότητες να συγκεντρώνουν άλλους και να οργανώνουν τα πράγματα.
ΕΠΙΔΟΤΟΥΜΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ
Ολοι έχουν ανάγκη αρχικής χρηματοδότησης, απαντά όταν ρωτάμε για τις επιδοτούμενες επιχειρήσεις. Οπως λέει, τα χρηματοδοτικά προγράμματα βοηθάνε το όλο φαινόμενο να συμβεί. Από την άλλη όμως έχει τις επιφυλάξεις του σε ποια κατεύθυνση οδηγούν, γιατί εκ του ασφαλούς καινοτομία δεν μπορεί να υπάρξει. Παρ’ όλα αυτά, δίνουν μια αίσθηση ασφάλειας και αποτελούν μια επιχειρηματική ευκαιρία, αλλά θα μπορούσαν οι νέες επιχειρήσεις, κατά την άποψή του, να χρηματοδοτούνται σε μια επόμενη φάση των πραγμάτων: όταν αποδεικνύουν οι άνθρωποι αυτοί ότι πραγματικά έχουν τα στοιχεία του χαρακτήρα που ταιριάζει σε έναν τολμηρό επιχειρηματία.
ΕΤΑΙΡΕΙΕΣ ΖΟΜΠΙ
Πολλοί παίρνουν τα χρήματα, προσθέτει, ανοίγουν κάτι για να πάρουν χρηματοδότηση και μετά τίποτα... Δεν την κλείνουν την εταιρεία, γιατί υπάρχει όρος να μην το κάνουν, και αυτές τις επιχειρήσεις η Ευρωπαϊκή Ενωση τις ονομάζει ζόμπι. Εχουν, λέει, ζόμπι επιχειρήσεις, γιατί την ανοίγει ο άλλος για να πάρει τη χρηματοδότηση. Η επιδότηση, περιγράφει, δημιουργεί ανθρώπους ευκαιρίας, που δεν θέλουν πραγματικά να κάνουν προϊόντα καινούργια και ανταγωνιστικά, αλλά να επωφεληθούν από αυτή τη χρηματοδότηση - η οποία δεν είναι και μεγάλη, δεν φτάνει ποτέ.
ΔΗΜΟΣΙΑ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Στο συνέδριο του Πανεπιστημίου συζητήθηκε ο όρος «δημόσια επιχειρηματικότητα» που, αρχικά, φαίνεται οξύμωρο ότι θα επιχειρεί το Δημόσιο, για να κάνει τι; Είναι ιδέες, εξηγεί, που είχε ο Αμερικανός θεωρητικός του μάνατζμεντ Πήτερ Ντράγκερ – αυτός είπε για δημόσια καινοτομία: ένας δημόσιος οργανισμός γράφει το σκοπό του και πρέπει να είναι προσηλωμένος σε αυτόν, όταν όμως ο χρόνος περνά και οι συνθήκες αλλάζουν, αν αυτός ο σκοπός δεν εξελίσσεται, τότε μπορεί να γίνει παρωχημένος. Σήμερα έχουμε δημόσιες υπηρεσίες οι οποίες είναι... δεινόσαυροι, η πραγματική ανάγκη μπορεί να μην υπάρχει στην κοινωνία, αυτοί συνεχίζουν χωρίς να μπορούν να αλλάξουν το σκοπό τους.
ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ
Σε ό,τι αφορά το κομμάτι της κοινωνικής επιχειρηματικότητας, διαπιστώνει ότι δεν γίνεται αντιληπτή η ουσιαστική της έννοια. Η κοινωνική επιχείρηση, εξηγεί, είναι κανονικότατη επιχείρηση, αλλά δεν επιτρέπει να έχεις μετόχους και να παίρνουν κέρδη χωρίς να κάνουν τίποτα, αυτή είναι η ιδέα. Δεν μοιράζει τα κέρδη, τα ξαναβάζει στο σκοπό.
ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ
Για το πώς διαμορφώνεται το μέλλον της επιχειρηματικότητας στην Ελλάδα, ο δρ. Κακούρης λέει ότι συνήθως οι Ελληνες ακολουθούμε τα πράγματα, αλλά είμαστε καλοί στο να ακολουθούμε. Υπενθυμίζει ότι υπήρξε μια έκρηξη ενίσχυσης της επιχειρηματικότητας από το 2010, με μια κορύφωση γύρω στο 2013-2014. Τώρα, επισημαίνει, είμαστε σε μια δεύτερη φάση συνειδητοποίησης των πραγμάτων. Μιλάμε περισσότερο κριτικά, γι' αυτό και ο ίδιος είναι αισιόδοξος για την εξέλιξη, όχι από πλευράς αριθμών, αλλά από πλευράς ποιότητας. Οι νέοι άνθρωποι, τονίζει, τώρα είναι περισσότερο υποψιασμένοι για το φαινόμενο - οπότε ευελπιστεί ότι θα έχουμε λιγότερα ποσοστά αποτυχίας, γιατί όλοι και οι νέοι άνθρωποι μαθαίνουμε μέσα από τα πράγματα. Στην πρώτη φάση, διαπιστώνει ότι φτιάξαμε πολλούς επιχειρηματίες, κι απέτυχαν και πολλοί. Είναι όμως αισιόδοξος, αλλά όχι όπως ένας οικονομολόγος που θα ήθελε να δει και τα αποτελέσματα, γιατί για τον ίδιο μετράει το αν αξίζει η ποιότητα έστω και κατά λίγο. Αν αυτό συμβεί, λέει καταλήγοντας, είναι μεγάλο κέρδος για την εξέλιξη των πραγμάτων.
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Αλέξανδρος Κακούρης έχει σπουδάσει Φυσική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών όπου εκπόνησε και τη διδακτορική του διατριβή στην Φυσική το 1997. Ακολούθησε επίσης σπουδές στην Εκπαίδευση Ενηλίκων (MSc, 2011) στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο όπου εργάστηκε για ένα ακαδημαϊκό έτος. Ασχολήθηκε ερευνητικά τόσο με τη Φυσική όσο και με την Εκπαίδευση και την Επιχειρηματικότητα. Μέσα από τη δραστηριότητά του ως συντονιστής του Γραφείου Διασύνδεσης του Πανεπιστημίου Αθηνών (2004-2013) ασχολήθηκε με θέματα νεανικής επιχειρηματικότητας, συμβάλλοντας μετέπειτα στην εισαγωγή του μαθήματος "Καινοτομία και Επιχειρηματικότητα" στο Τμήμα Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών, το οποίο δίδαξε από το 2007 ως το 2013. Τον τελευταίο χρόνο διδάσκει στην Ανωτάτη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης (ΑΣΠΑΙΤΕ). Εκτός της διδακτικής του ενασχόλησης, παράγει πρωτότυπη έρευνα σε θέματα επιχειρηματικότητας συμμετέχοντας σε συνέδρια και δημοσιεύοντας μελέτες σε διεθνή περιοδικά. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα εντοπίζονται σε σύγχρονα εκπαιδευτικά ζητήματα και σε διδακτικές μεθοδολογίες που αφορούν στην επιχειρηματικότητα και στην καινοτομία. Εχει δημοσιεύσει το βιβλίο "Εννοιολογικές προσεγγίσεις στην επιχειρηματικότητα καινοτομίας" (εκδόσεις Δίαυλος, 2010) και δύο διδακτικά εγχειρίδια για τα Κέντρα Δια Βίου Μάθησης. Ολοκλήρωσε δεύτερη διδακτορική διατριβή στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου, Τμήμα Οικονομικών, στην Επιχειρηματικότητα (2017) και διδάσκει τα θέματα αυτά στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου. Αποτελεί επίσης ιδρυτικό μέλος της πρωτοβουλίας TeleCC.
