Δευτέρα, 11 Μαϊος 2015 08:45

Η AHEPA ζωντανεύει τον ξεχασμένο Μιχαήλ Αγγελο του Καπιτωλίου των ΗΠΑ

Γράφτηκε από την
Η AHEPA ζωντανεύει τον ξεχασμένο Μιχαήλ Αγγελο του Καπιτωλίου των ΗΠΑ

Η συζήτηση με τον Γρηγόρη Χαλιακόπουλο αυτή τη φορά δεν αφορούσε στα βιβλία του ή στα θεατρικά του έργα, αλλά σε μια προσπάθεια είκοσι περίπου ετών, με την οποία επιχειρεί να γνωστοποιήσει στο ελληνικό κοινό τον σπουδαίο καλλιτέχνη ελληνικής καταγωγής, Κωνσταντίνο Μπρουμίδη. Τον ζωγράφο, που διακόσμησε το σπουδαιότερο κτήριο των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, το Καπιτώλιο.

Το γιο του μετανάστη, Σταύρου Μπρουμίδη, από τα Φιλιατρά Μεσσηνίας, που το όνομά του σήμερα αποτελεί σημείο πολιτισμικής αναφοράς του αμερικανικού λαού. Η AHEPA διοργανώνει διάλεξη με ομιλητή τον συμπατριώτη μας συγγραφέα και η συνέντευξη  μαζί του δεν είχε παρά να ξεκινήσει με το παρακάτω ερώτημα:

- Γιατί η ΑΧΕΠΑ επέλεξε τη διοργάνωση μιας διάλεξης για τον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη αυτή τη συγκεκριμένη εποχή;

«Πιστεύω ότι ο καλλιτέχνης Κωνσταντίνος Μπρουμίδης αποτελεί για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες που σφράγισαν με το έργο τους την ιστορία αυτού του έθνους. Για τον αμερικανικό λαό, ο φιλιατρινής καταγωγής ζωγράφος διακόσμησε το ναό της δημοκρατίας τους. Σ' αυτή τη χρονική στιγμή, η Ελλάδα έχει ανάγκη από πολιτισμικές αναφορές που θα πληροφορούν τους ίδιους τους Ελληνες πρωτίστως, ότι στη ζωή τα πάντα δεν είναι οικονομικά μεγέθη, αλλά και τέχνη, γράμματα, επιστήμη, αλληλεγγύη και γενικότερα πολιτισμός με την ευρεία έννοια του όρου. Πιθανολογώ πως αυτό ήταν το βασικό ερέθισμα των ανθρώπων της AHEPA για την ιδέα αυτής της διάλεξης».

- Πώς προήλθε η επιλογή του προσώπου σας;

«Εχω γράψει άρθρα και ρεπορτάζ για τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη, περίπου επί μια εικοσαετία στις περισσότερες ημερήσιες εφημερίδες και ένθετα κυριακάτικων εντύπων. Πραγματοποίησα ομιλίες σε λογοτεχνικές ενώσεις και πριν από λίγα χρόνια τον παρουσίασα στο Μουσείο της Πόλης των Αθηνών. Αυτή η ενασχόλησή μου, πιστεύω, ήταν που ώθησε τους ανθρώπους της AHEPA, να μου προτείνουν να μιλήσω για τον σπουδαίο αυτό καλλιτέχνη. Η πρόταση αυτή, με τιμά ιδιαίτερα και τους ευχαριστώ».

- Αλλωστε είναι και η καταγωγή του καλλιτέχνη, που σας συνδέει…

«Σίγουρα, έχετε δίκιο σ' αυτό. Αν και ουδέποτε είδα τον Μπρουμίδη σαν μια σχέση αίματος με την πατρίδα μου, τα Φιλιατρά. Πατρίδα για μένα είναι εκεί που χτυπούν οι παλμοί της καρδιάς σου δυνατά και με συγκίνηση. Υπ' αυτή την έννοια, μπορώ να έχω και μία και δύο και δέκα πατρίδες. Οι δικοί μας ομογενείς, που πολλοί εξ αυτών διέπρεψαν στις πέντε ηπείρους του πλανήτη, αγάπησαν και αγαπήθηκαν στα μέρη που δημιούργησαν. Σίγουρα οι αναμνήσεις και τα βιώματα παίζουν σημαντικό ρόλο στη ζωή ενός ανθρώπου. Ομως αν γεννηθείς σε ένα κελί, ίσως δεθείς με τα κάγκελα, αλλά δεν θα τα αγαπήσεις. Η αγάπη για ένα τόπο έχει αξία όταν συνδέεσαι με το έμψυχο υλικό του, δηλαδή τους ανθρώπους και όχι μόνο με τις ακρογιαλιές και τα ποτάμια. Εδώ έγκειται και ο σεβασμός μου και η αλληλεγγύη μου, για τις λέξεις, "πρόσφυγας" και "μετανάστης"». 

- Ενας μετανάστης λοιπόν ζωγραφίζει το Καπιτώλιο και μένει στους αιώνες. Τόλμη, θράσος, ρίσκο, ικανότητα, τι ήταν αυτά που οδήγησαν τον Μπρουμίδη ώστε να αναλάβει ένα τόσο δύσκολο εγχείρημα;

«Ολα αυτά που περιγράφετε μαζί! Κατ΄ αρχήν ικανότητα και διακοσμητική δεινότητα. Ηξερε πώς να δουλέψει τον χρωστήρα του και κυρίως πώς θα τοποθετήσει το ανάλογο έργο στην ανάλογη θέση και σειρά. Οι Αμερικανοί τον εμπιστεύτηκαν και του πρόσφεραν την ευχέρεια και τη δυνατότητα να αναδείξει το ταλέντο του, αναλαμβάνοντας να ζωγραφίσει το ναό της δημοκρατίας τους. Και στη χώρα μας, οι διάφοροι "υπερπατριώτες" ξεσηκώνουν τον κόσμο αν κάποιος μετανάστης πρωτεύσει στο λύκειο και κρατήσει τη σημαία μας. Επίσης, δείτε πόσοι επιστήμονες καθηγητές της αστροφυσικής ή της ιατρικής παραμένουν να δραστηριοποιούνται στα ξένα πανεπιστήμια, επειδή κάποιες μειονεκτούσες προσωπικότητες της ελληνικής πανεπιστημιακής κοινότητας αισθάνονται ανασφαλείς μπροστά τους και τους αρνούνται τον επιστημονικό επαναπατρισμό τους».

- Τα έργα του Μπρουμίδη τα αποθέωσε ο χρόνος και ο χώρος που φιλοξενήθηκαν ή η σπουδαιότητά τους;

«Ωραία ερώτηση με πολλαπλές προεκτάσεις! Στην Ιταλία ο άνθρωπος αυτός ζωγραφίζει αριστουργήματα που φθάνει στο σημείο να επιμεληθεί ως και το Χρονολόγιο των Παπών, αλλά να διορθώσει και έργα του Ραφαέλο και του Μιχαήλ Αγγελου. Στην Αμερική διακοσμεί το Καπιτώλιο, αλλά δημιουργεί και σπουδαία εκκλησιαστικά έργα. Ορισμένοι από τους τότε τεχνοκρίτες τον "λιθοβόλησαν". Είθισται στη ζωή η πλειονότητα των πάσης φύσεως κριτικών να χτυπά εκείνο που δεν μπορεί η ίδια να ακουμπήσει. Και μόνο η "Αποθέωση του Ουάσιγκτον", στον ουρανό του Θόλου αρκεί για να τον κατατάξει η αιωνιότητα στα δικά της παιδιά».

- Γιατί επέλεξε τη φυγή στην Αμερική αντί της παραμονής του στην Ιταλία, μιας κι εκεί είχε αναγνωριστεί;

«Το 1848 η Ιταλία ήταν ένα ηφαίστειο. Ο λαός ζητούσε την Ενωση όλων των ιταλικών κρατιδίων. Οι πάπες αντιδρούσαν. Οι φιλελεύθερες ιδέες του Μαντσίνι και του Γαριβάλδη συνέπαιρναν τις λαϊκές μάζες. Εκείνη την εποχή ο Μπρουμίδης υπηρετούσε σαν λοχαγός του Βατικανού, παράλληλα με τις καλλιτεχνικές του ασχολίες. Σε μια συμπλοκή ο Μπρουμίδης αρνήθηκε να πυροβολήσει. Μπορεί να υπηρετούσε στον παπικό στρατό, αλλά η καρδιά του παλλόταν από τις φιλελεύθερες ιδέες των επαναστατών. Φυλακίστηκε επί δεκατέσσερις μήνες και αποφυλακίστηκε με τον όρο να μην ξαναγυρίσει στην Ιταλία. Είναι και μια απάντηση σε όσους αναρωτιούνται, “μα γιατί η Ευρώπη έχει γεμίσει μετανάστες και πρόσφυγες”. Κανείς δεν εγκαταλείπει την πατρίδα του, παρά μόνο αν κινδυνεύει η ζωή του ή πεινάει».

- Τι ευελπιστείτε από αυτή την πρωτοβουλία της AHEPA;

«Οι άνθρωποι που διοικούν την AHEPA έχουν βοηθήσει τον τόπο με νοσοκομεία, σχολεία και άλλες δραστηριότητες. Αλλωστε οι πρώτοι οχτώ που την ίδρυσαν, όπως πρόσφατα κι εγώ πληροφορήθηκα, είχαν σκοπό να προστατευτούν από το ρατσισμό που επικρατούσε τότε στην Αμερική, εναντίον των ξένων. Κατόρθωσαν όχι απλώς να επιβιώσουν, αλλά πολλοί από αυτούς να διακριθούν, σε επιστήμες, επιχειρήσεις, τέχνες, γράμματα. Ελπίζω πως με την κίνησή τους αυτή θα ωθήσουν κάποιους συμπατριώτες μας, να μην βλέπουν μόνο το δάχτυλο που δείχνει όμορφα πράγματα, αλλά και τις ίδιες τις ομορφιές! Εχετε αναρωτηθεί αν οι Κινέζοι ή οι Ιταλοί είχαν δημιουργήσει την Ακρόπολη, θα υπήρχε τουλάχιστον μια σελίδα αφιερωμένη στην ιστορία τους, γι' αυτό το κατόρθωμα; Κι αν με "τρολλάρετε" με την αιχμηρή παρατήρηση, “μα δεν είναι ίδια η Ακρόπολη με το Καπιτώλιο”, θα σας απαντήσω το εξής: Ασχέτως της τέχνης, του χρόνου και της ιστορίας, σημειολογικά και συμβολικά, για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, που το τρέχον Σύνταγμά τους υιοθετήθηκε το 1787 και αποτελούν ένα νέο κράτος, το Καπιτώλιο συμβολίζει το ναό της δικής τους δημοκρατίας. Αν λοιπόν εσύ διακόσμησες το ναό τους, γιατί να μην το κατοχυρώσεις στις δέλτους της πολιτιστικής ιστορίας σου. Οχι βέβαια, με τη σχέση αίματος, που προσωπικά δεν με αγγίζουν τέτοιες προσεγγίσεις, αλλά με τη σχέση του ελληνισμού, ως έννοια, ελευθερίας, δικαιοσύνης και αλληλοσεβασμού. Αν με συνεπαίρνει ο Μπρουμίδης, όχι μόνο ως καλλιτέχνης αλλά και ως φυσιογνωμία, είναι γιατί ήταν δημοκράτης για εκείνη την εποχή, πρόσφυγας για τις ιδέες του, ενώ πέθανε φτωχός δουλεύοντας μια ζωή στις σκαλωσιές».

Την Τετάρτη 13 Μαΐου 2015 και ώρα 6:45 μ.μ. στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο (Μέγαρο Παλαιάς Βουλής - Πλατεία Κολοκοτρώνη, Σταδίου 13, Αθήνα) η AHEPA διοργανώνει διάλεξη με θέμα: «Κωνσταντίνος Μπρουμίδης “Ο ξεχασμένος Μιχαήλ Αγγελος του Καπιτωλίου των ΗΠΑ”». Ομιλητής θα είναι ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος, συγγραφέας - δημοσιογράφος.

Την διάλεξη θα τιμήσει ο ύπατος πρόεδρος της AHEPA Phillip T. Frangos, ο οποίος θα απευθύνει χαιρετισμό, τιμώντας τον ελληνικής καταγωγής μεγάλο καλλιτέχνη, για τον οποίο η AHEPA, από το 2004 δραστηριοποιείται για την αναγνώρισή του, με αποτέλεσμα το έθνος των ΗΠΑ, να τιμήσει την 11 Ιουλίου του 2012 τον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη με το Congressional Gold Medal.

Ο Κωνσταντίνος Μπρουμίδης αποτελεί για τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής μία από τις μεγαλύτερες προσωπικότητες που σφράγισαν με το έργο τους την ιστορία αυτού του έθνους. Ολα ξεκίνησαν από τα Φιλιατρά του Νομού Μεσσηνίας, όπου γεννήθηκε ο πατέρας του Σταύρος Μπρουμίδης, γόνος μιας εκ των παλαιοτέρων οικογενειών της πόλης. Κάποια στιγμή η ζωή τον υποχρεώνει να μεταναστεύσει στην Ιταλία, όπου εκεί γνωρίζει την Αννα Μπιανκίνι με την οποία αποκτούν τον Κωνσταντίνο, στις 26 Ιουλίου 1805. Η γέννηση αυτού του παιδιού, ήταν η απαρχή για να μείνει το όνομα Μπρουμίδης στην αιωνιότητα. Τον Κωνσταντίνο Μπρουμίδη, μετά από χρόνια, οι Αμερικανοί τιμητικά θα αποκαλούσαν «Μιχαήλ Αγγελο του Καπιτωλίου». Ηταν αυτός που διακόσμησε με τον χρωστήρα του το πλέον μεγαλοπρεπές κτήριο που στεγάζει τη Βουλή, τη Γερουσία και συμβολίζει για τους πολίτες των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής το Σύνταγμα του έθνους τους. Οσο για την Ελλάδα αποτελεί ιδιαίτερη τιμή καθώς ο γιος ενός Ελληνα μετανάστη με την καλλιτεχνική του δεινότητα κατέθεσε στους αιώνες τα αθάνατα έργα του!

Ο Γρηγόρης Χαλιακόπουλος έχει γράψει άρθρα και ρεπορτάζ για τον συγκεκριμένο καλλιτέχνη, περίπου επί μια εικοσαετία στις περισσότερες ημερήσιες εφημερίδες και ένθετα κυριακάτικων εντύπων. Πραγματοποίησε ομιλίες σε λογοτεχνικές ενώσεις και πριν από λίγα χρόνια τον παρουσίασε στο Μουσείο της Πόλης των Αθηνών.


NEWSLETTER