Φέτος ο Γιάννης Κακλέας οργώνει την Ελλάδα με μια δεμένη ομάδα αγαπημένων ηθοποιών, παρουσιάζοντας τους "Αχαρνής" του Αριστοφάνη με τεράστια επιτυχία. Μάλιστα αυτές τις μέρες (14 και 15 Αυγούστου) η παράσταση ανεβαίνει πάλι στην Επίδαυρο, για δεύτερη φορά... Εμείς θα την απολαύσουμε στο Κάστρο της Καλαμάτας αυτή την εβδομάδα, 19 και 20 του μήνα. Αρπάξαμε λοιπόν την ευκαιρία για μια όπως πάντα ενδιαφέρουσα συζήτηση, με τον ορμητικό ποταμό Γιάννη Κακλέα: για τη θητεία του ως καλλιτεχνικού διευθυντή στο ΔΗΠΕΘΕ της Καλαμάτας, για τη νοσταλγία του, για τις πολιτικές απόψεις τις δικές του αλλά και του... Αριστοφάνη, για τα οράματά του, για την ειρήνη και τον πόλεμο, αλλά και για τις ιδιαιτερότητες που ανθίζουν στους φετινούς του "Αχαρνής".
- Με την Καλαμάτα έχετε μια ιδιαίτερη, στενή σχέση από το παρελθόν - με ό,τι σημαίνει συνήθως αυτό... Ποιο είναι το πρώτο σας συναίσθημα ή η πρώτη σας σκέψη κάθε φορά που την επισκέπτεστε;
«Νοσταλγία... Την Καλαμάτα την αγαπάω. Ανήκει στην περιοχή της μνήμης μου όπου ζουν σπουδαία πράγματα, τα οποία συνέβησαν μέσα μου. Καταρχάς ως σκηνοθέτης δοκίμασα στην Καλαμάτα μεγάλες παραγωγές - πρωτοσκηνοθέτησα Αριστοφάνη, τους "Βατράχους", και πολλά άλλα έργα. Και το δεύτερο είναι ότι η παρουσία του Δημοτικού Θεάτρου τότε, με την καλλιτεχνική μου διεύθυνση, νιώθω ότι είχε κάποια αξία κι "έγραψε" καλά, τόσο στην Καλαμάτα όσο και στον υπόλοιπο ελλαδικό χώρο. Εκείνη την εποχή, μην το ξεχνάμε, το Δημοτικό Θέατρο της Καλαμάτας ήταν ένα από τα πρώτα θέατρα. Αρα, λοιπόν, μόνο καλές μνήμες έχω, καλές αναμνήσεις. Και απ' όσα συνέβησαν, θετικά ή αρνητικά, από τη φύση μου κρατάω μόνο τα θετικά».
- Έξω από τους στενούς καλλιτεχνικούς κύκλους, σας ακολουθεί νομίζω η φήμη του "κακού παιδιού" του θεάτρου, που κάνει τα πάντα με τον δικό του ιδιόμορφο τρόπο. Οι παραστάσεις σας αποθεώνονται αλλά και δέχονται συχνά σκληρή κριτική. Πώς τα σχολιάζετε όλα αυτά;
«Εγώ συνειδητά σκηνοθετώ ξέροντας ότι είμαι μια αμφιλεγόμενη θεατρική προσωπικότητα. Δεν αγάπησα ποτέ το ακαδημαϊκό θέατρο - και ως εκ τούτου οι λάτρεις του θεάτρου αυτού δεν αγαπούσαν τις παραστάσεις που έκανα. Από την άλλη μεριά, και ως προσωπικότητα είμαι ένας επίμονος, καμιά φορά επιθετικός και φανατικός άνθρωπος στα οράματά μου. Αυτό απαιτεί, ξέρετε, και μια προσωπική σκληρότητα, για να καταφέρει κανείς να πραγματοποιήσει τα όνειρά του - γιατί δεν ζούμε και σε μια κοινωνία αγγέλων... Ετσι, αυτή η φήμη με ακολουθεί. Την αποδέχομαι· και μάλιστα να σας πω ότι ανησυχώ, μήπως πάψω κάποτε να είμαι το "κακό παιδί"!»
- Μιλήσατε για οράματα. Ποιο όραμα λοιπόν, ή ποιες απόψεις σας για τον κόσμο, υπηρετείτε κυρίως μέσα από τη δουλειά σας; Υπάρχει ένας αξιακός - ιδεολογικός άξονας, στην προσέγγιση τελείως διαφορετικών μεταξύ τους έργων;
«Υπάρχει πάντα ένας έντονος κοινωνικός προβληματισμός. Αυτό υπερτερεί του υπαρξιακού προβληματισμού. Με ενδιαφέρει η κοινωνία, με ενδιαφέρει ο δημόσιος βίος. Είμαι ένας σκηνοθέτης που έχει πολιτική σκέψη, όμως η ιδιότητά μου ως καλλιτέχνη μού επιτρέπει να μη στεγάζομαι κάτω από συγκεκριμένες ιδεολογίες, για να μπορώ να κυκλοφορώ ελεύθερος. Με βασική όμως επιθυμία, πάντα, τη ρήξη με ένα κατεστημένο που έχει δημιουργήσει αδικίες, αναξιοκρατία, γεροντολαγνία... και γενικά κινήσεις που ευνουχίζουν τον ερωτισμό των ανθρώπων. Σε αυτό είμαι απόλυτος - κι αυτή είναι και η καλλιτεχνική μου ταυτότητα».
- Επειδή είστε εικονοκλάστης, θα σας ρωτήσω και για τις πολιτικές πεποιθήσεις του Αριστοφάνη: Ο παππούς της κωμωδίας μας στηλίτευε αυστηρά τις αδυναμίες της δημοκρατίας. Φταίει, λέτε, ότι δεν ήταν φανατικός της υπέρμαχος... ή απλώς ήθελε να τη βελτιώσει;
«Υπήρξε μια παλαιά μαρξιστική ανάλυση για τον Αριστοφάνη, που τον κατέτασσε στους αριστοκράτες και στους συντηρητικούς. Αυτό επιτρέψτε μου να σας πω ότι είναι μια απόλυτη βλακεία! Ο Αριστοφάνης είναι ένας επαναστάτης - και οι επαναστάσεις δεν κοιτάνε πάντα μπροστά, κοιτάνε και πίσω. Δηλαδή, όταν ο Αριστοφάνης επιδιώκει τη λατρεία του Διόνυσου, όταν προτείνει μια ελεύθερη κοινωνία σώματος, μια κοινωνία ποιητική και μια κοινωνία αξιοκρατίας... κι έρχεται αντιμέτωπος με μια Εκκλησία του Δήμου παρακμιακή, φυσικά θα συγκρουστεί με τον οποιοδήποτε ηγέτη της εποχής εκείνης, που έχει ενδώσει στη διαφθορά.
Ο Αριστοφάνης είναι ένας καυστικός, ένας επιθετικός συγγραφέας. Ταυτόχρονα όμως δεν προτείνει εύκολες λύσεις, αλλά λύσεις βαθιάς, εσωτερικής πολιτικής σκέψης. Αυτό λοιπόν άργησε να το καταλάβει η κλισέ μαρξιστική σκέψη. Ο Αριστοφάνης βασικά είναι ένας συγγραφέας πολυεπίπεδος: Είναι βαθιά δημοκρατικός, κατά τη δική μου γνώμη· και βαθιά επαναστατικός και γενναίος. Γιατί είναι ένας συγγραφέας που γράφει και τιμωρείται: Με το πρώτο του έργο, τους "Δαιταλείς", αλλά και με τους "Αχαρνής", έχει διωχθεί αυτός ο άνθρωπος για τις ιδέες του, καυτηριάζοντας πρόσωπα και καταστάσεις».
- Αφού αναφέρθηκε το έργο της φετινής σας παράστασης -που είναι και το πρώτο σωζόμενο του Αριστοφάνη- πείτε μας με την ευκαιρία: Ποιο καινό δαιμόνιο κομίζουν στο κοινό οι "Αχαρνής" σας;
«Την πρωτοβουλία του οποιουδήποτε Δικαιόπολι να μάχεται για την πραγματοποίηση των ονείρων του και των επιθυμιών του. Ο Δικαιόπολίς μας είναι ένας πολίτης κατεστραμμένος από τον πόλεμο κι από την αρρώστια -όπως και όλοι οι Αθηναίοι το 425 π.Χ.- ο οποίος καταφεύγει στην Εκκλησία του Δήμου για να μιλήσει με μια κατάφαση στη ζωή, δηλαδή για την ειρήνη. Ομως η Εκκλησία του Δήμου συνεχίζει να είναι φιλοπόλεμη και εκδικητική. Παίρνει λοιπόν κι εκείνος τις αποφάσεις μόνος του, περί ειρήνης με τους Σπαρτιάτες, και αρχίζει τη συνδιαλλαγή. Αρχίζει την επαφή με τον έξω κόσμο - διότι δεν ήταν και ξενόφοβος... Ανοίγει μια αγορά ανταλλακτική: με αυτό που έχουμε εμείς και με αυτό που έχουν οι άλλοι. Επιχειρεί μια διαβίωση, μια ύπαρξη μέσα σ' αυτό το πλαίσιο, και γεύεται τα αγαθά της ειρήνης - τα οποία δεν ήταν και καθόλου εύκολα! Διότι επιδιώκοντας την ειρήνη, ο Δικαιόπολις επιδιώκει και μια νέα ισορροπία στις δημόσιες σχέσεις.
Η ειρήνη, άλλωστε, είναι πολύ πιο δύσκολη από τον πόλεμο - και η δημοκρατία είναι ένα πολίτευμα που έχει μεγάλη ανάγκη τη σύνθεση και τον συμβιβασμό. Ταυτόχρονα έχει την ανάγκη μιας βαθιά ανθρωπιστικής σκέψης - και πάντα είναι το πιο εύθραυστο πολίτευμα. Γι' αυτό και στην παράστασή μας έχω βάλει στο στόμα του Δικαιόπολι (καθώς έχω κάνει και την απόδοση του κειμένου) τη φράση μιας γνωστής ακτιβίστριας, αυτής που πέταξε τα κομφετί στον Ντράγκι: ότι όποιος "κοιμάται" στη δημοκρατία, ξυπνάει σε δικτατορία. Αυτή είναι μια πολύ σημαντική φράση, για να συνειδητοποιήσει ο κόσμος ότι πρέπει να προασπίζεται ενεργητικά τη δημοκρατία μας».
- Εχω μια τελευταία ερώτηση, που αφορά γενικότερα τη δουλειά σας: Ο σκηνοθέτης στις πρόβες είναι ένας μικρός θεός... Εσάς τι σας κάνει ευτυχισμένο κατά τη διάρκειά τους - και τι μπορεί να σας "γονατίσει";
«Η δική μου σκηνοθετική στάση καθορίζεται από μία μόνο λέξη: ομάδα. Επί 22 χρόνια είχα τον "Τεχνοχώρο", μια συλλογική δουλειά της Αθήνας όπου δουλεύαμε σ' ένα απολύτως ομαδικό πνεύμα. Αυτό συνεχίζει να υπάρχει στις πρόβες. Δημιουργούμε μια ομάδα, τις περισσότερες φορές με ανθρώπους κοινής γλώσσας - όπως είναι ο Βασίλης Χαραλαμπόπουλος, ο Φάνης Μουρατίδης, ο Αρης Σερβετάλης, ο Χρήστος Χατζηπαναγιώτης, ο Σωκράτης Πατσίκας... Είναι παιδιά με τα οποία έχουμε δουλέψει σε αρκετές παραστάσεις κι έχουμε δημιουργήσει μια άτυπη, ας το πούμε έτσι, ομάδα.
Αυτό λοιπόν που με πάει στα ουράνια είναι ο βαθμός της συλλογικότητας. Εκείνο που με διαλύει, είναι όταν βλέπω στα μάτια των ηθοποιών την ήττα, από μια κοινωνική κατάσταση που μπορεί να τους πάρει από κάτω... Αλλά όταν όλα αυτά τα διώχνουμε και ξαναγυρίζουμε μαχητικά να κάνουμε την περιοδεία μας, τις παραστάσεις μας, να ξαναονειρευτούμε, ε, αυτό με ξαναοδηγεί στον ουρανό».
INFO
Η «Φιλοθέατον» παρουσιάζει την πολιτική κωμωδία του Αριστοφάνη «Αχαρνής», σε σκηνοθεσία - δραματουργική επεξεργασία Γιάννη Κακλέα, με τους Βασίλη Χαραλαμπόπουλο, Αρη Σερβετάλη, Φάνη Μουρατίδη, Λεωνίδα Καλφαγιάννη και Χρήστο Χατζηπαναγιώτη στους πρωταγωνιστικούς ρόλους.
Τα σκηνικά είναι του Μανόλη Παντελιδάκη, τα κοστούμια της Εύας Νάθενα, η μουσική του Σταύρου Γασπαράτου, η χορογραφία της Αγγελικής Τρομπούκη, οι φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη. Βοηθός σκηνοθέτη ήταν η Νουρμάλα Ηστυ. Φωτογραφίες έβγαλε η Μαριλένα Σταφυλίδου και ο γραφιστικός σχεδιασμός ήταν του Χριστόφορου Χαραλαμπόπουλου.
Παίζουν ακόμα οι: Σωκράτης Πατσίκας, Λάμπρος Κτεναβός, Θάνος Μπίρκος, Γιώργος Κοψιδάς, Αγγελική Τρομπούκη, Κώστας Γαβαλάς, Στέλιος Ιακωβίδης, Βαγγέλης Χατζηνικολάου, Αλέξης Φουσέκης, Αχιλλέας Χαρίσκος, Θανάσης Ζερβόπουλος.
Η προπώληση εισιτηρίων γίνεται στο Πνευματικό Κέντρο (τηλ. 27210 95611) και στο www.viva.gr.
H "E" κληρώνει 5 διπλές προσκλήσεις για την παράσταση, με διαγωνισμό που "τρέχει" ήδη εδώ
