Εκεί στεγάζει πια τα όνειρά της, τα δύσκολα οράματά της, που με πολλή δουλειά και άλλη τόση ειλικρίνεια τα κοινωνεί στον κόσμο.
Εδώ και 2 χρόνια πάντως, η γνωστή ηθοποιός μοιράζεται ανάμεσα σε Αθήνα και Καλαμάτα: Διδάσκει καταρχάς στο Θεατρικό Εργαστήρι του ΚΕΚ της Περιφερειακής Ενότητας Μεσσηνίας, όπου ήδη ολοκληρώθηκε ο πρώτος κύκλος και σύντομα θα ξεκινήσει ένας καινούργιος. Παράλληλα, δουλεύει με το νεοσύστατο ερασιτεχνικό σχήμα "Arts & Theater Team"... πάνω σε κάποια κείμενα που ευελπιστούν να τα παρουσιάσουν σύντομα και στο κοινό της πόλης.
Ομως, την αφορμή για αυτή μας τη συζήτηση την έδωσε η "Αόρατη Αλυσίδα": Η παράσταση με το έργο του Κουβανού συγγραφέα Κάρλος Φερρέρα που η Μίνα Χειμώνα και η "Altera Pars" φέρνουν στην Καλαμάτα σήμερα Σάββατο κι αύριο Κυριακή, στην κεντρική σκηνή του ΔΗΠΕΘΕΚ και ώρα 8 το βράδυ - με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας, η οποία γιορτάστηκε πριν από λίγες μέρες.
- Οι τρίδυμες αδερφές του έργου μοιάζουν σαν... 3 σταγόνες νερό, αλλά η καθεμιά εκπροσωπεί μια διαφορετική πραγματικότητα - αν και συμβιώνουν στο ίδιο σπίτι και στην ίδια βία, που την αφομοιώνουν όμως με άλλο τρόπο. Βάλτε μας λίγο σ’ αυτό το παιχνίδι μεταξύ ομοιότητας και διαφορετικότητας...
«Οι τρεις αδελφές, ενώ γεννήθηκαν με μερικά λεπτά διαφορά η μια απ’ την άλλη, είναι τελείως διαφορετικές μεταξύ τους - αλλά και τόσο όμοιες... Η καθεμιά τους μας παρουσιάζει τη δική της εκδοχή για την πραγματικότητα. Η εξιστόρηση της μίας ανατρέπει την προηγούμενη και προλειαίνει το έδαφος για την έλευση της επόμενης. Και οι τρεις συνδέονται με μια αόρατη αλυσίδα, που είναι αδύνατον να σπάσουν, όσο κι αν ισχυρίζονται πως το θέλουν. Απομονωμένες η κάθε μια στον κόσμο της, αναπολούν, διεκδικούν, θυμώνουν, ονειρεύονται... μέσα από τους τρεις μονολόγους. Η καθεμιά ζει με διαφορετικό τρόπο το σκοτεινό μυστικό της οικογένειας, που τις ενώνει σαν αόρατη αλυσίδα. Τις τρεις αδελφές στην παράσταση αυτή τις ενσαρκώνει μία ηθοποιός, που μεταμορφώνεται στην κάθε ηρωίδα - σαν ένα παιχνίδι ρόλων».
- Πόσο μεγάλη καλλιτεχνική πρόκληση είναι λοιπόν να ενσαρκώνετε όχι έναν, ούτε δύο, αλλά τρεις πρωταγωνιστικούς ρόλους, τρεις έντονους ψυχισμούς, σε ένα έργο;
«Η πρόκληση και το στοίχημα από την αρχή ήταν να διαμορφωθούν οι καθαρές γραμμές του κάθε ρόλου, ως προς τη διάνοια, την ψυχική του κατάσταση, τη σωματική συμπεριφορά και την εκφραστική του ιδιαιτερότητα. Αυτή όμως είναι και η δυσκολία. Δεν θα πρέπει σε τίποτα η μία να θυμίζει την άλλη... αλλά παράλληλα πρέπει να διαφαίνονται ίσως και κάποια κοινά στοιχεία, εφόσον πρόκειται για τρίδυμες αδελφές.
Οι επιλογές των ρόλων δεν είναι πάντα τυχαίες: Πολλές φορές αντανακλούν την ανάγκη του ηθοποιού να εκφράσει, μέσα από τον χαρακτήρα στον οποίο εν τέλει αποφασίζει να μεταμορφωθεί, την ψυχική κατάσταση που φέρει ο ίδιος, τα θέματα που τον απασχολούν, την πραγματικότητα που βιώνει, τις εμπειρίες και τις αναζητήσεις του σε δεδομένες στιγμές της καλλιτεχνικής του πορείας.
Ολα αυτά ανοίγουν μικρές χαραμάδες, ώστε μέσα από αυτογνωσία και βαθιά ενδοσκόπηση να προσεγγίσει τον χαρακτήρα που υποδύεται στη συγκεκριμένη φάση - αντλώντας υλικό από τα βιώματά του αρχικά, ώστε να μετουσιωθεί σε κάποιον άλλον, που να αφορά όχι μόνο τον ίδιο, αλλά και τους θεατές που θα γίνουν κοινωνοί αυτής της διαδρομής... Αυτό είναι ουσιαστικά το στοίχημα».
- Η αναφορά του τίτλου σε μια ανθρώπινη αλυσίδα μήπως μας ωθεί τελικά να εστιάσουμε περισσότερο στην κοινή μοίρα των κρίκων, στη σύνδεσή τους, αντί για τις αντιθέσεις τους;
«Προσπαθήσαμε να διηγηθούμε αυτό το οικογενειακό δράμα, αφαιρώντας το έντονο ρεαλιστικό στοιχείο από την ιστορία και ενισχύοντας το σασπένς - σαν ένα οικογενειακό θρίλερ. Τι κρύβεται πίσω από τα εξωτερικά γεγονότα; Πού βρίσκεται η ουσία που διαπερνά σαν υπόγειο ρεύμα, αποκαλύπτει μια άλλη πραγματικότητα και αναδεικνύει ως πρωταρχική και ουσιώδη την εσωτερική διάσταση των πραγμάτων άλλοτε με τραγικότητα και άλλοτε με χιούμορ;
Πραγματοποιώντας, μέσα σ' έναν αφαιρετικό χώρο, ένα συνεχές πήγαινε-έλα ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα, στο παρόν και στο παρελθόν, προσπαθούμε να αποκαλύψουμε τον πυρήνα αυτών των ιστοριών. Εναν πυρήνα που δεν είναι άλλος από την ίδια την φύση του ανθρώπου, ο οποίος αναπτύσσει φοβερούς μηχανισμούς άμυνας για να επιβιώσει, μέσα από παιχνίδια του μυαλού που τον οδηγούν στη δημιουργία μιας μη υπαρκτής πραγματικότητας.
Η "αόρατη" αλυσίδα γίνεται ανθρώπινη όταν τα γεγονότα είναι πραγματικά... Και η "Αόρατη Αλυσίδα" του Κάρλος Φερρέρα έχει στόχο, μέσα από το χιούμορ, την ειρωνεία και τον κυνισμό, να αναδείξει σοβαρά θέματα της εποχής και της κοινωνίας μας, όπως η ενδοοικογενειακή βία και η κακοποίηση των γυναικών και των παιδιών».
- Ο συγγραφέας δανείζεται τα ονόματα των ηρωίδων του από τις "Τρεις Αδερφές" του Τσέχωφ. Τι είδους αντίστιξη δημιουργεί το έργο του με αυτό του μεγάλου Ρώσου;
«Η αναφορά του Φερρέρα στον Τσέχωφ μας δίνει τον τόνο του κειμένου: "Με άλλα λόγια, ο Τσέχωφ κατάλαβε πως δεν έχει σημασία τι λες, αλλά πως το λες…", όπως αναφέρεται κάποια στιγμή στο έργο. Ο τρόπος που επιλέγουμε να επικοινωνήσουμε τα θέματα, τις καταστάσεις, τα γεγονότα... έχει σημασία και αναδεικνύει την ουσία στα βαθύτερα προβλήματα και στις ουσιαστικές σχέσεις, όπως αυτές των τριών αδελφών. Είναι γυναίκες "της διπλανής πόρτας". Η σχέση τους είναι εκεί, υπάρχει αόρατη, έστω κι αν δεν ομολογείται φανερά. Είναι τρεις κακοποιημένες γυναίκες, τρεις διαφορετικοί τρόποι άμυνας - και μια αλυσίδα ενώνει όχι μόνο αυτές τις τρεις αδελφές μεταξύ τους, αλλά και όλες τις γυναίκες που είναι θύματα βίας».
- Η παράστασή σας παρουσιάζεται και στην Καλαμάτα, με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα της Γυναίκας. Τι παραμένει ζητούμενο για τις γυναίκες, στις σύγχρονες δυτικές κοινωνίες;
«Τα τελευταία γεγονότα στη χώρα μας, αλλά και η διεθνής αντιμετώπισή τους, μας πηγαίνει πίσω στο χρόνο και ακυρώνει κεκτημένα δικαιώματα. Υποβιβάζοντας την ανθρώπινη ύπαρξη, πώς μπορεί να πορευθεί ένα κράτος, μια χώρα - όταν συρρικνώνει το όραμα, ισοπεδώνει την ανάγκη, καταργεί την ίδια την ύπαρξη;
Η πρόοδος και η εξέλιξη της κοινωνίας μας δεν κατάφερε να εξασφαλίσει την ισότητα. Η θέση της γυναίκας μέσα στην οικογένεια και την κοινωνία είναι ευάλωτη. Η βία προς τις γυναίκες εξακολουθεί να είναι μια καθημερινότητα. Η λέξη "ισότητα" διεκδικείται καθημερινά».
- Η δε βία, η καταπίεση και οι διακρίσεις που υφίστανται οι γυναίκες σε πολλές προνεωτερικές, αναπτυσσόμενες κοινωνίες, είναι τεράστιες...
«Βιώνουμε καθημερινά μια εφιαλτική πραγματικότητα που δεν έχει τέλος - κι αν θα έχει κάποτε, κανένας δεν γνωρίζει αν θα είναι αίσιο... Υπάρχουν γυναίκες που παλεύουν να εξασφαλίσουν τα αυτονόητα. Απλές, καθημερινές υπάρξεις, πραγματικές αγωνίστριες της ζωής. Το ζητούμενο είναι να υπάρξει μέριμνα ώστε να διασφαλιστεί ένας καλύτερος κόσμος, για τις ίδιες και για τα παιδιά που φέρνουν σε αυτόν. Να τους δοθεί ο χώρος και ο χρόνος, η δεύτερη ευκαιρία, μια άλλη ποιότητα ζωής...
Προσωπικά μού προκαλεί αηδία το θέατρο μέσα στο θέατρο: η πολιτική υποκρισία, η ανθρωποφαγική συμπεριφορά, η αναξιοπρέπεια, το εμπόριο ελπίδων, η σύνθλιψη των ονείρων, ο κοινωνικός κανιβαλισμός... Αισθάνομαι ανήμπορη πολλές φορές να τα βάλω με τα τέρατα που βγαίνουν από το πουθενά για να κατασπαράξουν ό,τι πιο πολύτιμο έχει απομείνει, την ευαισθησία και την αξιοπρέπεια.
Το πιο δύσκολο είναι πρώτα να εντοπιστεί η αλυσίδα που αόρατα μας ενώνει: με την οικογένειά μας, τους φίλους μας, τις σχέσεις, τους συνεργάτες και γενικότερα ανθρώπους του περιβάλλοντός μας. Το αν θα τη σπάσουμε ή όχι, είναι θέμα προσωπικής επιλογής για το πώς και με ποιους θα συμπορευθούμε στο υπόλοιπο της ζωής μας. Ο,τι μας κρατάει δέσμιους δεν είναι απαραίτητα ψυχοφθόρο: Θα μπορούσε να είναι δημιουργικό μέσα από το αυθόρμητο της ψυχής και την επεξεργασία του πνεύματος...».
- Η σημερινή Ελλάδα σε ποιο σημείο βρίσκεται, στο χάρτη των δικαιωμάτων της γυναίκας και του παιδιού; Με πόση επάρκεια αναγνωρίζονται και προστατεύονται αυτά τα δικαιώματα;
«Εχουμε τεράστια ευθύνη για τον κόσμο όπου αποδεχτήκαμε να ζούμε, χωρίς αντίσταση και αντίδραση, σε μια ιστορία που ξετυλιγόταν μπροστά μας σιωπηρά, ύπουλα... κι εμείς δηλώναμε άψυχοι θεατές. Οφείλουμε να πάρουμε θέση, ο καθένας με τον τρόπο του, απέναντι σε όσα κάποτε πιστεύαμε πως δεν μας αφορούν γιατί ήταν ξένη υπόθεση...
Θεωρώ πως δεν πρέπει να παρασυρθούμε και να μείνουμε στο περίβλημα. Αλλά να επιμείνουμε σε όσα μάθαμε να αγαπάμε. Η επίθεση που δεχτήκαμε ως λαός θα πρέπει να ξυπνήσει τις δημιουργικές μας δυνάμεις και τις πηγές έμπνευσής μας. Να ορθώσουμε ανάστημα σε όλα τα δήθεν, και να παλέψουμε χωρίς ευτελισμούς και παραλογισμούς, για τα ιδανικά και τις επιθυμίες μας... που μάλλον μέσα στη λαίλαπα της άθλιας καθημερινότητας τα ξεχάσαμε στο σκοτάδι».
- Στην κλασική Ελλάδα το θέατρο ήταν κυριολεκτικά διδασκαλία, εκπαίδευση. Στη νέα εποχή τι θέση έχει στη μόρφωση του μέσου ανθρώπου; Χρειάζεται να αλλάξει κάτι - κι αν ναι, πώς θα μπορούσε;
«Η σχέση του κόσμου με το θέατρο ήταν πάντα η ίδια. Οσοι το αγαπούν το ακολουθούν. Εκείνοι που είναι καθηλωμένοι σε έναν καναπέ... δεν βγαίνουν να διαμαρτυρηθούν ούτε καν για ό,τι δικαιωματικά τους ανήκει. Ουσιαστικά, το τοπίο δεν έχει αλλάξει. Οι καλλιτέχνες στοχεύουν πάντα στο καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα με σεβασμό στους θεατές. Αν ο κόσμος λόγω έλλειψης θεατρικής παιδείας ή ανάλογων ενδιαφερόντων, δεν το διαβλέπει αυτό και επιλέγει εναλλακτικούς και εύπεπτους τρόπους διασκέδασης, δεν φταίει το ίδιο το θέατρο. Το θέατρο πλέον έχει ξεφύγει απ’ την εποχή των πρωταγωνιστών, έχει περάσει στην εποχή των συνεργασιών, της ομαδικής δουλειάς. Εχει αλλάξει τελευταία κάπως το τοπίο - κι αυτό είναι ελπιδοφόρο! Είχαν και έχουν σημασία οι σχέσεις που αναπτύσσονται με συναδέλφους και συνεργάτες, στην πορεία αυτής της δουλειάς! Οι περισσότεροι σε αυτό το χώρο έχουμε υποστεί ανήθικες συμπεριφορές, όμως οφείλουμε να παλεύουμε. "Το θέατρο είναι ζωή και η ζωή είναι θέατρο", έχουν πει σπουδαίοι δραματουργοί. Αληθεύει, απλά στη σκηνή μεγεθύνονται τόσο τα πράγματα, ώστε να δώσουμε στο θεατή να αντιληφθεί την ίδια τη ζωή. Να συνειδητοποιήσει αλήθειες που θα τον αφυπνίσουν, να αναζητήσει την ουσία της ύπαρξής του...
Κάθε άνθρωπος έχει ανάγκη από σημεία αναφοράς, ένα φως για να μπορεί να ελπίζει, να προχωρήσει στη ζωή του. Στόχος μου είναι να μεταδώσω σε νεότερα παιδιά, που θέλουν να ακολουθήσουν το επάγγελμα, την αναζήτηση για το ουσιαστικό του πράγματος. Το θέατρο, από μόνο του, ένας τρόπος διαπαιδαγώγησης. Δεν είναι όλα φώτα στη σκηνή, πίσω υπάρχει σπουδή, σκληρή δουλειά και ανησυχία! Δεν επιτρέπονται εφησυχασμοί...
Αλλωστε, δύσκολα ήταν πάντα. Τα τελευταία χρόνια ακόμα περισσότερο. Οι ρόλοι αντιστρέφονται σαρκαστικά, όταν πρόκειται για δήθεν συνεργασίες, συσπειρώσεις και συλλογική δουλειά... Στο θεατρικό τοπίο, δυστυχώς, είχε χαθεί από καιρό η εμπιστοσύνη και το όραμα. Ισως όμως να πρόκειται για μια ευκαιρία που μας δίνεται, να αφήσουμε πίσω μας ό,τι επιδερμικό και εύπεπτο, να κοιτάξουμε μέσα μας βαθιά και να δούμε τι πραγματικά μας ενδιαφέρει - ώστε να γίνουμε πιο ουσιαστικοί και δημιουργικοί. Ο βασικότερος ρόλος για έναν ηθοποιό δεν είναι το φαίνεσθαι, αλλά το είναι...».
- Η δική σας θεατρική ομάδα, "Altera Pars", κινείται στην "άλλη πλευρά" των πραγμάτων… με ποια πυξίδα και ποιον προορισμό;
«Το "Altera Pars" διανύει τον 15ο χρόνο λειτουργίας του. Οταν σχεδιάζαμε την ίδρυση της ομάδας και του χώρου, με τον συνάδελφο και σκηνοθέτη Πέτρο Νάκο, ξεκινούσαμε ελπιδοφόρα, παρότι γνωρίζαμε πως δεν ήταν εύκολο εγχείρημα. Οι καταστάσεις άλλαξαν ραγδαία... Παρ' όλα αυτά, σε πείσμα των καιρών, συνεχίζουμε το πρόγραμμά μας με την ίδια αισιοδοξία, με όνειρα και στόχους για το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Να φωτίσουμε, κατά το δυνατόν, την άλλη πλευρά των πραγμάτων, των γεγονότων, των συναισθημάτων. Να προτείνουμε άλλους τρόπους προσέγγισης και ανάγνωσης κειμένων που συνδιαλέγονται με τον σημερινό θεατή, τον αφυπνίζουν και τον ενεργοποιούν, τον ωθούν να ενεργοποιηθεί, όχι να είναι απλός παρατηρητής...
Πιστεύω πως μέσα από την τέχνη μπορούμε να ξαναβρούμε τον εαυτό μας, να γίνουμε πιο παραγωγικοί και, αν μη τι άλλο, καλύτεροι άνθρωποι. Αλίμονο αν οι καλλιτέχνες έμεναν άπραγοι σε τέτοιες εποχές… Τουλάχιστον οι τέχνες είναι μια διέξοδος απόδρασης, μια μορφή αντίστασης ενάντια στη συρρίκνωση και την ισοπέδωση της ανθρώπινης ύπαρξης.
Βιώνουμε δύσκολη περίοδο, για αρκετούς συνανθρώπους μας δυσβάσταχτη. Ας ελπίσουμε πως ό,τι είναι να γίνει -και όταν αυτό θα επιτευχθεί- να είναι προς όφελος όλων και όχι των ιδίων συγκεκριμένων που ούτως ή άλλως επιβιώνουν…
Το ζητούμενό μας λοιπόν εξακολουθεί να είναι το ίδιο. Επιθυμία μας είναι οι θεατές που θα παρακολουθήσουν κάποια από τις παραστάσεις μας, πέρα απ’ το να ψυχαγωγηθούν, να αποκομίσουν στοιχεία αλήθειας: ψήγματα μιας άλλης ζωής... που δεν απέχει και πολύ από την πραγματική».
