Πριν από 60 χρόνια οι λαοί της Ευρώπης έθεσαν τα θεμέλια της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ο βασικός και πιο επιτυχημένος στυλοβάτης για την Ειρήνη, την Δημοκρατία, την Ελευθερία, την Ισότητα, την Ευημερία και την Αλληλεγγύη όπως με τον καιρό, ένα μερικά από τα δημιουργήματα αυτής τα προγράμματα Erasmus που στηρίζουν μέχρι και σήμερα εκατομμύρια των φοιτητών, τα διαρθρωτικά ταμεία που βοήθησαν οικονομικά τις φτωχότερες ευρωπαϊκές περιφέρειες ώστε να μειωθούν σταδιακά οι ατέρμονες καθυστερήσεις της ανάπτυξης κλπ - αλλά και τίποτα από όλα όσα έχουν γίνει δεν είναι απαλλαγμένα από ατέλειες.
Ο κόσμος μας αλλάζει. Εστιάζοντας αποκλειστικά στα εθνικά συμφέροντα κινδυνεύουμε να χάσουμε τις κοινές – ευρωπαϊκές μας προτεραιότητες. Η παγκόσμια οικονομική κρίση σέρνεται από το 2008. Και παρά το γεγονός ότι μπορεί (και) να βλέπουμε μια μικρή ανάκαμψη της οικονομίας, η κοινωνική κατάσταση (σε πολλές χώρες) δεν έχει βελτιωθεί. Και γι΄ αυτόν ακριβώς τον λόγο έχει πλέον υιοθετηθεί η αντίληψη πως η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν είναι πια σε θέση να αντιμετωπίσει διάφορες προκλήσεις όπως την ανεργία, την οικονομική στασιμότητα καθώς και το ζήτημα της μετανάστευσης (και ας μην ξεχνάμε πως η Ευρώπη υπήρξε πάντα μια ήπειρος μετανάστευσης αλλά η ασφάλεια των Ευρωπαίων πολιτών αποτελούσε πάντοτε κορυφαία προτεραιότητα, διαμέσου της συνεργασίας και της διαφάνειας).
Πολλές φορές θεωρείται (και) ως το τέλειο εξιλαστήριο θύμα για ακόμα περισσότερα προβλήματα. Η εμπιστοσύνη των Ευρωπαίων ψηφοφόρων είναι εξασθενημένη και η αλληλεγγύη καθημερινώς απειλείται. Τα ίδια τα θεμέλια του ευρωπαϊκού εγχειρήματος βρίσκονται υπό αμφισβήτηση.
Σήμερα βρισκόμαστε σε ένα περίεργο σταυροδρόμι όπου μπορούμε να ξαναχτίσουμε πάνω στο κοινό όνειρο μόνο εάν κινηθούμε προς μια κατεύθυνση πιο κοινωνική δηλαδή πιο κοντά στην κοινωνική (και όχι μόνο) δικαιοσύνη και στην υπεράσπιση των κοινών αξιών. Ο κίνδυνος είναι ακόμα ορατός. Χρειαζόμαστε κανόνες καλής νομοθέτησης. Ο κοινός νομοθέτης οφείλει να προλάβει (προβλέψει) τον «καλύτερο» κανόνα δικαίου. Ο δικαστής (εφαρμοστής του δικαίου) καλείται να ερμηνεύσει τα κενά του νόμου, να συνάγει γενικές αρχές σε περιόδους κρίσεως, να προσαρμόσει έναν κανόνα δικαίου στην κοινωνική-οικονομική πραγματικότητα. Μπορεί όμως ο ίδιος ο δικαστής να γίνει νομοθέτης; Αφήστε τους κανόνες δικαίου (σε ένα κράτος δικαίου) να ωριμάσουν και να δοκιμαστούν στον χρόνο. Πώς η θεωρία της σχετικότητας μπορεί να επηρεάσει έναν κανόνα δικαίου; Η κακή νομοθέτηση μεταφέρεται στην διοίκηση αλλά και στην δικαιοσύνη με στόχο τον διοικούμενο, τον δημότη, τον πολίτη, τον Ευρωπαίο πολίτη κ.ο.κ. Ποιος/οι επωμίζονται τον ευρωπαϊκό (και όχι μόνο) νομικό πληθωρισμό; Εν αντιθέσει η καλή (και σταθερή) νομοθέτηση λειτουργεί ως θεσμικό αντίβαρο στην αποδυνάμωση των κανόνων δικαίου. Η ευρωπαϊκή κοινωνική και πολιτική πραγματικότητα αλλάζει το αρχικό νόημα του κανόνα δικαίου (πόσες φορές και με ποιους τρόπους προλαβαίνει ο διοικούμενος – πολίτης / το διοικητικό όργανο να καταλάβει το περιεχόμενο ενός κανόνα δικαίου, ενός νόμου, μιας οδηγίας, ενός κανονισμού της Ευρωπαϊκής Ενωσης όταν αυτός αλλάζει (τροποποιείται – εξαλείφεται – συμπληρώνεται κ.ο.κ. ) συνεχώς; Και πού βρίσκει έδαφος σε όλα αυτά η αρχή της νομιμότητας;
Η κοινωνική πρόοδος είναι για μας το εργαλείο για ένα κράτος πρόνοιας. Μετά από χρόνια οικονομικής στασιμότητας οφείλουμε να κάνουμε έναν επανέλεγχο των οικονομιών μας με βιώσιμο τρόπο τόσο σε περιβαλλοντικό όσο και σε κοινωνικό επίπεδο.
Μια ισορροπημένη οικονομική πολιτική που επικεντρώνεται όχι μόνο στην δημοσιονομική εξυγίανση και στις μεταρρυθμίσεις αλλά εξίσου στην ανάπτυξη και στις επενδύσεις. Ηρθε η ώρα η Ευρωπαϊκή Ενωση να γίνει μια πραγματική Κοινωνική Ευρωπαϊκή Ενωση με δικαιώματα για τους εργαζομένους, όπως η αύξηση νέων θέσεων εργασίας, η σταθερά ενός ελάχιστου μισθολογικού καθεστώτος που θα ισχύει σε όλα τα κράτη – μέλη, η λήψη αυστηρότερων μέτρων στις ανισότητες των μισθολογικών διαφορών και στις τεράστιες αποκλίσεις στο βιοτικό επίπεδο και στην κοινωνική ασφάλιση – έλεγχο στην περαιτέρω ανάπτυξη της ενιαίας αγοράς, εδραίωση του δημοσίου τομέα κατόπιν αυστηρής αξιολόγησης (και όχι μόνο έλεγχος τυπικών προσόντων όπως τίτλων σπουδών αλλά και εμπειρίας), αύξηση για επενδύσεις στην εκπαίδευση και κυρίως στην έρευνα, μείωση της ανισότητας των φύλων και στο ποσοστό της φτώχειας – ισχυρός συντονισμός των κοινωνικών πολιτικών. Υπεράσπιση της Δημοκρατίας και του Κράτους Δικαίου. Οταν οι πολίτες βρίσκονται στο επίκεντρο της λήψης αποφάσεων σε τοπικό, περιφερειακό, εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο (λ.χ. χρήση -από αχρησία- του θεσμού του δημοψηφίσματος) την ίδια στιγμή γίνονται πιο υπεύθυνοι απέναντι στους κοινωνικούς - πολιτικούς θεσμούς.
Οι νέες προκλήσεις -γεωπολιτικές αλλαγές, η ευρεία ψηφιοποίηση, η πράσινη επέμβαση- είναι κοινές και απαιτούν κοινές αλλά νέες λύσεις.
Βαδίζοντας σε διαφορετικά επίπεδα φιλοδοξίας (ως κράτη- μέλη) μήπως κινούμαστε προς την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση; Η Ευρωπαϊκή Ενωση δεν χρειάζεται να απαντήσει στις προκλήσεις (όποιες και εάν είναι αυτές) της παγκοσμιοποίησης με επιστροφή στον εθνικισμό (και όχι μόνο) αλλά με μια απλή επανεκκίνηση σε όλα τα ανωτέρω λεχθέντα.
