Αυτό σημαίνει ότι ενώνει την Ουκρανία με την Ελλάδα η κοινή θρησκεία, η βυζαντινή πολιτιστική παράδοση, αλλά και παρόμοια ιστορική μοίρα. Στην Οδησσό της Ουκρανίας βρίσκεται η οικία της Φιλικής Εταιρείας και απέναντι η ομώνυμη πλατεία. Το Δημαρχείο της πόλεως του Κιέβου απέδωσε πάλι την ονομασία του Υψηλάντη στην οδό, που μέχρι σήμερα διατηρήθηκε η οικία της οικογένειας Υψηλάντη.
Σήμερα, στην ανεξάρτητη πλέον Ουκρανία, υπάρχει νέο Σύνταγμα και δημοκρατία, που εξασφαλίζει στον καθένα καθώς και σε όλες τις μειονότητες την ισότητα και προστασία όλων των μορφών της ιδιοκτησίας.
Μία από τις πιο τρομερές περιόδους της Ουκρανίας ήταν η διετία των ετών 1932-33, την οποία προκάλεσε το καθεστώς του Στάλιν. Ηταν ένα έγκλημα εναντίον ενός ολόκληρου λαού, που από τις φοβερές συνέπειές του μπορεί να το χαρακτηρίσει κανείς ως ένα από τα πιο τραγικά γεγονότα στην Ιστορία της ανθρωπότητας.
Η επάνοδος στο πρόγραμμα μαζικής κολεκτιβοποίησης έφερε το μεγάλο λιμό του 1932-33 σε όλη τη Σοβιετική Ενωση και κυρίως στην Ουκρανία και στο βόρειο Καύκασο. Με στόχο την ταχεία εκβιομηχάνιση του «προλεταριακού παραδείσου» οι χωρικοί έπρεπε να ξαναγίνουν δουλοπάροικοι, με φεουδάρχη το κράτος πλέον. Τεράστιοι πόροι σπαταλήθηκαν σε έργα, που δεν απέδωσαν και σε εξοπλισμό, που δεν χρησιμοποιήθηκε. Σε περίοδο ειρήνης και σε συνήθεις καιρικές συνθήκες, πλούσιες αγροτικές περιοχές ερημώθηκαν. Και ενόσω ο λιμός κορυφωνόταν, με εκατοντάδες ή χιλιάδες φαινόμενα κανιβαλισμού, ο Στάλιν βεβαίωνε τον ταραγμένο συγγραφέα του «Ηρεμου Ντον» Μιχαήλ Σόλοχοφ ότι «οι καλλιεργητές σιτηρών ουσιαστικά διεξάγουν αθόρυβο πόλεμο ενάντια στη σοβιετική εξουσία. Λιμοκτονούν με σκοπό να μας γονατίσουν».
Η μαζική λιμοκτονία των Ουκρανών διήρκεσε 22 ολόκληρους μήνες, δηλαδή από το Δεκέμβριο του 1931 έως το Σεπτέμβριο του 1933. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα των ιστορικών – μελετητών των αρχείων, ο αριθμός των θυμάτων στον πόλεμο του Στάλιν εναντίον των αγροτών της Ουκρανίας ξεπέρασε το σύνολο θυμάτων σ’ όλες τις χώρες κατά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Πολλοί κάτοικοι από ορισμένες περιφέρειες της Ουκρανίας (Κιέβου, Οδησσού, Χάρκοβου, Ντονιέτσκ και Ντνιπροπετρόβσκ) είχαν μετακινηθεί αναγκαστικά στη Σιβηρία και σε άλλες βόρειες περιοχές της Ρωσίας μαζί με τις πολύτεκνες οικογένειές τους, όπου οι άνθρωποι του Νότου δεν μπορούσαν να προσαρμοστούν και χιλιάδες πέθαναν από πείνα και κρύο. Πολλούς σκότωσαν στην Ουκρανία βάζοντάς τους το σημάδι «εχθρός». Ετσι στην Ουκρανία σε δύο χρόνια είχαν πεθάνει 8 εκατομμύρια άτομα από πείνα, ενώ μετά τον εμφύλιο πόλεμο του 1918-1920 και την εισβολή των μπολσεβίκων στην Ουκρανία από τις εκτελέσεις και τους θανάτους στα σταλινικά στρατόπεδα, στα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας, είχαν πεθάνει άλλα 7 εκατομμύρια Ουκρανών.
Ο Στάλιν, για να καμφθεί η αντίσταση των αγροτών απέναντι στη σοβιετική εξουσία το 1931-32, είχε διατάξει τους ειδικούς απεσταλμένους του να πάρουν από τους Ουκρανούς αγρότες όλα τα ζώα τους, σιτάρι, σπόρους, ακόμη και τα τρόφιμα μέσα από τα σπίτια. Ετσι, η απομάκρυνση αυτή των τροφίμων καταδίκασε αναπόφευκτα εκατομμύρια Ουκρανών σε θάνατο.
Κάποιοι προσπάθησαν να φύγουν από την Ουκρανία με κατεύθυνση σε άλλες δημοκρατίες. Στα σύνορα όμως οι οπλισμένοι φρουροί τούς ανάγκασαν να επιστρέψουν και να πεθάνουν από την πείνα. Πιο πολύ υποφέρανε τα παιδιά. Ενα στα τρία παιδιά ήταν θύμα του λιμού. Μεγάλος αριθμός παιδιών ορφάνεψε και έμειναν χωρίς οικογένεια.
Η τεχνική λιμοκτονία έφτασε στην κορυφή το χειμώνα – άνοιξη του 1933, όταν 25.000 άτομα πέθαιναν κάθε μέρα. Ο λιμός σκότωσε το 20 με 25% του πληθυσμού της σοβιετικής Ουκρανίας. Ηταν τόσο καλά οργανωμένες οι εκτελέσεις, που μετατράπηκαν σε γενοκτονία, η οποία είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο εκατομμυρίων ατόμων.
Οπως γράφει ένας από τους συγγραφείς, που μελέτησε στοιχεία των αρχείων που αναφέρονται στο θέμα της λιμοκτονίας, ο Αμερικανός Κόνκβεστ, η Ουκρανία στα τέλη του 1932 παρουσίαζε μια τρομερή έρημο. Μεγάλους σωρούς από πτώματα μετέφεραν και τοποθετούσαν σε τεράστιους λάκκους ανώνυμα. Δεν υπήρχε ούτε στατιστική των πεθαμένων.
Η λιμοκτονία του 1932-33 αποδείχθηκε το χειρότερο όπλο μαζικής καταστροφής και κοινωνικής καταπίεσης των χωρικών, το οποίο χρησιμοποίησε το ολοκληρωτικό καθεστώς στην Ουκρανία. Χωρίς να κάνουμε την πρέπουσα αξιολόγηση του γεγονότος, είναι αδύνατο σήμερα να φανταστούμε την Ιστορία της Ευρώπης του 20ού αιώνα, να κατανοήσουμε την ίδια την ουσία του ολοκληρωτικού καθεστώτος. Πρέπει να μιλάμε για παγκόσμια κοινωνική καταστροφή στην Ιστορία της ανθρωπότητας και όχι μόνο του ουκρανικού λαού. Οι ιστορικοί συμπεραίνουν ότι κανένα έθνος κατά τη διάρκεια του 20ού αιώνα δεν είχε τόσες απώλειες όσες η Ουκρανία.
Σήμερα η διεθνής αναγνώριση της λιμοκτονίας αναφέρεται σε σειρά επισήμων εγγράφων, ένα από τα οποία είναι η δήλωση των κοινοβουλίων περισσοτέρων από 10 χωρών.
Στην Ουκρανία κάθε χρόνο, το τελευταίο Σάββατο του Νοεμβρίου, εορτάζεται η ημέρα μνήμης των θυμάτων της λιμοκτονίας και πολιτικών μέτρων καταπίεσης.
Ανδρέας Δημάκης
Φιλόλογος – ιστορικός
