Είναι σχεδόν προεξοφλημένο από την κοινή γνώμη ότι η χώρα μας οδεύει προς κυβερνητική αλλαγή στις εκλογές της 7ης Ιουλίου. Εν μέσω θερινής ραστώνης και με τις κλιμακούμενες τουρκικές ενέργειες να κυριαρχούν στην επικαιρότητα, ελάχιστα συζητούνται οι σοβαρές εθνικές προκλήσεις που πρέπει να απασχολήσουν όλους μας την επόμενη μέρα των εκλογών. Τα μεγάλα κόμματα ομονοούν βέβαια σε ορισμένες εύκολες παραδοχές, χωρίς να εξειδικεύουν επαρκώς τον τρόπο υλοποίησής τους. Χαμηλότεροι φόροι, περισσότερες δουλειές, μεταρρυθμίσεις σε επιμέρους τομείς βρίσκονται στην προμετωπίδα των προεκλογικών εξαγγελιών. Ανεξαρτήτως όμως εκλογικού αποτελέσματος, η επόμενη κυβέρνηση θα βρεθεί αντιμέτωπη με φλέγοντα ζητήματα που χρήζουν συνολικής αξιολόγησης και συντονισμένης αντιμετώπισης. Γι’ αυτό και η διαμόρφωση των στρατηγικών προτεραιοτήτων για την επόμενη περίοδο αποτελεί εθνική επιταγή και μπορεί να υπηρετηθεί επιτυχώς μόνο με ενότητα και αποφασιστικότητα. Ποιες είναι όμως οι προκλήσεις αυτές;
1. Δημογραφική αναγέννηση: η αναγκαία προϋπόθεση για την ανάπτυξη
Είναι πλέον δεδομένο ότι η Ελλάδα γηράσκει μη διδασκομένη. Η αιμορραγία σε ειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό διογκώθηκε τα χρόνια της κρίσης και η οικονομική πολιτική έγινε εχθρική προς τη μέση ελληνική οικογένεια. Για να αντιμετωπιστεί αυτή η βραδυφλεγής βόμβα στα θεμέλια της ίδιας της ύπαρξης της χώρας, επιβάλλεται να επιδιωχθεί άμεσα μια «δημογραφική αναστροφή» 180 μοιρών. Με στοχευμένες παρεμβάσεις για τη φορολογική ελάφρυνση των νέων οικογενειών, γενναία ενίσχυση των δομών εκπαιδευτικής και κοινωνικής στήριξης (παιδικοί σταθμοί, ολοήμερα σχολεία, απεξάρτηση από την παραπαιδεία) και υιοθέτηση συνδυασμένων μέτρων για την επιστροφή των νέων που έφυγαν στο εξωτερικό τα προηγούμενα χρόνια. Για να προλάβουμε, έστω και στο παραπέντε, την απώλεια μιας καλής γενιάς που μπορεί να αλλάξει το μέλλον της πατρίδας μας. Η εμπέδωση θεσμικής και οικονομικής σταθερότητας και η ενίσχυση της αξιοκρατίας σε όλα τα επίπεδα αποτελούν αυτονόητες προϋποθέσεις για την επίτευξη του στόχου.
2. Παραγωγική ανασυγκρότηση: από τον κρατισμό στη συνέργεια με τις υγιείς δυνάμεις της κοινωνίας
Οι περισσότεροι συμφωνούν πως το μοντέλο του πελατειακού κρατισμού που κυριάρχησε στη μεταπολίτευση οδήγησε σε βαθιά αξιακή, κοινωνική και οικονομική κρίση τον τόπο. Αν θέλουμε να πάμε μπροστά, πρέπει να τελειώνουμε άμεσα με αυτό και να υιοθετήσουμε μια νέα αντίληψη για την πραγματική οικονομία. Με στήριξη και επιβράβευση των υγιών επιχειρήσεων, ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων σε συνδυασμό με προώθηση των μακρόπνοων, παραγωγικών ιδιωτικών επενδύσεων, ηλεκτρονική διακυβέρνηση παντού και περιορισμό μιας «σαδιστικής» γραφειοκρατίας που πνίγει τη δημιουργικότητα. Προτεραιότητα πρέπει να δοθεί στους τομείς των μεταφορών, της ενέργειας και των καινοτόμων εφαρμογών σε στρατηγικούς τομείς με ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για τη χώρα (παιδεία, πολιτισμός, ορυκτός πλούτος, ορισμένα αγροτικά προϊόντα). Μόνο όταν η εργασία στον ιδιωτικό τομέα γίνει πρώτη επιλογή για τους νέους ανθρώπους θα έχουμε μπει στο σωστό δρόμο. Αλλιώς θα προσευχόμαστε κάθε χρόνο να πάει καλά ο ήδη υπερκορεσμένος τουριστικός κλάδος και να γίνονται προσλήψεις ημετέρων στο δημόσιο με οκτάμηνες συμβάσεις.
3. Επανίδρυση του κράτους: ένα διακύβευμα πιο επίκαιρο από ποτέ
Πρωτοεμφανίστηκε ως σύνθημα στις εκλογές του 2004, όμως δεν υλοποιήθηκε ποτέ. Το ελληνικό κράτος παραμένει ο μεγάλος ασθενής της σύγχρονης Ελλάδας, που ναρκοθετεί κάθε βήμα προς την ουσιαστική πρόοδο της χώρας. Ασυντόνιστη και αναποτελεσματική διοίκηση, αργή και προβληματική δικαιοσύνη, αδιαφάνεια και αναξιοκρατία σχεδόν στο σύνολο του δημοσίου βίου. Εδώ απαιτείται ριζική επανεκκίνηση. Βαθιές τομές στο πολιτικό σύστημα, ενίσχυση ανεξάρτητων ελεγκτικών μηχανισμών, μείωση σπατάλης, στρατηγικός σχεδιασμός και ανεξάρτητες διοικήσεις σε όλους τους δημόσιους οργανισμούς, ηλεκτρονική διακυβέρνηση παντού, κωδικοποίηση και δραστική απλοποίηση της νομοθεσίας, αποκομματικοποίηση της διοικητικής μηχανής. Με το κράτος να γίνεται στήριγμα του δημιουργικού Ελληνα, θα αποκατασταθεί η χαμένη εμπιστοσύνη στους θεσμούς και θα ενισχυθεί η θετική οικονομική δραστηριότητα εις βάρος της παραοικονομίας.
Για τα εγχώρια πολιτικά κόμματα, οι εκλογές συνιστούν την κορυφαία μάχη που πρέπει να κερδίσουν πάση θυσία. Ο πραγματικός αγώνας για την Ελλάδα θα ξεκινήσει όμως την επόμενη μέρα. Μέσα σε περιβάλλον ογκούμενης αβεβαιότητας διεθνώς, η πατρίδα μας χρειάζεται σίγουρα νέο, αποφασιστικό βηματισμό. Χρειάζεται όμως πρωτίστως και κλίμα ενότητας και δημιουργίας στην κοινωνία και το πολιτικό μας σύστημα.
Μόνο με πυξίδα τις διαχρονικές αξίες του ελληνισμού και πίστη στις δυνατότητες του Ελληνα, μπορούμε να κερδίσουμε το στοίχημα για ένα καλύτερο μέλλον. Και αυτό πρέπει να αναλογιστούν το βράδυ της 7ης Ιουλίου νικητές και ηττημένοι των εκλογών.
*Ο Νίκος Θεοδώρου είναι Δικηγόρος και Διδάκτωρ Δημοσίου και Ευρωπαϊκού Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Ludwig-Maximilians του Μονάχου.
