Η προβληματική δομή και η ραγδαία επιδείνωση της λειτουργίας του κράτους είναι ο κύριος λόγος γιγάντωσης του δημοσιονομικού προβλήματος και βασικό εμπόδιο για την υγιή ανάπτυξη της οικονομίας. Ο τρόπος λειτουργίας του στενού και του ευρύτερου δημόσιου τομέα είναι πηγή ταλαιπωρίας και ανασφάλειας για τον πολίτη και δυσχερειών για την επιχειρηματικότητα. Η διαπίστωση αυτή αποτελεί εδώ και χρόνια κοινό τόπο για την πλειοψηφία των πολιτών. Οι διαπιστώσεις του κάθε Φούχτελ μπορεί να προκαλούν δυσφορία και εύλογες αντιδράσεις -δεν θέλουμε ο γείτονας να ασχολείται με τις πομπές μας- αυτό όμως δεν αφαιρεί τίποτα από την ουσία των διαπιστώσεων σε ό,τι έχει να κάνει τόσο με την ποσότητα των εργαζομένων όσο και με την ποιότητα των υπηρεσιών που παράγεται. Επιπρόσθετα γεγονότα όπως η ανάπτυξη του λιμανιού του Πειραιά από την κινεζική COSCO αλλά και οι συνεργασίες που αναπτύσσει με τον πάλαι ποτέ ΟΣΕ -που όπως όλα δείχνουν σύντομα θα εξαγοράσει- αποδεικνύουν ότι το Δημόσιο δεν μπορεί να παίξει το ρόλο του επιχειρηματία. Με δυο λόγια είναι πλέον φανερό ότι η απάντηση στην πολύπλευρη κρίση που αντιμετωπίζει η χώρα, μπορεί να δοθεί μόνο μέσα από τη ριζική ανασύνταξη του κράτους που δημιουργεί τα ελλείμματα, τη διαφθορά και εν τέλει το δυσβάσταχτο χρέος.
Το συγκεκριμένο κράτος δεν προέκυψε βέβαια τυχαία, αλλά συγκροτήθηκε από ένα πολιτικό προσωπικό που είχε έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο σκέψης και λειτουργίας. Η λογική της εξυπηρέτησης των ψηφοφόρων – πελατών είτε με το διορισμό στο Δημόσιο, είτε με την άσκηση «επιχειρηματικής» δράσης πάνω στο Δημόσιο ήταν το βασικό μέλημα και των δυο πρώην κομμάτων εξουσίας. Από την άλλη τα μικρότερα κόμματα ασκούσανε «πλειοδοσία» σε «εργατικές κατακτήσεις» που συνήθως αφορούσαν όμως το Δημόσιο και τις κρατικές επιχειρήσεις είτε αυτές είχαν να κάνουν με μονιμοποιήσεις συμβασιούχων είτε με μισθολογικές και άλλες παροχές. Με λίγα λόγια όλοι έχουν μερίδιο ευθύνης για την κατάσταση που διαμορφώθηκε και κανένας δεν είναι «αθώος του αίματος».
Είναι λοιπόν φανερό ότι για να αλλάξουν τα πράγματα χρειάζεται νέα δομή στο κράτος και αλλαγή συμπεριφοράς του πολιτικού προσωπικού. Η εμπειρία έχει δείξει ότι αν το ένα δεν συνοδεύεται από το άλλο, δεν πρόκειται να υπάρξει αποτέλεσμα. Με τον «Καλλικράτη» επιχειρήθηκε μια μεγάλη αλλαγή στη δομή του κράτους και της αυτοδιοίκησης η οποία όμως λόγω οικονομικής κρίσης αλλά και υπηρέτησης από πολιτικό προσωπικό της παλιάς πολιτικής σχολής καρκινοβατεί. Το χειρότερο είναι ότι το τελευταίο διάστημα επιχειρείται μια απίστευτη οπισθοδρόμηση με την προώθηση αντιλήψεων που οδηγούν στην επιστροφή στα παλιά. Οι προτάσεις για τις αλλαγές στον «Καλλικράτη» είναι ενδεικτικές για την ποιότητα του πολιτικού προσωπικού στην αυτοδιοίκηση, που παραμένει προσκολλημένο στο χθες και ζητά μεγαλύτερο μισθό (σύνδεση με αυτόν του βουλευτή), αναβολή των εκλογών και αποσύνδεσή τους από τις ευρωεκλογές και βέβαια νέο ανακάτωμα των γεωγραφικών ορίων των δήμων για να ανοίξουμε δουλειές στον τοπικισμό και το λαϊκισμό. Με δυο λόγια μοναδικό μέλημα η υπεράσπιση των «…καλών και συμφερόντων».
Η θέσπιση θητείας 5ετούς διάρκειας και η σύνδεση των αυτοδιοικητικών με τις ευρωεκλογές αποτελεί την πιο σημαντική τομή του «Καλλικράτη». Η συγκεκριμένη ρύθμιση εκτός από το εμφανές, την εξοικονόμηση δηλαδή πόρων μιας και οι εκλογές στην αυτοδιοίκηση θα γίνονται μαζί με τις ευρωεκλογές, παράγει ταυτόχρονα και νέα πολιτικά δεδομένα. Το πρώτο και το σημαντικότερο θα σταματήσουν οι αυτοδιοικητικές εκλογές να «στέλνουν μήνυμα». Τα πολιτικά μηνύματα και τα χρώματα στο χάρτη θα προκύπτουν από την «διπλανή» κάλπη των ευρωεκλογών στην οποία θα μετέχουν αυθεντικά τα κόμματα και όχι «μέσω αντιπροσώπων». Με τη συγκεκριμένη ρύθμιση ανοίγεται ένα τεράστιο παράθυρο ευκαιρίας για την αποδέσμευση των αυτοδιοικητικών παραγόντων από το σφιχτό εναγκαλισμό των κομμάτων. Υπάρχει πλέον η δυνατότητα για συγκλίσεις και συνεργασίες στη βάση των τοπικών ζητημάτων με την ανάδειξη νέων ανθρώπων και δυνάμεων που με τη δράση τους στην κάθε περιοχή ξεχωρίζουν. Τα προβλήματα και οι λύσεις τους δεν είναι βέβαια ουδέτερα πολιτικά ζητήματα. Το μέγεθος των νέων δομών σε συνδυασμό με την επαναφορά του ορίου εκλογής στο 50% + 1 επιβάλλουν τις προγραμματικές συγκλίσεις και συνεργασίες σε πρόσωπα και σχήματα ευρύτερων δυνάμεων. Η κομματική «καταγραφή» δεν θα έχει πλέον κανένα απολύτως νόημα.
Η ρύθμιση αυτή ενοχλεί το πολιτικό προσωπικό που κάνει καριέρα στην αυτοδιοίκηση με κομματικές πλάτες γι' αυτό και επιζητεί την κατάργηση της συγκεκριμένης πρόβλεψης. Οι κομματικοί κάθε μορφής που κατακλύζουν την αυτοδιοίκηση, γνωρίζουν ότι αν γίνουν εκλογές μαζί με τις ευρωεκλογές και πιθανότατα και τις βουλευτικές το 2014, θα κλιθούν να κολυμπήσουν σε ένα πρωτόγνωρο και εξαιρετικά σύνθετο τοπίο που κανένας δεν ξέρει αν οι παλιές συνταγές θα δουλέψουν και τι αποτέλεσμα θα φέρουν. Η αναβολή των εκλογών και η αποσύνδεσή τους από τις ευρωεκλογές και τώρα και στο μέλλον έχει έτσι χαρακτήρα επιβίωσης για πολλούς από αυτούς. Ο φόβος για το καινούργιο οδηγεί σε υπεράσπιση των ξεπερασμένων μεθόδων του παρελθόντος και για κάποιους πρόσκαιρα αυτό απέδωσε, και θα αποδώσει ξανά εκλογικά οφέλη. Είμαστε όμως πολύ κοντά στο τέλος των μύθων και των αυταπατών. Το καινούργιο δεν έχει ακόμα πάρει μορφή. Αχνοφαίνεται όμως στον ορίζοντα και δεν θα έχει καμιά σχέση με αυτά που γνωρίζουμε μέχρι σήμερα.
Υ.Γ. Τα όσα συμβαίνουν με την Τσακώνα είναι εξόχως αποκαλυπτικά για τη λειτουργία του κράτους και την παραγωγή δημοσίων έργων στην Ελλάδα. Ο γνωστός κύριος Χατζηπετρής ευθύνεται παντού και πάντα, γιατί μέσα από ένα πολύπλοκο σύστημα διάχυσης ευθυνών, χάνεται η μπάλα. Τώρα ποιος υπερασπίζεται το δημόσιο συμφέρον και ποιος τελικά πληρώνει τη νύφη, το γνωρίζουμε πλέον όλοι πολύ καλά. Κατά τα λοιπά δείχνει και τον εύκολο λαϊκισμό του πολιτικού προσωπικού. Χορτάσαμε τις τελευταίες ημέρες τζάμπα μάγκες που θα ανοίξουν τις μπάρες και θα σπάσουν τις αλυσίδες. Ετσι πορευόμαστε χρόνια τώρα και αυτό το δρόμο συνεχίζουμε δείχνοντας ότι τίποτα δεν διδαχτήκαμε και τίποτα ουσιαστικό δεν θέλουμε να αλλάξουμε.
Του Γιώργου Παναγόπουλου
panagopg@gmail.com
