Το θέμα προφανώς και δεν είναι ο διάλογος αλλά η απόφαση. Εδώ και πολλά χρόνια διεξάγεται διάλογος που ποτέ δεν καταλήγει πουθενά γιατί κανένας από τους βασικούς εμπλεκόμενους δεν θέλει ουσιαστικά να αλλάξει τίποτα. Αναμφίβολα είναι ωραίο και «πιασάρικο» κάθε άνοιξη να εξαγγέλλεις την κατάργηση των εξετάσεων. Πρέπει όμως την επόμενη άνοιξη να αποφασίσεις το πώς θα εισάγεται κάποιος σε μια σχολή αιχμής όπως ή ιατρική ή η Ευελπίδων; Αν κάποιος νομίζει ότι θα υπάρχει ελεύθερη πρόσβαση, θα εγγράφεται δηλαδή όποιος θέλει σε αυτές τις σχολές και με εσωτερικές - αξιόπιστες και προπάντων αξιοκρατικές εξετάσεις στο εσωτερικό των σχολών- θα επιλέγονται οι καλύτεροι, προφανώς και είναι εκτός ελληνικής πραγματικότητας. Το σύστημα λοιπόν των πανελλαδικών εξετάσεων δύσκολα μπορεί να αντικατασταθεί με κάτι περισσότερο αδιάβλητο και αξιόπιστο, και αυτό καλό είναι να το παραδεχτούν όλοι. Το πώς αυτό θα γίνει λιγότερο πιεστικό, πιο ευέλικτο, πιο δίκαιο και περισσότερο συμβατό στις απαιτήσεις κάθε τριτοβάθμιου ιδρύματος είναι άλλης τάξης ζήτημα. Αλλά το παραμύθι, ότι θα εισάγεται κάποιος στην τριτοβάθμια εκπαίδευση χωρίς εξετάσεις και χωρίς μιας κάποιας μορφής πιστοποίησης των γνώσεών του, έχει κρατήσει αρκετά και πρέπει να τελειώσει.
Έχει ήδη ξεκινήσει η συζήτηση για τις βάσεις, που φέτος λόγω «εύκολων» θεμάτων – όπως ισχυρίζονται οι γνωστοί «βασολόγοι» - θα είναι υψηλότερες. Αυτό προφανώς και δεν σημαίνει ότι οι φετινοί μαθητές είναι καλύτεροι από τους περσινούς. Απλώς έγραψαν σε διαφορετικά θέματα. Σε όλη την Ευρώπη και την Αμερική το απολυτήριο Λυκείου εξασφαλίζει αυτόματα την πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Μόνο στην Ελλάδα για να επιλεγούν αυτοί που θα εγγραφούν στην Ιατρική, στη Νομική, και στο Πολυτεχνείο εξετάζονται στα ίδια θέματα με αυτούς που θα πάνε για ιχθυοκαλλιέργειες και τουριστικά επαγγέλματα. Το απολυτήριο λυκείου, για να έχει όμως την ίδια αξία και ισοτιμία, θα πρέπει να υπάρχουν ενιαίοι κανόνες οι οποίοι θα πιστοποιούνται με διαρκή αξιολόγηση όλων των συμμετεχόντων, γιατί διαφορετικά ούτε ενιαίο μπορεί να είναι, ούτε βέβαια ισότιμο.
Άμεση σχέση με τη μέθοδο εισαγωγής έχει η κατάσταση που επικρατεί στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Η εξειδίκευση τμημάτων, διαφόρων σχολών, σε απίθανα αντικείμενα, η οικογενειοκρατία αλλά και πολλά άλλα, από τη διαχείριση των ευρωπαϊκών προγραμμάτων - ερευνητικών και εκπαιδευτικών - μέχρι τη λειτουργία σε μεταπτυχιακά και διδακτορικά, συνθέτουν ένα περιβάλλον που επιτάσσει την προώθηση σημαντικών δομικών αλλαγών. Το σύστημα πρόσβασης στα Πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ δεν χωρά καμιά αμφιβολία ότι πρέπει να αλλάξει και όχι να αναπαλαιωθεί με μερεμέτια. Το σημαντικότερο όμως είναι η προώθηση σημαντικών αλλαγών στη λειτουργία της Τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Τα πανεπιστήμια και τα ΤΕΙ έχουν την ευθύνη να διαβλέπουν τις γενικότερες εξελίξεις στην κοινωνία, την παραγωγή και την οικονομία και να διαμορφώνουν δυναμικά προγράμματα στο εσωτερικό τους.
Αυτό που θα επηρεάσει τα επόμενα χρόνια περισσότερο τα ελληνικά τριτοβάθμια ιδρύματα είναι ότι στη ψηφιακή εποχή τα πανεπιστήμια όλου του κόσμου μπαίνουν στο σπίτι του κάθε υποψήφιου φοιτητή. Χρόνο με το χρόνο, κάθε μέρα, όλο και περισσότεροι επιλέγουν τις σπουδές από απόσταση σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. Η διεθνής γλώσσα των Αγγλικών, που την κατέχουν σε μεγάλο βαθμό οι Έλληνες μαθητές, δίνει τη δυνατότητα εισαγωγής σε φημισμένα πανεπιστημιακά ιδρύματα. Τα τελευταία χρόνια δεν λείπουν και λύσεις ακόμα και για αυτούς που θέλουν να συνεχίσουν στα ελληνικά, μιας και οι Κύπριοι διαθέτουν αρκετά «πακέτα» προπτυχιακά και μεταπτυχιακά. Οι σπουδές από απόσταση, ειδικά σε αντικείμενα απολύτως θεωρητικά, όλα δείχνουν ότι θα κυριαρχήσουν, μιας και ο φοιτητής από το σπίτι του μπορεί να παρακολουθεί ζωντανές διαλέξεις και να έχει πρόσβαση σε βιβλιοθήκες και βάσεις δεδομένων που σήμερα διαθέτουν ελάχιστα εκπαιδευτικά ιδρύματα.
Βρισκόμαστε στην αρχή μιας νέας εποχής στην εκπαίδευση. Οι πολιτικές δυνάμεις αλλά, δυστυχώς, και πολλά εκπαιδευτικά ιδρύματα δίνουν μάχες οπισθοφυλακής. Δεν θέλουν να μπουν στο παιχνίδι του παγκόσμιου ανταγωνισμού και των νέων δυνατοτήτων που δίνει στην εκπαίδευση η τεχνολογία. Παραμένουν εγκλωβισμένοι στην υπεράσπιση των παραδοσιακών μεθόδων. Η εκπαίδευση αλλάζει, η γνώση διαχέεται και μεταδίδεται με απίστευτες ταχύτητες αλλά πολλοί δεν το αντιλαμβάνονται και φαντάζονται σύνορα και απαγορεύσεις σε Γαλάτικα χωριά. Αν θέλουμε να χάσουμε την επαφή μας με το μέλλον, μπορούμε ενώ οι άλλοι θα φτιάχνουν ψηφιακές αίθουσες και θα οργανώνουν τους νέους τρόπους εκπαίδευσης, εμείς να συνεχίσουμε να ασχολούμαστε με το πόσα μαθήματα θα δίνουν στις Πανελλαδικές οι μαθητές, αναπαράγοντας ταυτόχρονα συνθήματα του παρελθόντος. Η δημόσια εκπαίδευση στηρίζεται όταν αλλάζει και προσαρμόζεται με βάση αυτό που συμβαίνει σε όλον τον κόσμο. Αν παραμένει αγκυλωμένη στο χθες, απλώς σαπίζει και πέφτει ως ώριμο φρούτο. Αν συνεχίσουμε έτσι είναι πλέον βέβαιο ότι θα αντιληφθούμε πολύ σύντομα πως, τελικά, χάσαμε οριστικά και τη μάχη στο επίπεδο της γνώσης.
Υ.Γ. Οδηγός λεωφορείου του ΚΤΕΛ Μεσσηνίας άφησε τους μαθητές που έδιναν εξετάσεις στο δρόμο γιατί δεν είχαν να πληρώσουν το εισιτήριο! Πέρα από το ότι υπήρχε σύμβαση για δωρεάν μεταφορά - που όφειλε να γνωρίζει - η συγκεκριμένη συμπεριφορά δείχνει ότι έχουμε ως κοινωνία απολέσει και βασικά ανθρώπινα χαρακτηριστικά μας. Δεν ξέρουμε τι συνέπειες θα είχε ο οδηγός, αν μετέφερε δωρεάν τους μαθητές από το Μελιγαλά στο Δώριο – και ποιες θα είναι τώρα που προκάλεσε αυτήν την κατάσταση - αλλά πιστεύουμε ότι πολλοί άλλοι θα το έκαναν από την καλή τους την καρδιά. Αυτά είναι στοιχεία που συγκροτούν μια ανθρώπινη κοινωνία. Αν τα χάσουμε δεν μας σώζει τίποτα.
panagopg@gmail.com
