Στις ημέρες που ζούμε αυτοί που υποφέρουν περισσότερο είναι τα νεαρά άτομα που δεν καταφέρνουν – λόγω κρίσης – να ξεκινήσουν και να πάρουν τη ζωή τους στα χέρια τους και οι της τρίτης ηλικίας που είναι ανασφάλιστοι, άνεργοι χωρίς ελπίδα να βρουν πια δουλειά.
Όπως και σε πολλούς άλλους τομείς, η Ελλάδα δεν είχε προ κρίσης στρατηγική για την «υγιή γήρανση», ούτε, όμως, απέκτησε στη διάρκεια της κρίσης μια νέα, καινοτόμο και κοινωνικά δίκαιη πολιτική για την τρίτη ηλικία. Το πολιτικό σύστημα αλλά και οι κοινωνικοί φορείς δεν έχουν καμία δικαιολογία να αδιαφορούν για το γεγονός ότι η Ελλάδα καταλαμβάνει την χειρότερη, τελευταία, θέση μεταξύ των 28 κρατών – μελών της ΕΕ ως προς την ποιότητα ζωής των ηλικιωμένων και την ενεργή γήρανση των πολιτών, όπως δείχνει και έρευνα του Παν/μίου του Southampton που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη.
Η οικονομική κρίση δεν εξηγεί από μόνη της αυτή την κακή επίδοση, όταν άλλες χώρες σε χειρότερη οικονομική κατάσταση διασφαλίζουν καλύτερη ποιότητα ζωής και ενεργή γήρανση για τους ηλικιωμένους πολίτες. Είναι οι πολιτικές για την τρίτη ηλικία που απέτυχαν και πρέπει να αλλάξουν ριζικά.
Κάθε άνθρωπος και κάθε ηλικία μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία αλλά προϋπόθεση είναι να υπάρχει κατάλληλη εκπαίδευση και ευνοϊκό περιβάλλον για να αναδείξει ικανότητες και δυνατότητες που έχει. Η πρόκληση, λοιπόν, σήμερα είναι να διαμορφωθεί μέσα από διάλογο μια νέα στρατηγική και ένα κοινωνικό περιβάλλον που θα προσφέρει ευκαιρίες στους ηλικιωμένους για κοινωνική δραστηριότητα και συμμετοχή.
Τα συμπεράσματα της έρευνας
Σύμφωνα με την έρευνα, η Ελλάδα κατατάσσεται στην 25η χειρότερη θέση (μεταξύ των 28) σε σχέση με την δυνατότητα απασχόλησης των ηλικιωμένων, ενώ σε σχέση με την ενεργή κοινωνική συμμετοχή, κατατάσσεται στην 23η χειρότερη θέση. Ως προς το περιβάλλον που μπορεί να διασφαλίσει ενεργή γήρανση, η χώρα μας καταλαμβάνει την 26η χειρότερη θέση μεταξύ των 28 Κρατών-Μελών και την 25η χειρότερη θέση σε σχέση με την ανεξάρτητη, υγιή και ασφαλή καθημερινή διαβίωση των ηλικιωμένων.
Αναγκαία μια στρατηγική για υγιή και ενεργή γήρανση
Όπως επιβεβαιώνεται και από την έρευνα, δεν εξαρτώνται όλα από τα χρήματα, το ΑΕΠ ή το ύψος της σύνταξης. Η κατάσταση των ηλικιωμένων στη χώρα μας, είναι το αποτέλεσμα των αποτυχημένων πολιτικών που μας οδήγησαν στη χρεοκοπία αλλά και των άδικων κι άστοχων πολιτικών που επιδείνωσαν τη θέση όλων των κοινωνικών ομάδων.
Η κρίση και κυρίως η αντιμετώπιση της κρίσης έπρεπε να οδηγήσουν σε ένα κύμα δίκαιων κοινωνικών και πολιτικών – οικονομικών αλλαγών με στόχο τη βελτίωση της ζωής των ανθρώπων, στην ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και της καινοτομίας, δημιουργώντας ένα περιβάλλον ευνοϊκό για όλες τις ηλικίες, ιδιαίτερα όμως για τους/τις νέους/ες αλλά και τους/τις ηλικιωμένους/ες. Παλιές συνταγές για την επίλυση των κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων δεν προσφέρουν βιώσιμες λύσεις.
Μέχρι σήμερα, η πολιτική του ελληνικού κράτους αλλά και των κομμάτων σε σχέση με τους ηλικιωμένους περιορίζονταν σχεδόν αποκλειστικά σε θέματα διασφάλισης της σύνταξης και της πρόσβασης των ηλικιωμένων στο φάρμακο και στο νοσοκομείο. Αυτό σε μια εποχή κρίσης και μείωσης των συντάξεων και των κοινωνικών περιοχών έχει ως συνέπεια να αποκλείεται σήμερα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού από την πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και να λαμβάνει σύνταξη στα όρια της επιβίωσης. Αλλά, κυρίως, να τίθεται ένα μεγάλο τμήμα της κοινωνίας στο περιθώριο και να εντείνεται ο κοινωνικός αποκλεισμός των ηλικιωμένων.
Μια στρατηγική «ανεξάρτητης διαβίωσης και ενεργούς – υγιούς γήρανσης» θα σταματήσει, να αντιμετωπίζει τα γηρατειά σαν «βάρος στην οικογένεια και στην κοινωνία», θα σταματήσει να ανατροφοδοτεί την αδυναμία αυτοεξυπηρέτησης. Θα έχει, όπως δείχνουν πολλές έρευνες, και σημαντικά οφέλη για τον οικογενειακό και κρατικό προϋπολογισμό, θα εξοικονομούσε δημόσιους πόρους ώστε να ενισχύονται δραστηριότητες και πολιτικές κοινωνικής συμμετοχής και ένταξης αντί να κατευθύνονται, όπως σήμερα, σημαντικοί πόροι λανθασμένα σε δράσεις που συντηρούν τον αποκλεισμό και την περιθωριοποίηση. Υγιής γήρανση σημαίνει άνθρωποι λιγότερο εξαρτημένοι από τις οικογένειες, το κράτος και τα κόμματα (πελατειακό σύστημα).
Σχετικά με την έρευνα:
Στο Παν/μιο του Southampton επεξεργάστηκαν τον Κατάλογο Ενεργού Γήρανσης (Active Ageing Index – AAI), ένα εργαλείο που παρακολουθεί την πρόοδο στις ευρωπαϊκές χώρες, το δυναμικό των ηλικιωμένων να ζήσουν ποιοτικά. Εξετάστηκαν 22 δείκτες που έχουν κατηγοροποιηθεί σε 4 ομάδες: απασχόληση, κοινωνική συμμετοχή, ανεξάρτητη διαβίωση και περιβάλλον υγιούς κι ενεργούς γήρανσης.
