Ο καθένας βεβαίως την έβγαλε διαφορετικά και αναλόγως εξοπλισμού και βαλαντίου. Το “καλό” της υπόθεσης είναι ότι άντεξε τη ζήτηση το δίκτυο του ηλεκτρικού ρεύματος αλλά και το δίκτυο νερού. Και έτσι αποφεύχθηκαν τα χειρότερα...
Η κατάσταση στην πόλη πέρα από κάθε περιγραφή και οι θερμοκρασίες ακόμη πιο ψηλές. Οι πολυκατοικίες αποθήκευαν ολημερίς θερμότητα και την έστελναν... η μια στην άλλη τις νυχτερινές ώρες. Και η πενία σε υψηλό πράσινο σε συνδυασμό με τις... θερμοχαρείς πλάκες υπενθύμιζε την τραγική ανεπάρκεια των κρατούντων στη διαχείριση του δημόσιου χώρου. Ισως η “ανεπάρκεια” είναι επιεικής λέξη για να αποτυπώσει το πρόβλημα με το πολιτικό προσωπικό και τις επιλογές του σχετικά με την πόλη. Το ζήτημα αυτό φυσικά και δεν προέκυψε σήμερα, πρόκειται για ένα θέμα που απασχολεί σχολιογραφικά τα τοπικά δρώμενα εδώ και δεκαετίες. Σε ανύποπτο χρόνο, στις αρχές της δεκαετίας του 1990, από τις στήλες της “Ελευθερίας” επέμενα στην ανάγκη να φυτευτεί στην πόλη υψηλό πράσινο με εμβληματική παρέμβαση κατά μήκος της δυτικής πλευράς της Αριστομένους (και ανατολικής της πλατείας) με διπλή σειρά κατάλληλων δέντρων έτσι ώστε να σχηματισθεί μια βαθύσκια αλέα από το Πάρκο Σιδηροδρόμων μέχρι το Ιστορικό Κέντρο. Ενας σκιερός διάδρομος που θα μπορούσε να δώσει δροσιά στο κέντρο της πόλης που στέναζε και στενάζει από τις πλάκες, αλλά και να ενθαρρύνει την κίνηση χωρίς αυτοκίνητο. Ο οποίος και θα πλαισιωνόταν με ανάλογες φυτεύσεις σε όλο το μήκος και πλάτος αυτής της διαδρομής. Υψηλό πράσινο, φυσική σκίαση για τα καταστήματα, γκαζόν στους πιο ανοιχτούς χώρους και καθιστικά για περαστικούς αλλά και ανθρώπους που θα ήθελαν απλώς να βγουν στο “πάρκο της πλατείας”. Τέτοιες σκέψεις γίνονταν δεκτές με ενδιαφέρον από τους πολίτες με τους οποίους υπήρχε καθημερινή επαφή και συζήτηση, αλλά δεν ήταν δεόντως... καλλιγραφικές για να πείσουν τους αρμοδίους που θέλγονταν με “μεγαλεία” μεταφραζόμενα σε συντριβάνια με μάρμαρα. Ετσι το απλό έγινε περίπλοκο και το αυτονόητο πήγε περίπατο με πολλούς... συνεργούς και από διαφορετική θέση. Εντός και εκτός δήμου καθόσον πλέον εδώ και χρόνια η δημοτική παρέμβαση εν πολλοίς διαμορφώνεται με βάση αιτήματα “πελατών” (και όχι πολιτών).
Πριν από 10 ακριβώς χρόνια με αφορμή τη μερική ανάπλαση της πλατείας στα “Ψαράκια” έγραφα σε σημείωμα στην “Ελευθερία”: “Η κεντρική πλατεία της πόλης που μπορούσε και θα έπρεπε να γίνει ένας μεγάλος πνεύμονας πρασίνου, μετατρέπεται σε θερμοκήπιο με χαρακτηριστικά μικροκλίματος. Το αντιλαμβάνονται όσοι αποφασίζουν να σταθούν για λίγο στο περίφημο συντριβάνι με το λευκό μάρμαρο, καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει αφού ο χώρος λειτουργεί ως... θερμοπομπός. Το νερό στο συντριβάνι και οι 5-6 μανόλιες ελάχιστα θα μειώσουν το φαινόμενο, αφού αυτοί που σχεδίασαν την ανάπλαση της περιοχής (προ αμνημονεύτων χρόνων) δεν πήραν υπόψη τους καμία περιβαλλοντική παράμετρο. Το ενδιαφέρον τους εστιάσθηκε στην αισθητική του πράγματος (του καθενός ασφαλώς είναι διαφορετική), αλλά αυτές είναι πρακτικές για... μακέτες και όχι για εφαρμογή επί εδάφους. Το μεγάλο πρόβλημα είναι πως στην ίδια μελέτη περιλαμβάνεται και το σύνολο της κεντρικής πλατείας. Και θα χρειαστεί ο δήμος να την επανεξετάσει συνολικά για να διαπιστωθεί κατά πόσον αυτή ανταποκρίνεται στις σύγχρονες αντιλήψεις για τους ελεύθερους χώρους και το πράσινο στην πόλη. Πολύ δε περισσότερο στις ανάγκες των πολιτών. Κάθε ενέργεια στο επόμενο διάστημα θα πρέπει να έχει ως βασικό προσανατολισμό να δημιουργηθεί ένας πνεύμονας πρασίνου σε μια περιοχή η οποία περιβάλλεται από πολυκατοικίες. Και αυτός ο προσανατολισμός θα πρέπει να δοθεί στις επεμβάσεις που προγραμματίζονται στην πλατεία Υπαπαντής, όπου ο χαρακτηρισμός “κρανίου τόπος” ανταποκρίνεται στη θέση του πρασίνου σε αυτό τον τεράστιο χώρο. Νησίδες, πεζοδρόμια, μικροί ελεύθεροι χώροι θα πρέπει να γίνουν “πράσινες καρφίτσες” στο χάρτη του τσιμέντου και να δώσουν ανάσα στην πόλη. Το πράσινο δεν είναι αίτημα των “ψωνισμένων” με το περιβάλλον, αλλά των “ψυλλιασμένων” για τις εξελίξεις που έρχονται. Ελπίζουμε στο δήμο να κατοικοεδρεύουν ακόμη μερικοί παράγοντες αυτής της κατηγορίας”.
Φυσικά και οι ελπίδες αποδείχθηκαν φρούδες καθώς το αξίωμα “ενός ανδρός αρχή” δεν επιτρέπει τη δημόσια έκφραση απόψεων διαφορετικών από αυτές του δημάρχου και το “αγκίστρωμα” είναι συνολικό αν και για διαφορετικούς λόγους κατά περίπτωση. Ετσι ακριβώς ένα χρόνο αργότερα (και εννέα χρόνια πριν) η υπόθεση του πράσινου και των κοινοχρήστων χώρων απασχόλησε ένα ακόμη σημείωμα στην εφημερίδα και στη στήλη “Καλημέρα κύριε δήμαρχε” την οποία έγραφα για πολλά χρόνια: “Οι τοπικοί άρχοντες οφείλουν να αντιληφθούν ότι οι κοινόχρηστοι χώροι στο κέντρο της πόλης θα πρέπει να διαμορφωθούν έτσι ώστε να εξυπηρετούν τις ανάγκες των πολιτών της. Σε μια περιοχή που βράζει κυριολεκτικά εξ αιτίας των τεράστιων όγκων τσιμέντου που την ζεσταίνουν ακόμη και τη νύχτα, η πόλη έχει ανάγκη από αντίβαρα. Εχει ανάγκη από υψηλό πράσινο που θα δημιουργεί σκιά με ζώνες περιπάτου και αναψυχής. Αν αυτό δεν κατανοηθεί και δεν μετουσιωθεί σε πράξη, το κέντρο της Καλαμάτας ακόμη και αναπλασμένο τσιμεντογκλαμουράτα, δεν θα γίνει ποτέ φιλικό για τους κατοίκους και τις ανάγκες τους. Ο δήμος ως οργανισμός οφείλει να προτάσσει το δημόσιο συμφέρον κι ως εκ τούτου να ικανοποιεί τις βασικές ανάγκες του συνόλου των πολιτών και όχι εκείνων που ενδιαφέρονται να οικειοποιηθούν τον κοινόχρηστο χώρο. Ο δήμος οφείλει να προφυλάξει τις λειτουργίες του δημόσιου χώρου και οι επαγγελματίες να προσαρμοστούν σε αυτό. Είναι ο μόνος τρόπος για να βγουν όλοι κερδισμένοι καθώς όσο λιγότερο φιλικός με τον πολίτη γίνεται ο δημόσιος χώρος, τόσο τον απομακρύνει από αυτόν. Πολλοί θα το διαπιστώσουν προϊόντος του χρόνου καθώς η κρίση καλπάζει και αλλάζει ραγδαία το κοινωνικό τοπίο” (παρεπιπτόντως, δύο χρόνια προ μνημονίων η εκτίμηση αυτή). Πλην όμως τόσο αυτά τα κείμενα, όσο και οι παρεμβάσεις άλλων συμπολιτών, αρχειοθετήθηκαν καταλλήλως εις τον κάλαθον των αχρήστων. Με αποτέλεσμα ανάπλαση την ανάπλαση, γέμισαν οι πλατείες πλάκες διακοσμημένες με... ολίγη από πράσινο.
Θα μου πείτε τώρα “απίδια φαγωμένα, κάτσε μέτρα τις ουρές τους”. Σε πρώτη ανάγνωση μπορεί να έχετε δίκιο, πλην όμως η υπόθεση πράσινο για την πόλη δεν μπορεί και δεν πρέπει να κλείσει εδώ. Οσοι ανησυχούν για την πόλη, τους ανθρώπους και το μέλλον θα πρέπει με κάθε τρόπο και από όποιο πόστο και αν βρίσκονται να επιμείνουν στην ανάγκη “να δοθούν ανάσες”. Η επανάληψη παλαιότερων κειμένων έχει το νόημα όχι μόνον να καταδείξει την γενική αδιαφορία για το θέμα αυτό αλλά και να αναδείξει τη διαχρονική αξία του. Ως εκ τούτου θεωρώ ότι στην πρώτη γραμμή ενδιαφέροντος πολιτών και συλλογικοτήτων θα πρέπει να βρεθεί το περιβαλλοντικό πάρκο του Νέδοντα. Η οριοθέτηση της κοίτης του ποταμού, η απομάκρυνση εγκαταστάσεων που βρίσκονται μέσα σε αυτή και ο αποκλεισμός νέων δεν μπορεί παρά να είναι αφετηριακό βήμα. Και πάνω σε αυτό να στηριχτεί ένας συνολικός σχεδιασμός στον οποίο θα προσαρμοστούν όλες οι επιμέρους αποφάσεις. Είναι ζήτημα κοινής λογικής αν και αυτή τελικά είναι... ζητούμενο για τις επεμβάσεις στην πόλη. Ο Ταΰγετος αποτελεί “φυσικό κλιματιστικό” για την πόλη και θα πρέπει να διασφαλιστούν όλες οι προϋποθέσεις για να λειτουργήσει έτσι. Και αν το περιαστικό πράσινο είναι ένα το κρατούμενο, υπάρχει και το... παραθαλάσσιο πράσινο. Η πόλη, οι άνθρωποι, οι επισκέπτες δεν έχουν ανάγκη από “στρατιές” ομπρελών στην άμμο, αλλά από φυσική σκίαση. Αυτή θα μπορούσε να διαφοροποιήσει σημαντικά την παραλιακή ζώνη από άλλες στη χώρα μας και να της δώσει ταυτότητα. Οι πρόσκοποι εδώ και δεκαετίες πριν φύτεψαν αρμυρίκια από τα οποία επέζησαν ελάχιστα όχι μόνον επειδή δεν αντικαταστάθηκαν όταν ο χρόνος άρχισε να τα φθείρει, αλλά και γιατί αντιμετωπίστηκαν εχθρικά από όλους όσοι κινούνται γύρω από αυτή τη ζώνη. Και από ανάπλαση σε ανάπλαση το τσιμέντο και η πλάκα προχωρούν, ενώ εκουσίως ή ακουσίως γίνεται συστηματική αποψίλωση του ελάχιστου πρασίνου.
Το γεγονός ότι υπάρχει πρόβλημα με το οργανωμένο πράσινο στην πόλη, αποτυπώθηκε πριν λίγα χρόνια από την Eurostat σε μια έρευνα για ευρωπαϊκές πόλεις όπου μια από τις καταγραφές ήταν και η αναλογία οργανωμένου πρασίνου ανά κάτοικο. Η Καλαμάτα βρέθηκε στην τελευταία θέση καθώς διαθέτει κάπου 40 στρέμματα (πάρκα σιδηροδρόμων και λιμενικού) για 60 και βάλε χιλιάδες κατοίκους. Η πόλη του μέλλοντος και οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από “οξυγόνο”, από οργανωμένο πράσινο. Και ένα δήμο που να έχει ως κεντρικό στόχο το “πρασίνισμα” της πόλης...
