Περισσότερο ως ανάγκη κοινωνικής εξωστρέφειας και διασκέδασης ή ως εκδήλωση ενός δεσμού με προϊόντα που σημάδεψαν τον τόπο. Και λιγότερο ως προβολή τοπικών προϊόντων, όση φαντασία και αν βάζουν οι οργανωτές για να προσελκύσουν το ενδιαφέρον. Στις περισσότερες περιπτώσεις πρόκειται για ευχάριστες βραδιές που συνδυάζουν το τερπνόν μετά του ωφελίμου και η αξία τους έγκειται στην τοπική συλλογικότητα και την κινητοποίηση του δυναμικού που διαθέτει κάθε τόπος.

Η εισαγωγή δεν έχει την έννοια της “κριτικής” σε προσπάθειες που για να υλοποιηθούν χρειάζονται μόχθο και μεράκι από τους οργανωτές και εκείνους οι οποίοι τις υποστηρίζουν. Αντιθέτως έχει σκοπό να καταδείξει την απουσία οργανωμένου σχεδίου προβολής των τοπικών προϊόντων. Ενα σχέδιο που θα προκύπτει ως συνέργεια της αυτοδιοίκησης και των επιχειρηματιών που δραστηριοποιούνται στους τομείς της παραγωγής και μεταποίησης των προϊόντων τα οποία παράγει ο τόπος. Εν προκειμένω συζητούμε για την περίοδο κατά την οποία η Μεσσηνία κατακλύζεται από κόσμο ο οποίος θα μπορούσε να είναι όχι απλώς καταναλωτής αλλά και διαφημιστής των τοπικών προϊόντων. Υπό την προϋπόθεση βεβαίως ότι αυτά που θα δοκίμαζε... θα ήταν ντόπια και ασφαλώς θα ήταν ποιοτικά και ξεχωριστά. Χαρακτηριστικό δείγμα απουσίας σχεδιασμού και στόχου στον τομέα αυτό ο Δήμος Καλαμάτας. Που οργανώνει την ετήσια έκθεση “Αρτος-Οίνος-Ελαιον” όταν... φεύγουν οι επισκέπτες. Κάπως έτσι θα γίνει και φέτος με αποτέλεσμα να υπάρχουν πολλές φορές ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις αλλά μικρό ενδιαφέρον από επιχειρηματίες και επισκέπτες για τοπικά προϊόντα. Αυτά τα χρόνια που οργανώνεται η έκθεση δεν έχω διαβάσει κάποιο σοβαρό επιχείρημα για την επιλογή του χρόνου στο τέλος της τουριστικής περιόδου. Ούτε και έχω καταλάβει αν ο στόχος βρίσκεται στην προβολή των τοπικών προϊόντων ή πρόκειται για μια εκδήλωση “εσωτερικής κατανάλωσης” αφού όπως διαπιστώθηκε τραβάει ντόπιους (και... ψηφοφόρους φυσικά). Σε κάθε περίπτωση η υπόθεση της προβολής των τοπικών προϊόντων έχει υπαχθεί πλέον στη λίστα της “λήθης”. Καθώς φαίνεται ότι είναι ένα θέμα που δεν συγκινεί το πολιτικό προσωπικό και εν πολλοίς δεν ενδιαφέρει τους επιχειρηματίες. Ο καθένας σπρώχνει το δικό του προϊόν με τρόπους που έχει επιλέξει και ανταγωνιστικά ενίοτε με τους άλλους.

Μια αναδρομή στο παρελθόν είναι διδακτική για την απουσία σοβαρότητας στη διαχείριση αυτής της υπόθεσης. Οι... αρχαιότεροι των ασχολούμενων με το δημόσιο χώρο θα θυμούνται εκδηλώσεις επί εκδηλώσεως, σχέδια επί σχεδίων, εξαγγελίες για τοπικά σύμφωνα, για καλάθια και άλλα τερπνά υπό τη σκέπη Δήμων, Νομαρχίας, Περιφέρειας, Επιμελητηρίου και οποιουδήποτε είχε πρόσβαση σε... μικρόφωνο. Εργατοώρες και ευρώ σπαταλήθηκαν άνευ αποτελέσματος, και δεν θα μπορούσε να υπάρχει γιατί ο αέρας μόνον... καταστροφικά αποτελέσματα μπορεί να έχει. Για να θυμηθούμε τα ρηθέντα “συσκέπτονται αλλά δεν σκέπτονται”, “να κάνουμε μια τριμελή επιτροπή από 5-6 άτομα” και άλλα τινά, που κατά καιρούς ταιριάζουν σε αυτό το ατελείωτο γαϊτανάκι υποσχέσεων που ξεθώριασαν με τον πλέον αναποτελεσματικό τρόπο. Φυσικά ουδέποτε μπήκε κανένας στον κόπο να εξηγήσει γιατί τα μεγαλεπήβολα σχέδια έγιναν “έπεα πτερόεντα” και πολύ περισσότερο να κάνει την αυτοκριτική του. Θα μου πείτε τώρα πως όλα αυτά είναι “καλλιγραφίες” για τους πολιτικούς σε διάφορα επίπεδα καθόσον άπαντες τυγχάνουν αλάνθαστοι και για ό,τι πήγε στραβά εκτός από τον Χατζηπετρή... φταίνε και οι άλλοι. Το ακόμη χειρότερο είναι πως εδώ και πολύ καιρό έχει σταματήσει οποιαδήποτε συζήτηση χωρίς και να ενοχλείται κανένας. Θα μπορούσα να το χαρακτηρίσω και ως σύμπτωμα της κρίσης καθώς όσο βαθαίνει τόσο περισσότερο σκορπάει την απαισιοδοξία και τρέφει την παραίτηση. Αυτό το “δεν γίνεται τίποτα” ως συνέπεια της ιδεολογικής κυριαρχίας του “δεν υπάρχει άλλος δρόμος” αγκαλιάζει όχι μόνο το μέτωπο των οργανωμένων μαζικών κινητοποιήσεων, αλλά και κάθε εκδήλωση της δημόσιας κοινωνικής ζωής. Ετσι η ενασχόληση με τα δύσκολα θεωρείται περιττή και αναποτελεσματική, ενώ στο χώρο των ιδιωτών η συνέργεια είναι άγνωστη λέξη και κανένας δεν είναι διατεθειμένος να ασχοληθεί με πράγματα που ίσως ευνοήσουν τον ανταγωνιστή του.

Αναζητώντας πληροφορίες στο Διαδίκτυο καθώς εκεί συγκεντρώνεται ένας τεράστιος όγκος ενώ ταυτόχρονα είναι εύκολος ο εντοπισμός τους, διαπιστώνει κανένας ότι υπάρχουν και οι εξαιρέσεις. Υπάρχουν τοπικές πρωτοβουλίες γνωριμίας με τοπικά προϊόντα που χαρακτηρίζονται από φαντασία και ελκυστικότητα. Για παράδειγμα στα Τρίκαλα Κορινθίας πριν λίγες ημέρες πραγματοποιήθηκε οργανωμένα και με μεγάλη προβολή εκδήλωση γνωριμίας με την τοπική γαστρονομία και τη διαδικασία του τρύγου της σταφίδας. Οι λεπτομέρειες και ο τρόπος οργάνωσης και προβολής παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον αλλά δεν είναι του παρόντος σημειώματος, πληροφορίες εύκολα μπορεί να βρει ο καθένας με τη μηχανή αναζήτησης. Λίγο πιο πέρα στην Αιγιαλεία βρίσκονται σε εξέλιξη τα “Οινοξένεια” με περιήγηση στους αμπελώνες, επισκέψεις στα οινοποιεία της περιοχής, γευσιγνωσίες κρασιού αλλά και πλήθος εκδηλώσεων. Και επιλέγω την αναφορά στις δύο αυτές πρωτοβουλίες γιατί απλώς στη Μεσσηνία παράγονται την ίδια εποχή τα ίδια προϊόντα αλλά ουδείς πέραν των παραγωγών ασχολείται με κάτι περισσότερο από την καλλιέργεια και τη συγκομιδή. Και φυσικά δεν είναι η μόνη εποχή ούτε τα μοναδικά προϊόντα που παράγονται και μπορούν να προσελκύσουν επισκέπτες ή να αποκτήσουν φίλους και καταναλωτές. Τα τοπικά προϊόντα κάθε περιοχής από τις εκδηλώσεις γευσιγνωσίας και τις εκθέσεις μέχρι το σημειακό ή οργανωμένο αγροτουρισμό, μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης επισκεπτών και να “χτίσουν” ζωντανά την προβολή σε πολύ μεγαλύτερο κοινό. Αν οι επισκέπτες μείνουν ικανοποιημένοι τα αποτελέσματα θα είναι πολλαπλασιαστικά. Το ζητούμενο βεβαίως είναι οι πρωτοβουλίες, το πεδίο δόξης παραμένει λαμπρό για τους οργανωμένους φορείς και προκαλεί για υπέρβαση των δυσκολιών που πραγματικά υπάρχουν.

Ο τόπος μας παράγει ένα πλήθος προϊόντων τα οποία φυσικά δεν είναι τα μοναδικά αλλά σίγουρα μπορεί να είναι ποιοτικά με τη φροντίδα των παραγωγών και του επιστημονικού δυναμικού. Πολλά από αυτά μεταποιούνται και ως εκ τούτου διατηρούνται και μεταφέρονται κατά μόνας ή μέσω δικτύων. Το ζήτημα είναι να βρεθούν οι τρόποι με τους οποίους θα έρθουν σε επαφή οι επισκέπτες και οι μέθοδοι με τις οποίες τα ποιοτικά τους χαρακτηριστικά θα προσελκύσουν επισκέπτες. Πρόκειται για μια αμφίδρομη σχέση που πρέπει να αναδειχθεί σε όλη της την έκταση γιατί οι τοπικοί παράγοντες θα πρέπει να κατανοήσουν ότι “καρδιά” της οικονομίας μας είναι η αγροτική παραγωγή. Και αφού δεν κάνουν τίποτε για να την ενισχύσουν, ας τη χρησιμοποιήσουν τουλάχιστον σε συνάφεια με τον τομέα που κόβονται, τον τουρισμό. Ξεκινώντας με την αναζήτηση τρόπων που θα ενισχύουν την κατανάλωση τοπικών προϊόντων όπως με σήμα χρήσης σε καταστήματα εστίασης ή και πιστοποιημένα προϊόντα. Και φθάνοντας μέχρι τα οργανωμένα εκθετήρια (μόνιμα ή περιοδικά) όπου ο επισκέπτης αλλά και ο ντόπιος καταναλωτής θα μπορεί να αναζητήσει, να γνωριστεί και να αγοράσει τοπικά ποιοτικά προϊόντα. Ιδέες θα μπορούσαν να υπάρξουν πολλές και να αναζητηθούν ακόμη περισσότερες. Το ζητούμενο είναι το ενδιαφέρον που θα πρέπει να επιδειχθεί από αυτούς οι οποίοι θα πρέπει να αναλάβουν πρωτοβουλίες. Και αυτό αφορά την αυτοδιοίκηση, τους συλλογικούς φορείς και τους παραγωγούς τοπικών προϊόντων σε όλες τις φάσεις. Για άλλους μπορεί να φαίνεται απλό και για άλλους βουνό μια τέτοια ιστορία. Προσωπικά για μένα αυτό απαιτεί μια άλλη λογική που θα πρέπει να ενστερνιστεί η αυτοδιοίκηση ως συλλογική έκφραση της τοπικής κοινωνίας, αλλά και την κινητοποίηση των δυνάμεων της παραγωγής, της τυποποίησης και της εμπορίας.

Ασφαλώς και η τοπική οικονομία εξαρτάται πρωτίστως από τα όσα συμβαίνουν όχι μόνον στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον κόσμο. Ασφαλώς και οι τοπικές πρωτοβουλίες δεν μπορούν να ανατρέψουν το πανελλαδικό και το παγκόσμιο. Μπορούν όμως να ανοίξουν χαραμάδες με φως και κυρίως να κινητοποιήσουν την τοπική κοινωνία. Αυτό είναι και το ζητούμενο των πολιτών από τους φορείς της αυτοδιοίκησης...