Οι βασικοί λόγοι γι’ αυτό είναι δύο:
- Ο πρώτος έχει να κάνει με τα νομικά κείμενα της συμφωνίας που επιτεύχθηκε ανάμεσα σε Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Ευρωκοινοβούλιο και Συμβούλιο Υπουργών. Η συμφωνία αποτελεί ουσιαστικά πολιτική κατεύθυνση, αλλά τα νομικά κείμενα θα περιλαμβάνουν μια σειρά από κρίσιμες "λεπτομέρειες" (εξαιρέσεις, τροποποιήσεις εφαρμοστικών κανονισμών κ.ά.) για τα νέα καθεστώτα ενισχύσεων.
- Και ο δεύτερος σχετίζεται με το γεγονός ότι στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης οι συζητήσεις γίνονται "εν κλειστώ" και τουλάχιστον προς το παρόν δεν υπάρχουν ούτε οι βασικές κατευθύνσεις για τα θέματα των οποίων η υλοποίηση ανατίθεται στις εθνικές κυβερνήσεις.
Από εκεί και ύστερα η ενημέρωση έχει αφεθεί σε πληροφορίες και ερμηνείες από την Κοινοτική γραφειοκρατία και διαρροές με εμφανείς πολιτικές σκοπιμότητες στις αφηγήσεις. Ακόμη και αυτή η ενημέρωση όμως κυκλοφορεί ουσιαστικά στους κύκλους που έχουν μια ορισμένη επαγγελματική σχέση με αυτά τα ζητήματα. Μεταξύ των αγροτών επικρατεί "σκοτάδι", καθώς τα κεντρικά μέσα μαζικής αποβλάκωσης ασχολούνται μόνο για να πείσουν τους πολίτες ότι η ανθρωπιστική κρίση είναι αναγκαία για να σωθεί η χώρα. Ούτως εχόντων των πραγμάτων, βαδίζουμε στο άγνωστο με βάρκα την ελπίδα, αν και για τη μεγάλη πλειοψηφία των αγροτών ειδικά στην περιοχή της Μεσσηνίας μπορούμε να εκτιμήσουμε πως θα υπάρξει δραματική μείωση των επιδοτήσεων.
Θα ήταν χρήσιμο να δούμε ορισμένα πράγματα που έχουν αποσαφηνιστεί σε μια προσπάθεια "ψηλάφησης" ενός εξαιρετικά σοβαρού θέματος. Το πρώτο είναι ότι ο προϋπολογισμός της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής θα είναι μειωμένος κατά 15% σε σχέση με τον σημερινό, ακολουθώντας τη γενική κατεύθυνση περικοπών στο σύνολο του Κοινοτικού προϋπολογισμού. Και ενώ τα κονδύλια θα είναι μειωμένα, οι απαιτήσεις για την είσπραξή τους θα είναι αυξημένες, ενώ αλλάζει ριζικά ο τρόπος κατανομής. Μέχρι σήμερα στις επιδοτήσεις ακολουθείται το λεγόμενο "ιστορικό μοντέλο" που έχει κατοχυρώσει τα ποσά με βάση αυτά που έπαιρναν οι αγρότες όταν η επιδότηση δινόταν με το κιλό και όχι κατ’ αποκοπήν. Αυτό το μοντέλο καταργείται και τη θέση του παίρνει το "περιφερειακό". Τα κράτη μέλη χωρίζουν την επικράτειά τους σε περιφέρειες στις οποίες οι παραγωγοί πληρώνονται με βάση τα στρέμματα που καλλιεργούν ή χρησιμοποιούν για την κτηνοτροφία. Τώρα πλέον θα πληρώνονται όλοι οι παραγωγοί και όχι μόνον αυτοί των οποίων οι καλλιέργειες επιδοτούνταν με προηγούμενα καθεστώτα. Εφόσον βεβαίως πάρουν τα μέτρα που προβλέπονται για το "πρασίνισμα" της γεωργίας κατά την Κοινοτική ορολογία.
Ο τρόπος που θα εφαρμοστεί η περιφερειοποίηση είναι στο χέρι κάθε χώρας, αλλά το βέβαιο είναι ότι λιγότερα χρήματα θα μοιραστούν σε περισσότερους αγρότες και υπό προϋποθέσεις.
Οι χώρες στο πλαίσιο της γενικής κατεύθυνσης έχουν να επιλέξουν ανάμεσα σε 3 σενάρια:
- Να θεωρήσουν ότι η χώρα είναι μια περιφέρεια και να κατανείμουν τα ποσά αυτά στο σύνολο των δικαιούχων ισομερώς. Σύμφωνα με ορισμένους υπολογισμούς που έχουν δημοσιευτεί, σε αυτή την περίπτωση θα έπαιρνε 38 ευρώ το στρέμμα ο κάθε Ελληνας αγρότης και 23 ευρώ ο κάθε κτηνοτρόφος.
- Να χωρίσουν την εδαφική περιφέρειά τους σε πολλές περιφέρειες οι οποίες ορίζονται γεωγραφικά, προϊόντα παραγωγής και άλλα αγρονομικά κριτήρια.
- Να προκρίνουν την εξατομικευμένη σύγκλιση όλων των δικαιούχων προς τον αναλογούντα εθνικό μέσο όρο.
Σε κάθε περίπτωση και αυτό έχει μια σημασία, η ελάχιστη πληρωμή ανά στρέμμα θα πρέπει να είναι το λιγότερο στο 60% του εθνικού μέσου όρου ή της περιφέρειας που ανήκει ο αγρότης, ενώ η μείωση με βάση τα ιστορικά δικαιώματα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 30%.
Τα σενάρια για την εφαρμογή του μέτρου της περιφερειοποίησης είναι πολλά και αυτό που κυκλοφόρησε προσφάτως είναι η διάκριση σε ορεινές, πεδινές και νησιωτικές περιοχές. Ολα αυτά όμως είναι στον αέρα, αφού δεν υπάρχει επίσημη διαβούλευση με βάση κείμενο εργασίας του αρμόδιου υπουργείου.
Φυσικά το ζήτημα των επιδοτήσεων δεν είναι το μοναδικό, αναδεικνύεται όμως σε κύριο καθώς -ιδιαιτέρως στην περιοχή της Μεσσηνίας- η σταφίδα και το ελαιόλαδο είναι ισχυρώς επιδοτούμενα προϊόντα και πολλοί παραγωγοί κινδυνεύουν να δουν το εισόδημά τους να μειώνεται κατά 30% που ορίζει ως μέγιστο η πρόσφατη συμφωνία των θεσμικών οργάνων της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Ως εκ τούτου δεν είναι αδιάφορος ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η περιφερειοποίηση, ούτε και ο τρόπος με τον οποίο θα εφαρμοστούν τα μέτρα "πρασινίσματος" της γεωργίας Το ερώτημα είναι αν ασχολούνται κάποιοι με αυτά τα θέματα ή απλώς περιμένουν τους "σοφούς" του υπουργείου που θα αποφασίσουν εν μέσω πιέσεων από διάφορες πλευρές. Μπορεί για χρόνια να πετούσαν την μπάλα στην κερκίδα, τώρα όμως μέσα σε ένα χρόνο θα πρέπει να υπάρχει απόφαση.
Ηλίας Μπιτσάνης
