Είναι το μεγαλύτερο και πιο γνωστό από όλα όσα γίνονται στην περιοχή της Μεσσηνίας αλλά και της Πελοποννήσου. Η αντοχή στο χρόνο έχει να κάνει με το γεγονός ότι αποτελεί σημαντικό στοιχείο συλλογικής μνήμης της περιοχής με ευρύτερη ακτινοβολία. Παρά τον εντυπωσιακό χαρακτήρα των θρησκευτικών τελετών, το πανηγύρι είχε πάντα εμπορικό χαρακτήρα και μεγάλη οικονομική σημασία για την αγροτική κοινωνία. Δεν θα δυσκολευτεί κάποιος να το διαπιστώσει αν ανατρέξει σε δημοσιεύματα από τα τέλη του 19ου αιώνα, όταν η επιτυχία του ή όχι εξαρτιόταν από το ύψος των οικονομικών συναλλαγών. Και επειδή δεν μπορούσε κανένας φυσικά να γνωρίζει το ύψος τους, ως βασικό κριτήριο εθεωρείτο η τιμή της σταφίδας. Αλλά και ο χρόνος διεξαγωγής του καθοριζόταν από την παραγωγή της. Εκείνη την εποχή το πανηγύρι γινόταν για λίγες ημέρες (συνήθως 3) περί την 23η Αυγούστου όταν γιορτάζονται τα "εννιάμερα", δηλαδή η Απόδοση της Κοιμήσεως της Θεοτόκου κατά το θρησκευτικό ορισμό. Ουσιαστικά αποτελούσε την απόληξη της γιορτής του Δεκαπενταύγουστου στη Μονή Βελανιδιάς. Η αλλαγή του ημερολογίου που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα από το 1924 (και από την Εκκλησία) δημιούργησε σοβαρά προβλήματα στη διεξαγωγή του, καθώς ακόμα δεν είχε γίνει η συγκομιδή και πώληση της σταφίδας. Ετσι το 1929 με απόφαση του Κοινοτικού Συμβουλίου μετακινήθηκε η γιορτή για το διάστημα από 20 έως 27 Σεπτεμβρίου, καθώς σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση "λόγω της μη συγκομιδής των προϊόντων ήτο εστερημένη εμπορικής κινήσεως".
Στο Νησιώτικο πανηγύρι η αγροτική κοινωνία της περιοχής με τα χρήματα από την πώληση της σταφίδας (και δευτερευόντως αργότερα από τα σύκα), προμηθευόταν από εργαλεία και είδη ρουχισμού και υπόδησης, μέχρι οικιακά σκεύη και είδη για την προίκα των κοριτσιών που μαζευόταν χρόνο με το χρόνο. Στο πέρασμα του χρόνου όμως οι όροι παραγωγής άλλαξαν όπως επίσης οι κοινωνικές σχέσεις και ο τρόπος ζωής. Στη συλλογική μνήμη έμεινε το πανηγύρι με τις θρησκευτικές τελετές και τις εμπορικές πράξεις, αλλά χάθηκε η σύνδεση με τη σταφίδα. Γιατί σταδιακά το προϊόν αυτό που συνδέθηκε με την οικονομία και (ως εκ τούτου) με τις κρίσεις στην Ελλάδα, αποτελεί πλέον λείψανο του παρελθόντος που επιβιώνει χάρη στη μεγάλη συγκριτικά Κοινοτική επιδότηση.
Η σταφίδα έσωσε κόσμο από την πείνα στην Κατοχή αλλά ουδέποτε άλλοτε η κατανάλωση σε ξηρή μορφή αποτέλεσε στην Ελλάδα στοιχείο της διατροφής. Ο εξαγωγικός προσανατολισμός κυριάρχησε με βασική αγορά την Αγγλία όπου η κατανάλωση της μαύρης σταφίδας είχε εξέχουσα θέση, αλλά οι τεράστιες αλλαγές και σε αυτή τη χώρα οδήγησαν και σε σημαντικές αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες και προτιμήσεις, ενώ οι μαύρες σταφίδες άρχισαν να αντικαθίστανται στις χρήσεις της ζαχαροπλαστικής από άλλα αποξηραμένα φρούτα για πολλούς λόγους.
Οι χρηματοδοτούμενες εκριζώσεις από τη δεκαετία του ’80 οδήγησαν σε πλήρη μαρασμό την καλλιέργεια η οποία συνεχίζεται σε λίγες "φωλιές" πλέον της Πελοποννήσου, αλλά αποτελεί σημαντικό προϊόν για ορισμένες περιοχές. Και τα πράγματα πλέον έφθασαν σε κομβικό σημείο την εποχή που οι ειδικοί ανακαλύπτουν τη μεγάλη αξία του.
Σύμφωνα με αναρτήσεις φίλων στο Διαδίκτυο που παραθέτουν τους σχετικούς πίνακες «η μαύρη (κορινθιακή) σταφίδα περιέχει πολλαπλάσιες ποσότητες αντιοξειδωτικών και άλλων ιχνοστοιχείων και βιταμινών σε σχέση με τα blueberries και των άλλων από τα λεγόμενα "super foods", σύμφωνα με τον αμερικάνικο FDA (U.S. Food and Drug Administration)». Και αυτό την ώρα που τα "μπλούμπερι και ζούμπερι" κατά τη διαφήμιση που έσκασε μύτη τον τελευταίο καιρό στις τηλεοράσεις, διεκδικούν να κερδίσουν από την πίτα των διατροφικών συνηθειών των Ελλήνων.
Αν κάποιος αναζητήσει στοιχεία στο Διαδίκτυο θα ανακαλύψει ένα πλήθος δημοσιευμάτων τα οποία αναφέρονται στη διατροφική αξία της μαύρης σταφίδας, ενώ σχετική έρευνα έχει διεξαχθεί από το Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο και παρουσιάστηκε πριν από λίγους μήνες.
Πέραν όμως της διατροφικής σημασίας της κορινθιακής σταφίδας, δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί η σημασία που έχει στη διαμόρφωση αλλά και την προστασία του μεσογειακού περιβάλλοντος στη βόρεια και δυτική Πελοπόννησο. Πρόκειται για στοιχείο το οποίο μαζί με τη διαδικασία καλλιέργειας, συγκομιδής και ξήρανσης θα μπορούσε να αποτελεί ξεχωριστό στοιχείο για αγροτουριστικές δραστηριότητες.
Το "διά ταύτα" πλέον κινείται στο χώρο του αυτονόητου: Διασφάλιση των επιδοτήσεων που αποτελούν όρο για τη συνέχιση της καλλιέργειας, ανανέωση σταφιδάμπελων και εφαρμογή νέων καλλιεργητικών πρακτικών για βελτίωση της παραγωγικότητας και της ποιότητας, σχέδιο ενεργειών για να γνωρίσουν και οι Ελληνες την αξία της κατανάλωσης του προϊόντος στην καθημερινή τους ζωή.
Ηλίας Μπιτσάνης
