Κυριακή, 15 Απριλίου 2018 19:04

Τσάρος πασών των υπηρεσιών

Γράφτηκε από τον
Βαθμολογήστε αυτό το άρθρο
(1 Ψήφος)
Τσάρος πασών των υπηρεσιών

Ο δήμαρχος Καλαμάτας Παναγιώτης Νίκας, όταν η παράταξη της μείζονος μειοψηφίας επισήμανε ότι υπάρχουν διαγραμμισμένες θέσεις στάθμευσης σε σημεία όπου δεν είναι νόμιμες, "άδειασε" υπηρεσιακούς παράγοντες και αντιδήμαρχο αναλαμβάνοντας ο ίδιος να διορθώσει το λάθος.

Ειλικρινά δεν ξέρω πόσοι θαυμάζουν αυτό το "μοντέλο διοίκησης", αλλά γνωρίζουμε από τις δημοσκοπήσεις ότι ένας στους τρεις Ελληνες πιστεύει ότι η Ελλάδα χρειάζεται έναν... Βαλντιμίρ Πούτιν να την κυβερνήσει. Επίσης ακούμε πολλούς πολιτικούς να δηλώνουν ικανότεροι από τους αντιπάλους τους, αλλά ελάχιστους (που φυσικά δεν θα εκλεγούν) να δηλώνουν ότι η Ελλάδα χρειάζεται να δημιουργήσει αξιοκρατικά έναν σοβαρό διοικητικό μηχανισμό, που θα διοικείται ακόμα κι από έναν... άχρηστο πολιτικό χωρίς να διαλυθεί η χώρα. Γι' αυτό οι ελληνικές εκλογές έχουν μετατραπεί σε καλλιστεία θεωρητικών ικανοτήτων, αντί να παρέχουν στους πολίτες το δικαίωμα επιλογής ανάμεσα σε διαφορετικούς τρόπους οργάνωσης και διοίκησης.

Ετσι κι αλλιώς σχεδόν κανένας πολίτης δεν αναρωτιέται γιατί θα πρέπει να ασχολείται ακόμα και με το σβήσιμο της λανθασμένης διαγράμμισης ο δήμαρχος, και γιατί θεωρείται επιτυχημένο ένα υπερσυγκεντρωτικό σύστημα διοίκησης ανίκανων υπηρεσιών. Με άλλα λόγια: Οι περισσότεροι βλέπουν έναν ικανό δήμαρχο και δεν μπορούν να δουν τις ανίκανες ευνουχισμένες υπηρεσίες. Βεβαίως, αν κοιτούσαν λίγο καλύτερα θα έβλεπαν έναν δήμαρχο ανίκανο να δημιουργήσει ικανές υπηρεσίες.

Κάπου εδώ όμως σταματούν οι διαπιστώσεις και ξεκινάει η ουσιαστική πολιτική, που πρώτα απ' όλα θα πρέπει να απαντήσει στο εξής ερώτημα: Είναι εφικτή η δημιουργία ενός αποτελεσματικού (αυτο)διοικητικού οργανισμού μέσα στο γενικότερο ελληνικό μπάχαλο, ή ο τοπικός άρχοντας (και όχι μόνο ο Νίκας) είναι "καταδικασμένος" στο τέλος να συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες πάνω του, παρακάμπτοντας τους υπηρεσιακούς παράγοντες για να λειτουργήσει στοιχειωδώς ο δήμος ή η περιφέρεια;

Καταρχάς και πριν επιχειρήσουμε να απαντήσουμε στο ερώτημα, θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι δεν πρέπει να συγχέεται η αποτελεσματικότητα με το αποτέλεσμα - αφού η πρώτη έννοια έχει σχέση με το κόστος επίτευξης ενός στόχου, ενώ η δεύτερη απλώς εξετάζει αν μπορεί να επιτευχθεί κάποιος στόχος, ανεξαρτήτως κόστους. Σε κάθε περίπτωση, ένα κάποιο μετρήσιμο αποτέλεσμα θα υπάρχει ακόμα κι αν ένας οργανισμός διοικείται από αντίπαλες ένοπλες συμμορίες που αγοράζουν όπλα με δανεικά, υποθηκεύοντας το μέλλον των επόμενων γενιών. Γι' αυτό και παντού στον κόσμο δεν μετρούν κυρίως το αποτέλεσμα, αλλά την αποτελεσματικότητα. Και από την εποχή των κλασικών οικονομολόγων γνωρίζουμε ότι μια μέθοδος είναι αποτελεσματικότερη από μια άλλη, όταν απαιτεί μικρότερο κόστος για το ίδιο αποτέλεσμα.

Πάμε τώρα να απαντήσουμε στο ερώτημα αν στην Ελλάδα ο αιρετός πρέπει να συγκεντρώσει όλες τις εξουσίες: Αν θέλει μόνο αποτέλεσμα ανεξαρτήτως κόστους, πράγματι μπορεί να διοικήσει συγκεντρωτικά ως... τσάρος πασών των υπηρεσιών. Σε αυτή την περίπτωση βεβαίως και αφού κανένας δεν ελέγχει το κόστος, θα παράγονται πανάκριβες υπηρεσίες και άρα μη ανταγωνιστικές, με μακροχρόνια συνέπεια την επιδείνωση της θέσης του δήμου ή της περιφέρειας (και της επιχείρησης) σε όλες τις κλίμακες μέτρησης της ευημερίας. Δεν ξέρω αν σας θυμίζει κάτι αυτό. Κλείνοντας όμως τα σχετικά με το αποτέλεσμα, αξίζει να υπενθυμίσουμε ακόμα πως από την εποχή των κλασικών οικονομολόγων είναι γνωστό ότι το πραγματικό κόστος μιας υπηρεσίας ή ενός αγαθού μετριέται σε μονάδες υπηρεσιών ή αγαθών που θυσιάσαμε για να παράγουμε αυτή την υπηρεσία ή αγαθό που επιλέξαμε να παράγουμε επειδή θεωρούμε ότι θα προσφέρει το μέγιστο κέρδος.

Γι' αυτό λοιπόν, πριν αρχίσουμε τους ύμνους για το αποτέλεσμα της δεσποτικής διοίκησης, καλό είναι να μετρήσουμε και το κόστος των παρεχόμενων υπηρεσιών της.

Εννοείται ότι σε έναν απόλυτα ορθολογικό κόσμο οι πολίτες θα εξέλεγαν αιρετούς με βάση την αποτελεσματικότητά τους, και οι πολιτικοί θα στόχευαν πρώτα απ' όλα να δημιουργήσουν αποτελεσματικούς διοικητικούς μηχανισμούς, που θα είχαν πάντοτε στόχο την παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών με ολοένα και χαμηλότερο κόστος. Στην ελληνική μπαχαλοκρατία βέβαια, η δημιουργία ενός αποτελεσματικού διοικητικού μηχανισμού κάθε άλλο παρά εύκολη υπόθεση είναι, καθώς η αποτελεσματικότητα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την παραγωγικότητα - και αυτή με τη σειρά της από την επιλογή των συντελεστών (ειδικευμένη εργασία, σύγχρονο κεφάλαιο κ.λπ.) που θα χρησιμοποιηθούν στην παραγωγική διαδικασία.

Ετσι λοιπόν ο αιρετός, κατά τη διάρκεια της θητείας του, θα πρέπει να επιδιώκει τόσο την επίτευξη αποτελέσματος αξιοποιώντας τους συντελεστές που "κληρονόμησε", όσο και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας, εκσυγχρονίζοντας το μηχανισμό με την πρόσληψη ειδικευμένου προσωπικού και την αγορά σύγχρονου εξοπλισμού.

Αν λοιπόν στο τέλος ή κατά τη διάρκεια της θητείας του ο αιρετός παραθέτει μόνο κάποια αποτελέσματα, αδιαφορώντας για την αποτελεσματικότητα, να είστε σίγουροι ότι απλώς έχει μεταφέρει το κόστος στις επόμενες γενιές, απλώς επειδή δεν διδάχτηκε τίποτα από το τέλος του τελευταίου... τσάρου πασών των Ρωσιών ο οποίος κυβερνούσε πιο δεσποτικά από όλους τους τσάρους πασών των υπηρεσιών.

Θανάσης Λαγός

Εmail: lathanasis@yahoo.gr

 

 

Τελευταία τροποποίηση στις Παρασκευή, 13 Απριλίου 2018 22:08

NEWSLETTER