Δευτέρα, 05 Ιανουαρίου 2015 08:30

Ελληνική παραδοσιακή μουσική στη Μεσσηνία

Μπορεί το έργο της να μην είναι ευρέως γνωστό, ωστόσο στη Μεσσηνία εδώ και μια τετραετία λειτουργεί μια αμιγώς μουσική σχολή για την ελληνική παραδοσιακή μουσική, την λόγια μουσική των ύμνων και την λαϊκή μουσική των παραδοσιακών μας τραγουδιών. Πρόκειται για την Σχολή Βυζαντινής Μουσικής της Ιεράς Μητροπόλεως Μεσσηνίας, που όπως φαίνεται από τον τίτλο της, ιδρύθηκε και λειτουργεί με πρωτοβουλία της Μητρόπολης.

Για τους σκοπούς και τις δραστηριότητές της μας μίλησε ο διευθυντής της σχολής  Κωνσταντίνος Σιάχος ιστορικός, διπλωματούχος Βυζαντινής Μουσικής και πρωτοψάλτης, ερευνητής στο χώρο της Βυζαντινής Μουσικολογίας, συγγραφέας επιστημονικών συγγραμμάτων, με μάστερ Λειτουργικής στο ΕΚΠΑ και υπότροφος μάστερ Ψαλτικής Τέχνης στο Ινστιτούτο «Αγιος Μάξιμος ο Γραικός», επιμελητής εκδόσεων ψηφιακών δίσκων και χοράρχης.

- Τι είναι η Σχολή Βυζαντινής Μουσικής και ποιο το έργο που παράγεται εκεί;
«Πρόκειται ουσιαστικά για τη Σχολή Μουσικής της τοπικής Εκκλησίας, το Ωδείο δηλαδή της Εκκλησίας, το οποίο ιδρύθηκε επίσημα από την Μητρόπολη Μεσσηνίας, με πρωτοβουλία του μητροπολίτη Μεσσηνίας κ. Χρυσοστόμου Σαββάτου το 2008. Πρωταρχικό στόχο έχει την διδασκαλία της Εκκλησιαστικής Μουσικής (ή αλλιώς Ψαλτικής). Οι μαθητές δηλαδή, μικροί ή μεγάλοι, μαθαίνουν πώς ψάλλονται οι ύμνοι της Εκκλησίας, μέσα από πλήρες οργανωμένο πρόγραμμα σπουδών το οποίο ενδεικτικά διαρκεί 5 χρόνια. Από το 2012 όμως, η σχολή ενέταξε στο πρόγραμμά της και την διδασκαλία της Ελληνικής Παραδοσιακής Μουσικής, του δημοτικού τραγουδιού και των παραδοσιακών μουσικών οργάνων. Ετσι δημιουργήθηκε πλέον στη Μεσσηνία μια αμιγώς μουσική σχολή για την ελληνική παραδοσιακή μουσική, την λόγια μουσική των ύμνων και την λαϊκή μουσική των παραδοσιακών μας τραγουδιών δύο είδη μουσικής που έχουν εξάλλου άμεση σχέση. Στη σχολή αυτή μπορούν να φοιτούν παιδιά δημοτικού, γυμνασίου και λυκείου αλλά και ενήλικες. Το πρόγραμμα των μουσικών μαθημάτων διαμορφώνεται με βάση τις ηλικίες των μαθητών της σχολής, ακολουθώντας πάντοτε την προκαθορισμένη διδακτέα ύλη του υπουργείου Πολιτισμού. Λειτουργούν επίσης Τμήματα Πρακτικής εκμάθησης της Ψαλτικής αλλά και της Δημοτικής Μουσικής για όσους επιθυμούν μια λιγότερο απαιτητική μέθοδο εκμάθησης. Η σχολή στεγάζεται σε διώροφο κτήριο στην οδό Μητροπολίτου Χρυσοστόμου Θέμελη 1 (έναντι μητροπολιτικού Ναού Υπαπαντής) στην Καλαμάτα, λειτουργεί καθημερινά κατά τις απογευματινές ώρες και οι εγγραφές ξεκινούν κάθε 1η του Σεπτέμβρη».

- Διαθέτει ορχήστρα και χορωδία; Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά τους;
«Διαθέτει ορχήστρα παραδοσιακών οργάνων καθώς και χορωδίες, οι οποίες αποτελούνται από τους καθηγητές και τους μαθητές της σχολής. Από το 2012 μέχρι σήμερα έχουν δημιουργηθεί 4 χορωδίες, οι 2 είναι Εκκλησιαστικής Μουσικής (1 ανδρών και 1 γυναικών), 1 μικτή Παραδοσιακού Τραγουδιού καθώς και 1 Παιδική Χορωδία. Στόχος της ορχήστρας και των χορωδιών είναι να παρουσιάζει στο κοινό της τοπικής κοινωνίας και όχι μόνο, το έργο της σχολής, το οποίο επικεντρώνεται στη διατήρηση και διάδοση της μουσικής παράδοσης του ελληνικού πολιτισμού, από την αρχαιότητα έως και τις μέρες μας».

- Πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 20 Δεκεμβρίου σεμινάριο παραδοσιακής μουσικής με τον Χρήστο Τσιαμούλη. Εχει σχέση η παραδοσιακή μουσική με την βυζαντινή;
«Αρχικά καλό είναι να διευκρινιστεί πως ο όρος «βυζαντινός» εκφράζει μια συγκεκριμένη χωροχρονική περίοδο του ελληνισμού στην επιστήμη της Ιστορίας και όχι απαραίτητα οτιδήποτε έχει να κάνει με το χώρο της Εκκλησίας. Συνεπώς είτε λέμε «βυζαντινή», είτε λέμε «παραδοσιακή», είτε λέμε «ελληνική» μουσική, μιλάμε ακριβώς για το ίδιο πράγμα, για την μουσική της παράδοσής μας. Στα πλαίσια του προγράμματος σπουδών της σχολής, για την όσο το δυνατόν εγκυρότερη ενημέρωση των μαθητών μας και για να γίνει ακόμη πιο σαφές και στο ευρύτερο κοινό το θέμα της σχέσης αυτών, που σε όλους λίγο πολύ είναι γνωστά ως «βυζαντινή» και «παραδοσιακή» μουσική, διοργανώθηκε το πρώτο σεμινάριο, με καλεσμένο τον γνωστό και παγκόσμια καταξιωμένο δάσκαλο και καλλιτέχνη της ελληνικής παραδοσιακής μουσικής, ομότιμο καθηγητή του Ελληνικού Ωδείου Αθηνών Χρήστο Τσιαμούλη. Οπως και ο ίδιος πολύ εμπεριστατωμένα και αναλυτικά κατέδειξε μέσα από το θέμα «Η διαχρονικότητα της ελληνικής μουσικής και εκλεκτές συγγένειες», η ελληνική μουσική έρχεται από την αρχαιότητα και την μεσαιωνική περίοδο στο σήμερα, περιδιαβαίνοντας τους εμπορικούς και κοινωνικούς δρόμους της Μεσογείου, με επιρροές και αλληλεπιδράσεις όχι μόνο από την Ανατολή και τη Δύση, αλλά και από το χώρο της Αφρικής και των Βαλκανίων. Αυτό ακριβώς που ήταν το «Βυζάντιο» ως γεωπολιτικό και κοινωνικό μόρφωμα, εκφράστηκε μέσα από τη μουσική του, η οποία ακολουθεί αναπόφευκτα την πορεία του ελληνισμού στο χρόνο. Εχει σχέση λοιπόν η παραδοσιακή μουσική με την βυζαντινή; Και βέβαια, αφού είναι ακριβώς το ίδιο πράγμα!».

- Ποιοι διδάσκουν στη σχολή και πώς είναι διαμορφωμένο το πρόγραμμα;
«Στη σχολή, από το 2012, διδάσκουν καθηγητές Μουσικής εξειδικευμένοι ο καθένας για το κάθε αντικείμενο. Πρόκειται για μια ομάδα νέων ανθρώπων με μεράκι και αγάπη για την παράδοση και την ελληνική μουσική. Το πρόγραμμα είναι χωρισμένο σε 3 κύριους άξονες με βάση τους κλάδους των μαθημάτων ως εξής: εφόσον οι μαθητές εισαχθούν στην σχολή, το πρώτο έτος παρακολουθούν τα γενικά μαθήματα της ορθοφωνίας και των 2 μουσικών συστημάτων (βυζαντινή και πεντάγραμμο), έπειτα ακολουθεί ο καθένας τον κλάδο που επιθυμεί, της Εκκλησιαστικής Μουσικής αν θέλει να ασχοληθεί με την Ψαλτική, της Κοσμικής Μουσικής αν θέλει να ασχοληθεί με το παραδοσιακό τραγούδι ή της Οργανικής Μουσικής αν θέλει να ασχοληθεί με κάποιο παραδοσιακό μουσικό όργανο. Η διάρκεια των σπουδών ενδεικτικά υπολογίζεται στα 5 έτη. Τα εισαγωγικά μαθήματα της φωνητικής και του δυτικού μουσικού συστήματος διδάσκει η κ. Κατερίνα Παλαιολόγου διπλωματούχος πιάνου, πτυχιούχος Αρμονίας, Αντίστιξης και Φούγκας, μονωδός στην τάξη της Χριστίνας Γιαννακοπούλου, καλλιτέχνις με πλήθος σολιστικών παρουσιάσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό. Τα εισαγωγικά μαθήματα της βυζαντινής - ελληνικής μουσικής, καθώς και την διδασκαλία της ψαλτικής τέχνης, έχω αναλάβει εγώ, με αρωγό τον επίσης διπλωματούχο καθηγητή και πρωτοψάλτη κ. Γεώργιο Τσιλίκα. Τον τομέα της Παραδοσιακής Μουσικής έχει αναλάβει ως ο πλέον αρμόδιος ο κ. Νίκος Παλαιολόγος, δεξιοτέχνης στο ούτι, καλλιτέχνης με πλήθος σολιστικών και ορχηστρικών παρουσιάσεων σε διεθνές επίπεδο με κορυφαία ονόματα του χώρου της παραδοσιακής και ανατολικής μουσικής, όπως οι Ross Daly, Amin ala-Gabu, Χρήστος Τσιαμούλης κ.ά. Πολύτιμος συνεργάτης στον τομέα αυτόν ο καθηγητής παραδοσιακών κρουστών κ. Γεώργιος Κλάδης, πτυχιούχος του Ωδείου “Φ. Νάκας”, στο Τμήμα Παραδοσιακών Κρουστών, δεξιοτέχνης με επίσης πληθώρα σολιστικών και ορχηστρικών παρουσιάσεων σε διεθνές επίπεδο με τους καλύτερους του είδους».

- Στην Ελλάδα έχει ανθίσει τα τελευταία χρόνια η παραδοσιακή μουσική;
«Συγκριτικά με τα διεθνή δεδομένα, ο τομέας της παραδοσιακής μουσικής στη χώρα μας έχει αρκετές και σοβαρές ελλείψεις σε συλλογικό επίπεδο. Παρόλα αυτά είναι πολύ ενθαρρυντικό το ότι ειδικά τα τελευταία 20 χρόνια παρατηρείται έξαρση δημιουργίας τέτοιου είδους σχολών ανά την Ελλάδα, καθώς ο τομέας έχει ανέλθει πλέον και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, με δυνατότητα εκπόνησης μάστερ ακόμη και διδακτορικού, και αυτό έγινε μέχρι τώρα μόνο χάρη σε μεμονωμένα άτομα, που θυσιάστηκαν για το μεράκι και την αγάπη τους στο βωμό της μουσικής, για να χτιστεί έτσι ακόμη πιο ψηλό το περίλαμπρο παλάτι της ελληνικής μουσικής παράδοσης. Ας προτρέψουμε λοιπόν τα παιδιά μας και εμάς τους ίδιους να σπουδάσουμε την παράδοσή μας, να γνωρίσουμε δηλαδή τον εαυτό μας, για να δουλέψουμε έτσι για το καλό του τόπου και όχι μόνο για το δικό μας!».