Οι σκέψεις και τα βιώματά του πλούσια, δεν θα μπορούσαν να μην τον έχουν οδηγήσει στη συγγραφή. Με στίχους μεταφρασμένους και σε άλλες γλώσσες, “ταξιδεύει” την Καλαμάτα στα πέρατα του κόσμου τούτου, και εμάς σε ακόμη πιο μακρινά ταξίδια, από αυτά που έχει κανείς μόνο συνοδοιπόρο την ποίηση…

Συνέντευξη στη
Γιούλα Σαρδέλη

- Μεγαλώσατε στην Καλαμάτα. Ισως γι’ αυτό και η επιλογή του τίτλου «Η Παραλία της Καλαμάτας» για το βιβλίο σας;

Ναι σίγουρα, η Παραλία της πόλης είναι κάτι που με είχε συναρπάσει ως μαθητή. Σημείο αναφοράς και δημιουργίας σε όλη την εφηβεία μου. Με τον καιρό συνειδητοποίησα πόση αξία έχει αυτό για μια πόλη. Μεταφορικά, η Παραλία της Καλαμάτας συμβολίζει την αξία του δημόσιου χώρου και της ελευθερίας – κάτι που συμβαίνει αβίαστα πλάι σε ένα από τα πιο ισχυρά στοιχεία της φύσης, τη θάλασσα. Με αυτά θα ήθελα να δικαιολογήσω τον τίτλο του βιβλίου μου που βγήκε πριν από περίπου 10 χρόνια από τις Εκδόσεις “Ροδακιό”, και να πω ότι το επιλέξαμε μαζί με τον Βασίλη Διοσκουρίδη ως μια μεταφορά μακριά από τον ποιητικό φορμαλισμό, σαν ένα άνοιγμα προς την αλήθεια της ανθρώπινης δημόσιας σφαίρας και τη ζωή που μας χαρίζει η θάλασσα.

- Τι ρόλο έπαιξε ο τόπος (Καλαμάτα, με καταγωγή από Εξωχώρι Καρδαμύλης), στην εξέλιξη των ταλέντων, των δεξιοτήτων σας;

Η Καλαμάτα είναι η πόλη που τελείωσα γυμνάσιο και λύκειο και με επηρέασε ιδιαίτερα στη σχέση μου με τις παραστατικές τέχνες (χορό). Οι δύο μικρού μήκους ταινίες μου εμπνέονται από αυτή τη σχέση και βασίζονται σε ποιήματα της «Παραλίας της Καλαμάτας». Η πρώτη έχει μάλιστα τίτλο «Θεραπευτικές αναπνοές (Therapeutic breathing)» και μπορεί να τη δει κανείς ως μέρος ενός περιπάτου στην Παραλία της Καλαμάτας. Μεταφορικά πάντα. Θα ήθελα να αναφέρω με την ευκαιρία ότι ποιήματα από το βιβλίο αυτό έχουν μεταφραστεί και δημοσιευτεί σε 3 γλώσσες Αγγλικά, Ισπανικά και Γαλλικά. Σχετικά πρόσφατα μάλιστα, μερικά από τα ποιήματα στην Ισπανική εκδόθηκαν σε περιοδικό στο Περού.   

- Η εναλλαγή εικόνων είναι ένα από τα χαρακτηριστικά των έργων σας. Αρχικά νιώθει κανείς πως βρίσκεται σε ένα σημείο και αστραπιαία πηγαίνει σε ένα άλλο. Πόσο εύκολο είναι ο λόγος να ακολουθήσει τη σκέψη, τη διαρκή κίνηση; Την αλλαγή;

Η αλήθεια είναι ότι μου αρέσει πολύ η τέχνη της φωτογραφίας. Ειδικά οι φωτογραφίες τόπων και σωμάτων δίπλα στο υγρό στοιχείο. Από τη φύση της η φωτογραφία έχει μια αποσπασματικότητα, που συχνά συνοδεύεται από μια απότομη νοηματική μετάβαση. Αυτή η επιρροή υπάρχει σε όλα σχεδόν τα ποιήματά μου. Η διασύνδεση με τη φωτογραφία φαίνεται ξεκάθαρα και στο βιβλίο «Το ψυγείο μας», που έχει εκδοθεί και στην Ισπανία σε δίγλωσση έκδοση.

- Σε άλλα ποιήματα, οι φράσεις κλείνουν με ερωτηματικό. Η ερώτηση απευθύνεται στον εαυτό σας; Στον αναγνώστη; Στη μούσα της Ποίησης;

Οι ερωτήσεις που τίθενται δεν έχουν απαραίτητα μονοσήμαντη απάντηση, και βέβαια δεν απευθύνονται σε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο.

- Τι θεωρείτε πως βάλαμε “στο ψυγείο” ενώ δεν χρειαζόταν συντήρηση – και από την άλλη, τι παγώσαμε από την υπερπροσπάθεια;

Το ψυγείο μας μεταφορικά συνιστά ένα μέσο που μπορεί να κρατήσει «το παρόν μας» ζωντανό έστω για μικρό χρονικό διάστημα, αν και υπάρχουν και «καταψύκτες» που μπορούν να το διατηρήσουν για πολύ μεγαλύτερο… Μέσα από μια οικιακή συσκευή παραπέμπω σε μια σειρά από καταστάσεις, όπως η αναψυχή και η δροσιά της ύπαρξης.

- Νιώσατε ποτέ ότι παλεύουν μέσα σας οι κόσμοι των λέξεων από τη μια και των αριθμών από την άλλη;

Οι αριθμοί και τα γράμματα δεν απέχουν τόσο όσο πιστεύουν πολλοί. Ας μην ξεχνάμε ότι στην Αρχαία Ελλάδα οι αριθμοί εκφραζόντουσαν με γράμματα του αλφαβήτου. Σε κάθε περίπτωση η μαθηματική γλώσσα δεν έχει μόνο τα δικά της σύμβολα, π.χ. αριθμούς και τύπους, αλλά και γράμματα και λέξεις. Η μαθηματική αφήγηση συχνά είναι το απαραίτητο στοιχείο για την παρουσίαση μιας ιδέας ή μιας απόδειξης. Βέβαια, τα μαθηματικά έχουν την ιδιαιτερότητα ότι μεγάλο μέρος τους απευθύνεται μόνο σε μυημένους, και είναι εξαιρετικά δύσκολο και χρονοβόρο ζητούμενο η εξήγησή τους στους μη εξοικειωμένους.

- Τα ποιήματα υποκύπτουν άραγε στους πολύπλοκους μαθηματικούς τύπους της επιστήμης σας ή ενδέχεται να παραμείνουν για πάντα «κλειδωμένα»;

Τα ποιήματα μπορούν να ξεκλειδωθούν από όλους όσους διαβάζουν ποίηση, σε αντίθεση με τα μαθηματικά θεωρήματα που τα περισσότερα μπορούν να κατανοηθούν μόνο από ειδικούς. Αυτό δημιουργεί με τη σειρά του ένα μυστήριο για τα μαθηματικά, που συχνά οδηγεί σε φόβο και απομάκρυνση. Τα μαθηματικά όμως έχουν μια δική τους ομορφιά, όπως και η καλή ποίηση, και συμβάλλουν με τον τρόπο τους στην αντίληψή μας για την αρμονία του φυσικού κόσμου.

- Είμαστε εν αναμονή της επανέκδοσης ενός μυθιστορήματός σας. Ποια είναι τα βασικά του στοιχεία και τι διαφορές θα εντοπίσει ο αναγνώστης, σε σχέση με το ποιητικό alter ego σας;

Το αστυνομικό και πολιτικό μυθιστόρημα “Livewire: Η ευαγής επανόρθωση” εκδόθηκε το 2006 από τις Εκδόσεις Γαβριηλίδης (συν συγγραφή με τον Ρέννο Οιχαλιώτη) και αφορούσε τον παράδοξο κόσμο της οικονομικής παγκοσμιοποίησης, της διεθνούς πολιτικής και ιστορίας, και της ανάδειξης του διαδικτύου ως κυρίαρχου μέσου επικοινωνίας και επιρροής. Με συγκίνηση θυμάμαι τη σκηνή όταν ο αείμνηστος εκδότης Σάμης Γαβριηλίδης, ένα χρόνο πριν φύγει από κοντά μας, με δημόσια παρέμβασή του στο “Poems and crimes” μας ενθάρρυνε να το αναμορφώσουμε και να το επανεκδώσουμε ως το ελληνικό μυθιστόρημα που προέβλεψε την διεθνή οικονομική κρίση. Ηταν το πρώτο ελληνικό μυθιστόρημα που καταπιάστηκε κριτικά με το φαινόμενο της παγκοσμιοποίησης όπως είχε τονίσει και ο διαπρεπής δημοσιογράφος Λευτέρης Μαυροειδής. Μέσα στο μυθιστόρημα, και πιο συγκεκριμένα στις ενότητες που αφορούν τη ρομποτική και την ηθική της, υπάρχει διασύνδεση με την ποίηση, μέσω μηχανών που μπορούν να συνθέσουν ποιήματα και να καταφέρουν ίσως έτσι να πλησιάσουν την ανθρώπινη δημιουργικότητα.

- Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια;

Η στενή μου συνεργασία με τον Καλαματιανό ιστορικό Ρέννο Οιχαλιώτη αναμένεται να οδηγήσει σε μια σειρά 2 μυθιστορημάτων – με την Καλαμάτα να παίζει σημαντικό ρόλο στο δεύτερο μυθιστόρημα. Πρόκειται για μια ενότητα που προσπαθεί να παρουσιάσει μυθιστορηματικά το ερώτημα “μπορούν να δημιουργούν τα ρομπότ;” Η νέα εκδοχή του μυθιστορήματος αναμένεται να εκδοθεί μέσα στο 2021 από τις Εκδόσεις “Οταν”.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ
Ο Πέτρος Στεφανέας σπούδασε Μαθηματικά, Λογική και Πληροφορική στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Οξφόρδης, και στο Ε.Μ.Π. Ασχολείται ερευνητικά με τη Λογική και τις τυπικές μεθόδους στην Πληροφορική, καθώς και με τη Φιλοσοφία της Πληροφορικής. Είναι επίκουρος καθηγητής στο Ε.Μ.Π. Εχει εκδώσει τις ποιητικές συλλογές: “Σημείων στιγμιότυπα” (Γαβριηλίδης, 2003), “Η Παραλία της Καλαμάτας” (“Το Ροδακιό”, 2009), “Το ψυγείο μας” (“Το Ροδακιό”, 2012), “Μηχανισμοί Αντικυθήρων” (“Το Ροδακιό”, 2015), “Αφροδίτη στα μπλε” (“Το Ροδακιό”, 2019). Η συλλογή του “Η Παραλία της Καλαμάτας” έχει εκδοθεί στα Γαλλικά “Promeneurs sur le plage de Kalamata” (L' Harmattan, 2010), ενώ η συλλογή “Το ψυγείο μας” στα Ισπανικά “Nuestra nevera” (Ed. Sloper, 2015). Ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε περιοδικά στη Βρετανία, την Ισπανία, το Περού και τη Σερβία. Eχει συν-συγγράψει το μυθιστόρημα “Livewire: Η ευαγής επανόρθωση” (Γαβριηλίδης, 2006) με τον Ρέννο Οιχαλιώτη. Η ποίησή του έχει οπτικοποιηθεί μέσα από τις ταινίες μικρού μήκους “Therapeutic breathing” (2019) και “The loom” (2019).