Η περιφερειακή κυβέρνηση της Τοσκάνης αποφάσισε να διαθέσει 6 εκατομμύρια ευρώ σε διάστημα 5 ετών για την προώθηση της βιοποικιλότητας, τη διατήρηση του τοπίου και την αντιμετώπιση της εγκατάλειψης των ελαιώνων και άλλων δενδροκαλλιεργειών. Η συγκεκριμένη πρωτοβουλία έχει στόχο να αποτρέψει την εγκατάλειψη των παραδοσιακών καλλιεργειών, προκειμένου να παραμείνει αναλλοίωτο το τοπίο της περιοχής.
Στην Τοσκάνη φαίνεται πως έχουν αντιληφθεί ότι αν δεν υπάρξουν μέτρα ενίσχυσης της παραδοσιακής καλλιέργειας θα υπάρξει εγκατάλειψη, η οποία θα επιφέρει πλήγμα τόσο στον αγροτικό τομέα όσο και στον τουρισμό. Το παραδοσιακό τοπίο που «πωλείται» στον τουρισμό έχει ως αναπόσπαστο κομμάτι τις ελιές, τα εσπεριδοειδή και τα αμπέλια, αν αυτά εγκαταλειφθούν θα χαθεί και η ομορφιά του τόπου. Όπως πολλές φορές έχει επισημανθεί, αν οι καλλιέργειες εγκαταλειφθούν είναι θέμα χρόνου και συγκυρίας η εκδήλωση «μέγα-πυρκαγιών» που θα αφήσουν πίσω τους κρανίου τόπο.
Ο αγροτικός τομέας διασυνδέεται με τον τουρισμό και υπάρχει αλληλεξάρτηση. Ο επισκέπτης δεν πάει σε μια περιοχή μόνο για το κατάλυμα ή την παραλία, αλλά και για τη συνολική φυσική της ομορφιά και βέβαια τη γαστρονομική εμπειρία που του προσφέρει. Τα τοπικά προϊόντα αποτελούν μέρος του τουριστικού πακέτου που πουλά κάθε περιοχή. Μόνο τυχαίο δεν είναι το γεγονός ότι η Costa Navarino ανακοίνωσε την περασμένη εβδομάδα τη συνεργασία της με γνωστό παραγωγό κρασιού για την αξιοποίηση των αμπελώνων της στη Μεσσηνία. Το καλό και πιστοποιημένο κρασί, το εξαιρετικό ελαιόλαδο, τα γευστικά φρούτα, οι ιδιαίτερες γαστρονομικές συνταγές και οι σαλάτες αποτελούν αυτά που αναζητά ο σύγχρονος καταναλωτής αλλά και ο επισκέπτης ενός ποιοτικού προορισμού.
Όλα αυτά είναι βεβαίως γνωστά, το ζήτημα είναι η ανάπτυξη πρωτοβουλιών, οι οποίες θα μειώσουν τους κινδύνους και θα αξιοποιήσουν τις ευκαιρίες. Ο κίνδυνος εγκατάλειψης των παραδοσιακών καλλιεργειών στη Μεσσηνία είναι υπαρκτός. Οι αγρότες πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης είναι πλέον ελάχιστοι. Η ύπαιθρος έχει αδειάσει και τα εργατικά χέρια που έχουν απομείνει, ελάχιστα. Η σταφιδοκαλλιέργεια και η συκοκαλλιέργεια έχουν ουσιαστικά εγκαταλειφθεί, ενώ η ελαιοκαλλιέργεια γίνεται κυρίως από απόσταση και θα υπάρχει όσο η τιμή του ελαιολάδου καλύπτει το υψηλό κόστος παραγωγής.
Η λογική εξέλιξη των πραγμάτων δείχνει ότι θα μείνουν καλλιέργειες, οι οποίες μπορούν να γίνουν με χρήση μηχανολογικού εξοπλισμού και τα λιγότερα δυνατά εργατικά χέρια. Η εξέλιξη αυτή θα έχει ως αποτέλεσμα τη συγκέντρωση της παραγωγής σε λίγους ιδιοκτήτες και την εγκατάλειψη των μικρών ιδιοκτησιών. Σε αυτή την περίπτωση θα έχουμε σίγουρα αλλοίωση του τοπίου και αύξηση του κινδύνου καταστροφής μέσω πυρκαγιών. Η αποτροπή αυτής της εξέλιξης απαιτεί σειρά μέτρων που θα ενισχύουν τη διατήρηση των παραδοσιακών καλλιεργειών μέσω της στήριξης του εισοδήματος των ιδιοκτητών τους.
Η αξιοποίηση προγραμμάτων που αφορούν το περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή είναι το πρώτο στο οποίο θα πρέπει να επικεντρωθούν οι τοπικοί φορείς και κυρίως η Περιφέρεια Πελοποννήσου. Τα χρήματα που θα διατεθούν τα επόμενα χρόνια για το περιβάλλον και τη μείωση των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής είναι πολλά, το να κατευθυνθεί μέρος τους σε αυτούς που μπορούν να εγγυηθούν τη διατήρηση του φυσικού τοπίου είναι υποχρέωση της τοπικής πολιτικής ηγεσίας. Οι βιοκλιματικές πλατείες με κυβόλιθους Κίνας και οι παιδικές χαρές με ανακυκλώσιμα υλικά είναι ωραίες πρωτοβουλίες αν έχει προηγουμένως διασφαλιστεί η διατήρηση του μεσογειακού τοπίου γύρω από τις πόλεις.
Η τοπική οικονομία αλλάζει με ταχύτατο ρυθμό. Τα δημογραφικά στοιχεία της περιοχής φέρνουν τεράστιες αλλαγές. Αυτά που μέχρι τώρα φάνταζαν αρκετά, δεν αρκούν. Το πολιτικό προσωπικό θα πρέπει να κινηθεί με διαφορετικό ρυθμό και εκτός πλαισίου αν θέλει να στηρίξει πραγματικά την περιοχή. Είναι βέβαιο ότι η αντιγραφή προγραμμάτων από τα γνωστά φασονάδικα των Αθηνών θα επιταχύνει την εγκατάλειψη της περιοχής. Η στήριξη των παραδοσιακών προϊόντων και των καλλιεργειών είναι απαραίτητο στοιχείο για οποιοδήποτε άλλο επενδυτικό σχέδιο και πρόγραμμα. Καλές οι χρωματιστές χάντρες, αλλά σε λίγο δεν θα υπάρχουν ιθαγενείς για να τις θαυμάσουν.
panagopg@gmail.com
