Αν θέλει κάποιος να προσεγγίσει το φαινόμενο της αναπηρίας με σημειολογικούς όρους, θα διαπιστώσει ότι η αναπηρία μπορεί να προσδιοριστεί ως ένα σύνθετο και μεταβαλλόμενο φαινόμενο, που οφείλεται στην αλληλεπίδραση των προσωπικών χαρακτηριστικών ενός ατόμου και των χαρακτηριστικών του περιβάλλοντος, μέσα στο οποίο το άτομο αυτό ζει.
Σύμφωνα με τα παραπάνω υπάρχει μια στενή σχέση μεταξύ περιβάλλοντος και αναπηρίας και είναι ανάγκη να εξεταστεί κατά πόσον το άτομο με αναπηρία [ΑμεΑ] μπορεί να λειτουργήσει σε ένα συγκεκριμένο περιβάλλον, λαμβάνοντας υπόψη τα βοηθήματα που του εξασφαλίζει και όχι τα εμπόδια. Γίνεται από την αρχή λοιπόν σαφές ότι ο καθοριστικός ρόλος της σχέσης περιβάλλοντος με την αναπηρία είναι η προσβασιμότητα, μια και αυτή καθορίζει άμεσα την ποιότητα ζωής και κατ’ επέκταση τα δικαιώματα των ΑμεΑ στον συγκεκριμένο χώρο.
Υπάρχουν ελάχιστες πόλεις που θα μπορούσαν σήμερα να αποτελέσουν υπόδειγμα προσβασιμότητας στην Ελλάδα και εδώ θα πρέπει να τονίσουμε ότι μια απλή ράμπα δεν κάνει κάποιο σημείο προσβάσιμο. Ενα σημείο θεωρείται προσβάσιμο όταν πληροί συγκεκριμένες προδιαγραφές και διαθέτει ένα σύνολο υποδομών, τόσο σε επίπεδο κτηρίων, όσο και σε δημόσιους χώρους. Επίσης μεγάλη έμφαση πρέπει να δίνεται στη διασύνδεση των προσβάσιμων σημείων, ώστε ένα άτομο με αμαξίδιο να μπορεί να πάει από το ένα σημείο στο άλλο ανεμπόδιστα.
Θέλοντας να αποτιμήσουμε με ποσοτικά και ποιοτικά χαρακτηριστικά την προσβασιμότητα στην Καλαμάτα, συναντηθήκαμε με κοινή αφετηρία το ενδιαφέρον για τον αστικό πολιτισμό και την τεχνολογία και προορισμό την κοινωνική προσφορά, ως μέλη του «Σπόρου» και του «Ευ-τόπος», για την ανάδειξη των σημαντικότερων σημείων πρόσβασης των ΑμεΑ στην Καλαμάτα.
Ετσι, διατρέξαμε το οικιστικό συγκρότημα, καταγράφοντας ράμπες πρόσβασης, αποκλειστικές θέσεις στάθμευσης ΑμεΑ, ράμπες Seatrac και προσβάσιμα κτήρια. Σκοπός ήταν η συγκέντρωση των στοιχείων σ’ ένα δυναμικό χάρτη πλήρως προσβάσιμο από υπολογιστές και φορητά μέσα, όπως tablet και κινητά τηλέφωνα. Τα αποτελέσματα καταχωρίσθηκαν με δυναμικό τρόπο στην πλατφόρμα kalamatamove, που βρίσκεται στην ιστοσελίδα: http://move.osporos.com/
Εκεί μπορεί οποιοσδήποτε θέλει να χρησιμοποιήσει τον χάρτη για να βρει τις θέσεις στάθμευσης και τις ράμπες πρόσβασης που τον εξυπηρετούν για να μετακινηθεί στην πόλη.
Επίσης, μπορεί κάποιος να συμμετάσχει ενεργά, προσθέτοντας σημεία, καταγραφές και κτήρια, διογκώνοντας τη διαθέσιμη πληροφορία, ώστε η καθημερινότητα των συνανθρώπων μας να γίνεται ακόμη πιο εύκολη.
Συμπερασματικά, παρατηρεί κανείς από την καταγραφή ότι υπάρχει μια πύκνωση των προσβάσιμων στοιχείων στην κεντρική περιοχή, σημάδι ότι εκεί έχουν γίνει σοβαρές προσπάθειες τα τελευταία χρόνια προς τη σωστή κατεύθυνση. Ομοίως είναι εξαιρετικά οργανωμένη η τοποθέτηση Seatrac στην παραλία που συνοδεύεται με θέσεις στάθμευσης ΑμεΑ, ράμπες κίνησης και τουαλέτες ΑμεΑ.
Εν τούτοις, η υπόλοιπη περιοχή της Καλαμάτας παραμένει εχθρική για ανθρώπους με προβλήματα κίνησης. Παρότι η πόλη χαρακτηρίζεται από ήπιες κλίσεις, η μετακίνηση στους περισσότερους δρόμους είναι προβληματική, καθώς τα πεζοδρόμια είτε είναι ανύπαρκτα, είτε έχουν καταληφθεί από εμπόδια.
Οι περισσότεροι δρόμοι της Καλαμάτας δεν έχουν ράμπες ΑμεΑ, ενώ δυστυχώς όσοι έχουν ταλαιπωρούνται από σταθμευμένα αυτοκίνητα, ενώ ακόμα και το εύρος των πεζοδρομίων -όταν αυτά δεν καταλαμβάνονται από τραπεζοκαθίσματα, παρτέρια και διαφημιστικές πινακίδες- είναι πολύ μικρό.
Η απουσία συνολικής υποδομής, η ελαστική εφαρμογή των νόμων και η έλλειψη παιδείας αποτελούν τις κυριότερες αιτίες, για τις οποίες η Καλαμάτα -αλλά και η χώρα μας γενικότερα- υπολείπεται σημαντικά από άλλες χώρες στο θέμα του βασικού δικαιώματος ελεύθερης πρόσβασης των ΑμεΑ σε ολόκληρη την πόλη.
Η πλατφόρμα kalamatamove αποτελεί ένα βήμα για την πλήρη καταγραφή της προσβασιμότητας. Βρίσκεται στην ιστοσελίδα move.osporos.com και στο kalamata2030.gr/move, ως πρώτη δράση μιας ενθουσιώδους πρωτοβουλίας που στοχεύει σε μια πόλη ανθρώπινη και βιώσιμη με όρους περιβαλλοντικής αειφορίας και κοινωνικής ευημερίας. Στο μέλλον η πόλη μας θέλουμε να είναι πλήρως προσβάσιμη, χρησιμοποιώντας την τεχνολογία για να βελτιώνει την ποιότητα ζωής των κατοίκων και των επισκεπτών της. Θέλουμε πάνω απ’ όλα η δομή της να προσδιορίζεται ανθρωποκεντρικά με μια ιεραρχία που θα σέβεται την προσπελασιμότητα όλων, ακόμη και των ηλικιωμένων, των παιδιών και κυρίως των ατόμων με αναπηρία.
Βασίλης Παπαευσταθίου πολιτικός μηχανικός, MSc, ΕΜΠ, μέλος "Ευ-τόπος"
Βασίλης Πουλόπουλος μηχανικός Η/Υ και Πληροφορικής, MSc, PhD, μέλος "Ο Σπόρος"
Ηλίας Καλφακάκος οικονομολόγος, μέλος "Ο Σπόρος"
