Οι διαδηλώσεις, που ως τώρα εκτυλίχθηκαν σε περίπου δέκα πόλεις, ξέσπασαν τη 19η Δεκεμβρίου, μετά την κυβερνητική απόφαση να τριπλασιαστεί η τιμή του ψωμιού σε μια χώρα που υφίσταται οικονομικό μαρασμό.
Οι κινητοποιήσεις, που έχουν σημαδευτεί από αιματηρά επεισόδια, έχουν μετατραπεί πλέον σε ανοικτή αμφισβήτηση -- έκτασης σχεδόν χωρίς προηγούμενο τις τελευταίες τρεις δεκαετίες -- της εξουσίας του προέδρου Όμαρ ελ Μπασίρ. Ο 74χρονος ηγέτης του Σουδάν κυβερνά με σιδηρά πυγμή από το 1989, όταν κατέλαβε την εξουσία με το ισλαμιστικό πραξικόπημα που υποστηρίχθηκε από τον στρατό.
Σύμφωνα με τη μη κυβερνητική οργάνωση Διεθνής Αμνηστία, τουλάχιστον 37 διαδηλωτές έχουν «σκοτωθεί από τις σφαίρες των δυνάμεων ασφαλείας» από την έναρξη των κινητοποιήσεων. Η οργάνωση αυτή υπεράσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων προέτρεψε τις αρχές του Σουδάν να πάψουν να κάνουν χρήση «θανατηφόρας βίας».
Αξιωματούχοι και αυτόπτες μάρτυρες έχουν δηλώσει πως συνολικά οκτώ άνθρωποι σκοτώθηκαν στις διαδηλώσεις σε επαρχιακές πόλεις την περασμένη εβδομάδα. Το Σάββατο, ο ηγέτης του ισχυρότερου αντιπολιτευόμενου κόμματος, ο Σάντεκ αλ Μάχντι, έκανε λόγο για 22 νεκρούς.
Χθες Τρίτη η Βρετανία, οι ΗΠΑ, η Νορβηγία και ο Καναδάς εξέφρασαν την «ανησυχία» τους για τα βίαια επεισόδια και τόνισαν ότι τάσσονται υπέρ «του δικαιώματος του λαού του Σουδάν να διαδηλώνει ειρηνικά».
Σύμφωνα με μια ανάρτηση στο Twitter του βρετανού πρεσβευτή στο Σουδάν, οι τέσσερις χώρες προέτρεψαν το Χαρτούμ «να αποφεύγει» τη χρήση «αληθινών σφαιρών εναντίον των διαδηλωτών», τις «αυθαίρετες συλλήψεις» και «την επιβολή λογοκρισίας στα μέσα ενημέρωσης».
«Αυτά διαλέγει ο λαός»
Χθες αστυνομικοί και μονάδες αντιμετώπισης ταραχών, ορισμένοι με θωρακισμένα οχήματα, είχαν αποκόψει τις κυριότερες οδικές αρτηρίες του Χαρτούμ.
«Ελευθερία, ειρήνη, δικαιοσύνη, επανάσταση: αυτά διαλέγει ο λαός», φώναζαν διαδηλωτές στην κεντρική λεωφόρο της πρωτεύουσας του Σουδάν, την Αλ Μεκ Νιμρ. Οι αστυνομικοί απάντησαν ρίχνοντας δακρυγόνα και κάνοντας χρήση ροπάλων. Κατά πληροφορίες, τουλάχιστον τρεις διαδηλωτές τραυματίστηκαν από σφαίρες, ο ένας στο κεφάλι.
Οι δυνάμεις της αστυνομίας εμπόδισαν ομάδες διαδηλωτών να φθάσουν στο σημείο συγκέντρωσης που είχε οριστεί για να ξεκινήσουν μια μεγάλη πορεία προς το προεδρικό μέγαρο. Αστυνομικοί ήταν τοποθετημένοι στις οροφές κτιρίων στους δρόμους από όπου σχεδιαζόταν να περάσει η πορεία.
Μια συγκέντρωση επαγγελματιών διαφόρων τομέων, που απηύθυνε παράλληλα έκκληση να αρχίσει απεργία από τη Δευτέρα στα νοσοκομεία, είχε καλέσει σε αυτή την πορεία για να υποβληθεί επίσημα μια έκκληση στον Μπασίρ να παραιτηθεί.
«Προδότες, πράκτορες, μισθοφόροι»
Ο πρόεδρος του Σουδάν περιόδευσε χθες στην επαρχία Αλ Τζαζίρα, νότια της πρωτεύουσας, «συνοδευόμενος από πολλούς υπουργούς», μετέδωσε το επίσημο πρακτορείο ειδήσεων SUNA.
Ο Μπασίρ κατήγγειλε «τους προδότες, τους πράκτορες, τους μισθοφόρους», οι οποίοι «σαμποτάρουν» κατ' αυτόν τις εγκαταστάσεις και τους θεσμούς του κράτους, κατά τη διάρκεια ομιλίας του που αναμεταδόθηκε απευθείας από την κρατική τηλεόραση.
«Το κράτος θα εφαρμόσει αληθινές μεταρρυθμίσεις για να εγγυηθεί αξιοπρεπή ζωή στους πολίτες», είχε πάντως υποσχεθεί ο ίδιος το βράδυ της Δευτέρας, στην πρώτη επίσημη αντίδραση μετά το ξέσπασμα των διαδηλώσεων.
Το Σουδάν είναι αντιμέτωπο με βαθιά οικονομική κρίση μετά την ανεξαρτησία του Νότιου Σουδάν το 2011. Αφού απώλεσε τα τρία τέταρτα των πετρελαϊκών της αποθεμάτων, η χώρα είδε τον πληθωρισμό να απογειώνεται -- βρίσκεται πλέον περί το 70% -- καθώς η συναλλαγματική ισοτιμία της σουδανικής λίρας βρίσκεται σε ελεύθερη πτώση έναντι του αμερικάνικου δολαρίου.
Τη 12η Οκτωβρίου 2017, η άρση κυρώσεων που επέβαλε η Ουάσινγκτον γέννησε ελπίδες περί οικονομικής ανάκαμψης. Αλλά το γεγονός πως η χώρα διατηρήθηκε στην αμερικανική μαύρη λίστα των «κρατών που υποστηρίζουν την τρομοκρατία» και οι «χαμένες ευκαιρίες» να προωθηθούν μεταρρυθμίσεις, σύμφωνα με σουδανούς επιχειρηματίες, απέτρεψαν κάθε τέτοια εξέλιξη.
Πέραν των κοινωνικών διεκδικήσεων που προβάλλουν, πολλοί διαδηλωτές αξιώνουν «να πέσει το καθεστώς», επαναλαμβάνοντας το πιο γνωστό σύνθημα των λαϊκών εξεγέρσεων του 2011 που είχαν αποκληθεί Αραβική Άνοιξη. Οι εξεγέρσεις εκείνες είχαν οδηγήσει στην ανατροπή των αυταρχικών προέδρων της Αιγύπτου Χόσνι Μουμπάρακ και της Τυνησίας Ζιν ελ Αμπιντίν μπιν Αλί.
Ο Μπασίρ, που κατηγορείται από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο (ΔΠΔ) για εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας, εγκλήματα πολέμου και γενοκτονία στην επαρχία Νταρφούρ (δυτικά), περιγράφεται από κάποιους αναλυτές με όρους όπως αυταρχικός και απρόβλεπτος.
Πολλοί αντιπολιτευόμενοι έχουν συλληφθεί από την έναρξη των διαδηλώσεων, κατήγγειλαν μια συμμαχία κομμάτων της αριστεράς και το Κομμουνιστικό Κόμμα.
Τον Ιανουάριο, είχαν γίνει κινητοποιήσεις εναντίον της ανόδου των τιμών βασικών διατροφικών προϊόντων στο Σουδάν. Αλλά είχαν κατασταλεί πολύ γρήγορα. Παρόμοιες κινητοποιήσεις είχαν γίνει και το 2016, όταν η κυβέρνηση κατήργησε την επιδότηση των καυσίμων.
Για ορισμένους αναλυτές, το καθεστώς είναι αναγκασμένο να προχωρήσει σε μεταρρυθμίσεις αν θέλει να αποφύγει τη ριζοσπαστικοποίηση του κινήματος αμφισβήτησής του.
ΑΠΕ-ΜΠΕ
