Κλοπές κινητών τηλεφώνων ή μικροποσών, επαιτεία και πορνεία ή σοκαριστικές υποθέσεις όπως αυτή του επαναλαμβανόμενου βιασμού 15χρονου από 8 συνομηλίκους τους, αλλά και παραβατικές συμπεριφορές μαθητών σε σχολεία και πλατείες σε όλη την Ελλάδα είναι πλέον σύνηθες φαινόμενο για την Αστυνομία.
Στη Μεσσηνία πολλοί από τους ανήλικους παραβάτες που φτάνουν να δικάζονται στο Δικαστήριο Ανηλίκων Καλαμάτας, αν εξαιρέσουμε τις παραβάσεις του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, έχουν διαπράξει κατά κύριο λόγο κλοπές, ενώ πολλές περιπτώσεις αφορούν ανήλικους Ρομά. Είναι κυρίως έφηβοι 14 έως 18 ετών και ανεξάρτητα πληθυσμιακής ομάδας οι έφηβοι αυτοί έχουν σχεδόν πάντα διακόψει το σχολείο. Η επιμελήτρια Ανηλίκων Αγγελική Ρουμελιώτου επεσημαίνει ότι “αν προσέξει κανείς, κάτω από το παραβατικό προσωπείο που έχει αναγκαστεί να φορέσει ένα παιδί για χιλιάδες λόγους, θα δει συχνά έναν ανήλικο με διαλυμένη παιδικότητα· μια παιδικότητα που είναι όμως απαραίτητη για να δομηθεί ως ολοκληρωμένος άνθρωπος”.
ΕΞΑΡΣΗ ΕΓΚΛΗΜΑΤΩΝ ΒΙΑΣ
Η έξαρση που, κατά κοινή ομολογία, προβληματίζει γονείς και εκπαιδευτικούς, αποτυπώνεται και στην πραγματικότητα του επιστημονικού προσωπικού της Εθνικής Γραμμής SOS για τα παιδιά 1056, όπου οι ψυχολόγοι και οι κοινωνικοί λειτουργοί του Οργανισμού “Το Χαμόγελο του Παιδιού”, χειρίζονται πληθώρα περιστατικών.
Ενδεικτικά της κατάστασης είναι και τα στοιχεία της Αστυνομίας για το 2021, σύμφωνα με τα οποία οι ανήλικοι δράστες ήταν 247, σε αντίθεση με το 2020 που ανήλθαν σε 194, με αύξηση της τάξης του 27,32%. Ο ψυχολόγος και επιστημονικός υπεύθυνος της Εθνικής Γραμμής SOS 1056, Στέφανος Αλεβίζος, διαπιστώνει ότι στην “καρδιά” του φαινομένου βρίσκονται οι επιθέσεις παιδιών προς άλλα παιδιά. Θεωρεί, ωστόσο, αναγκαία τη διάκριση μεταξύ της νεανικής παραβατικότητας και του φαινομένου του σχολικού εκφοβισμού (bullying). Επισημαίνει μάλιστα πως η παραβατικότητα ναι μεν μπορεί να έχει ως σημείο έναρξης το bullying, αλλά δεν ταυτίζεται με αυτό αφού σταδιακά εξελίσσεται σε κάτι άλλο.
ΠΟΛΥΣΥΝΘΕΤΟ ΦΑΙΝΟΜΕΝΟ
Ο κ. Αλεβίζος παρατηρεί ότι το φαινόμενο της νεανικής παραβατικότητας αφορά πολλές χώρες της Ευρώπης και του κόσμου. Στην Ελλάδα διακρίνει αυξανόμενα περιστατικά επιθέσεων που αφορούν κυρίως σωματικές βλάβες παιδιών, φθορά περιουσίας, εγκλήματα ειδικού νόμου, όπως για παράδειγμα η παραβίαση του Κώδικα Οδικής Κυκλοφορίας, αλλά και εγκλήματα βίας στα οποία φαίνεται να εμπλέκονται ανήλικα άτομα ή να δρουν κατόπιν παρότρυνσης παραβατικών ενηλίκων (π.χ. ως μεσάζοντες στην μεταφορά ναρκωτικών ουσιών), προκειμένου οι ίδιοι να διαφεύγουν της σύλληψης. “Είναι ένα φαινόμενο που έχει να κάνει με την κοινωνία μας. Ένα πολυσύνθετο φαινόμενο το οποίο δεν υπακούει σε μια λογική σχέσης αιτίας - αιτιατού. Υπάρχουν πάρα πολύ παράγοντες που συνυπολογίζονται και που οδηγούν τα παιδιά στην εκδήλωση αυτών των συμπεριφορών. Κάποιοι από αυτούς μπορεί να είναι τα ίδια τα ατομικά χαρακτηριστικά των παιδιών, η ιδιοσυγκρασία τους, αλλά ακόμη και στοιχεία του περιβάλλοντός τους”, διαπιστώνει ο ίδιος. Και προσθέτει: “Έτσι, πολλές φορές, θα κληθούμε οι κοινωνικοί λειτουργοί και ψυχολόγοι της γραμμής 1056 σε συνεργασία με την Αστυνομία να αντιμετωπίσουμε αυτό το φαινόμενο”.
Η ΕΛΛΕΙΨΗ ΜΕΡΙΜΝΑΣ ΩΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ
Συνήθως πρόκειται για παιδιά στερημένα προσοχής από το οικογενειακό τους περιβάλλον ή κακοποιημένα από τους γονείς τους, τα οποία προσφεύγουν στη βία και από θύματα γίνονται θύτες, ενώ οι ανήλικοι που φτάνουν στα δικαστήρια διαπράττουν όλο και πιο σκληρά εγκλήματα. Όπως προκύπτει από τη δικαστηριακή καθημερινότητα, ακόμη και παιδιά 9 ετών βρίσκονται μπλεγμένα σε συμμορίες που κάνουν κλοπές.
Βέβαια, τα περισσότερα αδικήματα που έχουν να κάνουν με τους ανήλικους παραβάτες είναι κλοπές, ναρκωτικά ή τροχαίες παραβάσεις. Και ενώ παλιά υπήρχε ο μύθος ότι αν είσαι από φτωχή οικογένεια θα πας να κλέψεις, στις μέρες μας και παιδιά από “καλές οικογένειες” προβαίνουν σε παραβατικές συμπεριφορές. Τα παιδιά που φτάνουν εκεί είναι άσχετα από κοινωνική ομάδα. Είναι το παιδί του καθενός που στερείται εποπτείας, και δεν έχει να κάνει με την οικονομική ή κοινωνική κατάσταση, αλλά με το ότι δεν υπάρχει κάποιος να του δείξει τον άλλον δρόμο, είτε αυτοί είναι οι γονείς είτε είναι η παντελής έλλειψη κοινωνικής μέριμνας.
ΠΩΣ ΘΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΨΩ ΤΟ ΠΑΙΔΙ ΜΟΥ;
Στην ερώτηση “εγώ πώς θα προστατέψω το παιδί μου απέναντι στην επιθετικότητα άλλων παιδιών;” ο Στέφανος Αλεβίζος λέει ότι “η αλήθεια είναι πως είναι μια πολύ δύσκολη ερώτηση και η απάντηση ακόμη πιο δύσκολη. Θα πρέπει αφενός να ενημερωθούν τα παιδιά ακριβώς για τους κινδύνους που καλούνται να αντιμετωπίσουν, την ικανότητα που μπορεί να έχουν να απομακρύνονται από τον κίνδυνο, χωρίς να προσπαθούν να υπερασπιστούν κάτι σε μια συνθήκη που από την αρχή φαίνεται πως είναι προβληματική, δηλαδή, 10 παιδιά απέναντι σε ένα”. Κυρίως, όμως, “να έχουμε αναπτύξει τους διαύλους επικοινωνίας αυτούς με τα παιδιά μας, προκειμένου να μπορούν να μας πουν οτιδήποτε τους συμβαίνει, οτιδήποτε τους απασχολεί, γιατί τα φαινόμενα παραβατικότητας μπορεί να είναι κεραυνός εν αιθρία, αλλά μπορεί να ‘ναι και κλιμακούμενα. Δηλαδή”, εξηγεί, “μια συμπεριφορά που γεννιέται και εξελίσσεται με μορφή εκφοβισμού και καταλήγει να είναι παραβατικότητα. Σε αυτό το σημείο οι γονείς έχουν την δυνατότητα να παρέμβουν, να στηρίξουν και να υποστηρίξουν τα παιδιά τους, και να ξέρουν ότι υπάρχει και η γραμμή 1056 για να πλαισιώσει το έργο τους”, λέει καταλήγοντας ο επιστημονικός υπεύθυνος της γραμμής.
