Μιλάει για τις αλλαγές στους κανόνες που τον διέπουν, για τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθήσει μια υποψήφια πόλη και τα οφέλη που θα έχει αν κερδίσει τον τίτλο.
Ο Εκτωρ Τσατσούλης είναι σύμβουλος Στρατηγικού Σχεδιασμού σε θέματα πολιτισμού. Διετέλεσε εκτελεστικός διευθυντής της υποψηφιότητας της Πάφου για Ευρωπαϊκή Πολιτιστική Πρωτεύουσα για το 2017 καθώς και συντονιστής υποψηφιότητας για το Aberdeen 2017 (Σκωτία). Ζει και εργάζεται στο Αμπερντίν ως συντονιστής Πολιτιστικού Προγραμματισμού στον δήμο του Αμπερντίν, ενώ έχει εκδηλώσει ενδιαφέρον να αναλάβει επικεφαλής της προσπάθειας του Δήμου Καλαμάτας στην διεκδίκηση του θεσμού για το 2021.
Σε ποια φάση βρίσκεται η πορεία διεκδίκησης; Από τότε που ο δήμαρχος Παν. Νίκας μίλησε στην "Ε", με κλειστά χαρτιά θα λέγαμε, για τους συντελεστές της διεκδίκησης, τίποτα δεν έχει γίνει γνωστό. Ισως να περιμένει το αποτέλεσμα των εκλογών για να ξεκινήσει αν κερδίσει ή να μην δεσμεύσει τον διάδοχό του αν χάσει. Μέχρι τότε όσοι Καλαματιανοί ενδιαφέρονται για το θέμα, ας περιοριστούν να μελετήσουν τι λέει στο άρθρο του ο Εκτωρ Τσατσούλης και μετά τις εκλογές τα ξαναλέμε.
ΤΟ ΑΡΘΡΟ ΤΟΥ ΕΚΤ. ΤΣΑΤΣΟΥΛΗ
"Εάν καμία υποψήφια πόλη δεν πληροί τα κριτήρια, τότε υπάρχει η δυνατότητα να αφαιρεθεί ο τίτλος από τη χώρα". Αυτός είναι ίσως ο πιο ριζοσπαστικός νέος κανόνας σχετικά με την ανάθεση του τίτλου της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας. Ο θεσμός της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας είναι μια από τις πιο αναγνωρίσιμες Δράσεις της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στην Ελλάδα έχει ήδη ανατεθεί η διοργάνωση δύο φορές (Θεσσαλονίκη 1997, Πάτρα 2006) πέραν της πρεμιέρας του θεσμού στην Αθήνα το 1985. Η ελληνική προεδρία καλείται τώρα να προωθήσει την υιοθέτηση νέων αυστηρότερων κανόνων που θα ισχύσουν από το 2020 έως το 2033. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έφθασαν σε συμφωνία σχετικά με τους νέους κανόνες τον Ιανουάριο μέσω έντονων διαπραγματεύσεων.
Από το 2006, που η Ελλάδα φιλοξένησε τον θεσμό τελευταία φορά, έχουν αλλάξει πολλά σε αυτόν, μαζί και οι κανόνες και οι προϋποθέσεις ανάθεσης του τίτλου. Ηδη από το 2009 δεν γίνεται απευθείας ανάθεση (όπως έγινε με την Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Πάτρα) από την Ε.Ε. ή την κυβέρνηση. Τώρα πια υπάρχει μια εσωτερική διαγωνιστική διαδικασία μεταξύ των ενδιαφερόμενων πόλεων της χώρας εκείνης που έχει οριστεί ότι θα φιλοξενήσει τον θεσμό το συγκεκριμένο έτος. Το εκάστοτε υπουργείο Πολιτισμού καλείται να διοργανώσει τον εθνικό διαγωνισμό υπό τον έλεγχο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Μια ομάδα Ευρωπαίων ειδικών, με μειωμένη τη συμμετοχή εθνικών κριτών (αντίθετα με το τι ίσχυε ως τώρα), συγκροτεί την επιτροπή επιλογής. Τα εθνικά υπουργεία δεν επιτρέπεται να υποστηρίξουν κάποια συγκεκριμένη πόλη, αναμένεται όμως να υποστηρίξουν τη νικήτρια, τόσο θεσμικά όσο και οικονομικά. Νέα εξέλιξη αποτελεί και η ανακήρυξη μιας πόλης από την εθνική κυβέρνηση και όχι από τα όργανα της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Σύμφωνα με τη νέα διαμόρφωση της λίστας χωρών, η Ελλάδα θα φιλοξενήσει το θεσμό, μαζί με τη Ρουμανία και πιθανώς μια τρίτη χώρα, το 2021. Ηδη αρκετές πόλεις έχουν εκδηλώσει το ενδιαφέρον τους για τη φιλοξενία του θεσμού, με τον Πειραιά, την Καλαμάτα, την Ερμούπολη, την Τρίπολη και την Επίδαυρο να έχουν κάνει σχετικές ανακοινώσεις. Η σωστή προετοιμασία φακέλου υποψηφιότητας απαιτεί όχι μόνο σημαντικά κονδύλια και εξειδικευμένες γνώσεις, αλλά και μια ολιστική προσέγγιση του πολιτισμού ως εργαλείου τοπικής οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης. Ο φάκελος υποψηφιότητας δεν είναι ένα τεχνοκρατικό κείμενο, αλλά η αποτύπωση του οράματος μιας πόλης και κυρίως των πολιτών της.
Αναφέρουμε κάποια χαρακτηριστικά του διαγωνισμού με τους νέους κανόνες:
1. Ο τίτλος απαιτεί τη διοργάνωση εκδηλώσεων, σχεδιασμένων ειδικά για το έτος του τίτλου με έντονη την ευρωπαϊκή διάσταση. 2. Ο τίτλος δεν απονέμεται για την ιστορία μιας πόλης ή την υπάρχουσα καλλιτεχνική της δραστηριότητα. 3. Η αξιολόγηση γίνεται με βάση το όραμα της πόλης και το προτεινόμενο πρόγραμμα για το συγκεκριμένο έτος. 4. Η πόλη πρέπει να έχει μακροχρόνια στρατηγική ανάπτυξης με κύριο άξονα τον πολιτισμό. 5. Η διαχείριση του τίτλου πρέπει να διέπεται από διαφάνεια, ορθή οικονομική διαχείριση, ανεξαρτησία από τις πολιτικές αρχές, σταθερότητα των προϋπολογισμών, καθώς και απασχόληση ατόμων με σχετικά προσόντα. 6. Η προετοιμασία πρέπει να έχει έντονη εμπλοκή των κατοίκων και των καλλιτεχνών τόσο της πόλης όσο και της περιοχής.
Η διαγωνιστική διαδικασία για την απονομή του τίτλου του 2021 πρέπει να ξεκινήσει τουλάχιστον 6 χρόνια νωρίτερα, δηλαδή εντός του 2015. Η σοβαρή προετοιμασία μιας πόλης πρέπει να έχει ξεκινήσει τουλάχιστον 12 μήνες νωρίτερα.
Τα οφέλη της συμμετοχής σε αυτόν τον διαγωνισμό είναι πολλά. Μάλιστα έχει αποδειχθεί ότι ακόμα και οι μη πετυχημένες υποψηφιότητες, εάν έχουν γίνει με σωστή προετοιμασία, αποφέρουν πολλαπλά οφέλη και επιστροφή της επένδυσης που έκανε μια πόλη. Φυσικά, η νικήτρια πόλη έχει πολλαπλάσια οφέλη. Ενδεικτικά αναφέρονται η πρόσβαση σε κοινοτικά κονδύλια, η προώθησή της ως τουριστικού προορισμού, η ενίσχυση των καλλιτεχνικών και δημιουργικών δράσεων, η βελτίωση της κοινωνικής συνοχής, η ανάπτυξη πολιτιστικής επιχειρηματικότητας, καθώς και η βελτίωση του εκπαιδευτικού επιπέδου.
Ο θεσμός της Ευρωπαϊκής Πολιτιστικής Πρωτεύουσας δεν είναι η λύση για μία πόλη, αλλά ένα σπουδαίο εργαλείο που στα σωστά χέρια και δομημένα μυαλά μπορεί να αποφέρει τεράστια πνευματικά και υλικά οφέλη σε μία περιοχή. Ας τον αξιοποιήσουμε.
