Κάποια από αυτά, ωστόσο, δεν έχουν αντέξει την οργή των χειμωνιάτικων νερών που ξεχύνονται από τον Ταΰγετο και έχουν αρχίσει να καταρρέουν, αν και -όπως λέει στο eleftheriaonline.gr ο Δασάρχης Καλαμάτας Σπύρος Κατσίποδας- ο ρόλος τους στην αποτροπή μιας πλημμύρας στην πόλη, δεν είναι πλέον τόσο κρίσιμος, δεδομένου ότι στο φαράγγι του Νέδοντα, μετά από τόσα χρόνια καταπτώσεων βράχων και ανάπτυξης βλάστησης, έχει παγιωθεί μια κατάσταση που εξαντλεί σε μεγάλο βαθμό την ορμή των υδάτων.

Αναγνωρίζει, πάντως, ότι θα ήταν καλό να αποκατασταθούν τα φράγματα, σε μια ένδειξη σεβασμού και τιμής στους ανθρώπους που τα μελέτησαν και -υπό τις πλέον αντίξοες συνθήκες και ουσιαστική πρωτόγονα μέσα- τα κατασκεύασαν με πολύ μεγάλο κόπο, τις πρώτες δεκαετίες του 20ού αιώνα.

Εργο πολύ δύσκολο ωστόσο, αφού η μετακίνηση ανθρώπων και υλικών μέσα στο φαράγγι είναι εξαιρετικά δυσχερής -όπως και ο γράφων διαπίστωσε πρόσφατα, καθώς αναζητώντας τα φράγματα αυτά κατηφόρισε το φαράγγι του Νέδοντα, από τα Διπόταμα ώς τον Αγιάννη τον Καρβούνη, με οδηγό και πολύτιμο βοηθό του στα... δύσκολα τον Θανάση Χριστοδουλάκη...

ΕΙΚΟΝΕΣ

Αν και Νοέμβρης το νερό στην κοίτη ήταν ελάχιστο -κι αυτό μόνο στα πρώτα μέτρα μετά τα Διπόταμα. Ολη η υπόλοιπη διαδρομή μας έγινε σε ξερή κοίτη, γεμάτη βράχια -ορισμένα από τα οποία τεράστια-, κροκάλες, αλλά και σημεία με άμμο. Γύρω μας πυκνή βλάστηση, αλλά και πλατάνια, πολλά από τα οποία δυστυχώς έχουν πληγεί από το μεταχρωματικό έλκος... Τα δέντρα αυτά, όπως μου έκανε γνωστό ο Δασάρχης Καλαμάτας, δεν ήταν αυτοφυή αλλά φυτεύτηκαν στη διάρκεια των χρόνων από τις δασικές υπηρεσίες...

Οσο σε αποζημιώνει η φύση μέσα στο φαράγγι, η ανθρώπινη παρουσία είναι πανταχού παρούσα -και στις περισσότερες περιπτώσεις ενδεικτική του τρόπου με τον οποίο συμπεριφερόμαστε στο περιβάλλον. Τενεκέδες ελαιόλαδου, κουτιά από χρώματα, πλαστικά μπουκάλια νερού, λάστιχα αυτοκινήτων ήταν διάσπαρτα καθ’ όλο το μήκος της διαδρομής μας στο φαράγγι του Νέδοντα.

Τραγικές πινελιές, τα απομεινάρια δύο αυτοκινήτων και μιας βέσπας, τα οποία ποιος ξέρει ποιες ιστορίες να έχουν να διηγηθούν...

Σε όλη τη διαδρομή μας, ήταν αισθητή η παρουσία γύρω μας ζωντανών πλασμάτων -τα οποία ακούγαμε, αλλά ποτέ δεν είδαμε. Ετσι, καταλάβαμε ότι κατά τόπους μας συντρόφευε η ματιά κάποιου αγριοκάτσικου, όπως και αγριογούρουνου, ίχνη του οποίου βρήκαμε κι όλας, ενώ οι φωνές των πουλιών, αρπακτικών στις περισσότερες περιπτώσεις, αντιλαλούσαν στα γεμάτα με σπηλιές τοιχώματα του φαραγγιού, τα οποία αποτελούν ανοιχτό βιβλίο της γεωλογικής ιστορίας της περιοχής, για όποιον έχει τις γνώσεις να τη διαβάσει...

Το οδοιπορικό δεν ήταν χαλαρός περίπατος, αφού οι δυσκολίες ήταν πολλές -πολλά σημεία του φαραγγιού είναι σχεδόν αδιάβατα από τα τεράστια βράχια που έχουν κατρακυλήσει στην κοίτη, ενώ παγίδες έκρυβαν και οι σωροί των πεσμένων φύλλων, ξεγελώντας ότι από κάτω τους βρίσκεται στέρεο έδαφος -κάτι που σε αρκετές περιπτώσεις δεν συνέβαινε. Ενίοτε επιστρατεύτηκε και η όποια ικανότητα του γράφοντα στην αναρρίχηση -ουσιαστικά ανύπαρκτη, για να λέμε την αλήθεια-, όπως και η έσχατη ικμάδα θέλησης και ψυχικής αντοχής που διέθετα και την οποία φρόντισε να τονώνει με κάθε τρόπο ο ακούραστος οδηγός μου Θ. Χριστοδουλάκης.

Σίγουρα άξιζε τον κόπο -και πιστέψτε με, ήταν πολύς- η κάτι παραπάνω από 4ωρη διαδρομή στο φαράγγι του Νέδοντα, καθώς μου ενίσχυσε ακόμα περισσότερο την πεποίθηση ότι η ομορφιά, όσο και να την πληγώνει ο άνθρωπος, βρίσκεται τόσο κοντά μας που μπορούμε να την αδράξουμε με το χέρι...

ΛΙΓΗ... ΙΣΤΟΡΙΑ

Ηταν ο αντικειμενικός κίνδυνος που ο Νέδοντας αντιπροσωπεύει, ο οποίος δημιούργησε, από τα μέσα του 19ου αιώνα, στους κατοίκους της Καλαμάτας την ανάγκη να πάρουν μέτρα για την αποτροπή αυτού του κινδύνου, όσο αυτό ήταν δυνατόν. Η διατήρηση της δυτικής κοίτης του -της σήμερα υφιστάμενης- μαζί με κάποια τειχία, αρχικά στην ανατολική και αργότερα στη δυτική όχθη, ήταν τα πρώτα βήματα που έγιναν, περίπου 3 με 4 δεκαετίες πριν την αυγή του 20ού αιώνα.

Ακολούθησε η πολύ μεγάλη πλημμύρα το Νοέμβριο του 1924 η οποία ήταν αφορμή να γίνουν σημαντικά έργα σε όλο το μήκος της ροής του Νέδοντα μέσα στην Καλαμάτα, αλλά -κυρίως- ξεκίνησε και η δημιουργία φραγμάτων στο φαράγγι του ποταμού, στον Ταΰγετο. Μάλιστα, στην κατασκευή ορισμένων από αυτά συνέδραμε και το τότε Λιμενικό Ταμείο, που διαπίστωνε ότι οι φερτές ύλες μπάζωναν τη θάλασσα γύρω από το λιμάνι της πόλης.

Τα επόμενα χρόνια, μέχρι και το τελευταίο τέταρτο του προηγούμενου αιώνα, ο Νέδοντας απέκτησε τη διαμορφωμένη κοίτη μέσα στην Καλαμάτα, μέρος της οποίας σκεπάστηκε μάλιστα και χρησιμοποιείται μέχρι σήμερα ως χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων.

Σήμερα, ο Νέδοντας για τους Καλαματιανούς, είναι η εικόνα μιας ξερής τσιμεντένιας κοίτης, νότια της γέφυρας του Σιδηροδρομικού Σταθμού... Ισως να είναι και ένα απλό σημείο αναφοράς για τα συνεργεία της ΔΕΥΑΚ που κατασκευάστηκαν στις όχθες του, βόρεια της γέφυρας της οδού Σπάρτης ή -ακόμα χειρότερα- για τον χώρο που κάποτε γινόταν μεταφόρτωση σκουπιδιών. Για να μη θυμηθούμε τις όχι και τόσο παλιές εποχές, που βυτιοφόρα μετέφεραν τα αστικά λύματα στους “Πέντε δρόμους” και τα έριχναν στο φαράγγι του ποταμού, στον Ταΰγετο.