Ο κ. Κωνσταντόπουλος δήλωσε πως ήταν ιδιαίτερα συγκινημένος γιατί πρώτον κατάγεται από τη Μεσσηνία κατά το ήμισυ, από την περιοχή των Γαργαλιάνων, και δεύτερον γιατί νιώθει μεγάλη χαρά που είναι και πάλι κοντά στον αγαπητό του Πέτρο Θέμελη, έναν "εκλεκτό φίλο, πάντα αγωνιστικό και... άτακτο". Χαρακτήρισε "άτακτο" τον κ. Θέμελη επειδή ως δικηγόρος του Συλλόγου Αρχαιολόγων τον είχε υπερασπιστεί σε πλήθος περιπτώσεων, όπως όταν κατήγγειλε τον τρόπο που εργάζονται οι ξένες αρχαιολογικές σχολές και παραπέμφθηκε στο Πειθαρχικό Συμβούλιο με το ερώτημα της απόλυσης με απαίτηση επιφανούς Γάλλου αρχαιολόγου. Είπε αρχικά πως το κύριο αίτημα της γενιάς του "1 - 1 - 4" ήταν η αύξηση της χρηματοδότησης στο 15% για την παιδεία, αλλά πως αργότερα το κίνημα πολιτικοποιήθηκε. Σημείωσε πως αυτή η δεκαετία, του '60, ήταν ιδιαίτερη, αλλά και ακρωτηριασμένη. Και πως ουσιαστικά όλα τα πιο σημαντικά γεγονότα συνέβησαν μέσα στην πενταετία '61-'65. "Μετά το 1950 και το τέλος του Εμφυλίου, η Ελλάδα παλεύει να σταθεί και πάλι στα πόδια της. Η δημοκρατία είναι καχεκτική, είναι μια δημοκρατία διώξεων. Αν δούμε τα νούμερα, είναι χαρακτηριστικά. 5.322 άνθρωποι είναι θανατοποινίτες, 3.333 έχουν οδηγηθεί ήδη σε θάνατο, οι νεκροί και από τις δύο πλευρές είναι χιλιάδες. Οι εκλογές που θα ακολουθήσουν θα έχουν το σύνθημα "λήθη και αμνηστία". Τα σκάνδαλα συγκλονίζουν τόσο την πολιτική όσο και την κοινωνική, τη δημόσια ζωή της χώρας. Συνυπάρχουν έτσι τώρα η γενιά του '30, σακατεμένη από τον πόλεμο και η 1η γενιά μετά τον εμφύλιο". Ο ίδιος αναφέρθηκε επίσης στις πολιτικές δολοφονίες Μπελογιάννη, Λαμπράκη, αλλά και στους πολιτικούς της εποχής. Μεταξύ άλλων είπε πως ο Γ. Παπαδόπουλος ο μετέπειτα δικτάτορας ήταν γραμματέας της επιτροπής εναντίον του "κομμουνιστικού κινδύνου". Για τον Γ. Παπανδρέου είπε ότι υπάρχει ένα ερώτημα, «πώς αυτός τον οποίο αποκαλούσα "παπατζή", έφθασε στο σημείο να τον αποκαλέσουν "Γέρο της Δημοκρατίας"». Ο κ. Κωνσταντόπουλος στη συνέχεια της ομιλίας του ανέλυσε τα 3 πραξικοπήματα: το εκλογικό το 1961 που σημαδεύτηκε με τη δολοφονία Λαμπράκη, το κοινοβουλευτικό με την αποστασία του 1965 που σημαδεύτηκε από τη δολοφονία του Πέτρουλα και το στρατιωτικό που συνοδεύτηκε από τις δολοφονίες του Ελή και του Τσαρουχά, εξορίες και διώξεις. «Σημαντικό όμως στοιχείο της "ανάπηρης" δεκαετίας του 1960, ήταν η πνευματική έκρηξη που εκφράστηκε και μέσα από μια σειρά σπουδαία περιοδικά της εποχής, συναυλίες κ.ά.» σημείωσε ο ίδιος.
Ο συντονιστής της βραδιάς, αναπληρωτής καθηγητής Βασίλειος Κωνσταντινόπουλος, χαρακτήρισε τον επίτιμο καθηγητή Πέτρο Θέμελη ως "εμβληματική μορφή" στο χώρο της αρχαιολογίας. Ο κ. Θέμελης ανέβηκε στο βήμα και μίλησε για τα σκαμπανεβάσματα και τις δυσκολίες που αντιμετώπιζε ο αρχαιολογικός κόσμος την συγκεκριμένη ιστορική περίοδο. Μπορεί οι έρευνες και τα ευρήματα που έβγαζε η σκαπάνη να ήταν σημαντικά, όμως οι πολιτικές παρεμβάσεις ταλάνιζαν το χώρο για πολύ μεγάλο διάστημα, όπως έγινε κατανοητό. Χαρακτηριστικά είπε πως η δυσπιστία και ο φόβος έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής κάποιων ανθρώπων, οι οποίοι για να επιβιώσουν αναγκάστηκαν να επιστρατεύσουν... τις υποκριτικές τους ικανότητες, ακόμα και στο θέμα της επιλογής της εφημερίδας τους! Ο καθηγητής αναφέρθηκε ακόμη σε διώξεις αριστερών, δημοκρατικών αρχαιολόγων, στη διαμάχη που προκάλεσε το πέρασμα της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας από το αρτηριοσκληρωτικό υπουργείο Παιδείας στο υπουργείο Προεδρίας, σε κομματικές παρεμβάσεις για τον ορισμό επικεφαλής της υπηρεσίας και στην αρνητική αλλαγή που επήλθε μετά το 1981, όταν με νόμο του Κουτσόγιωργα έπαψε να είναι επικεφαλής της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας αρχαιολόγος και τοποθετήθηκε πολιτικός προϊστάμενος. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1950, δεν προσλαμβάνονταν γυναίκες αρχαιολόγοι.
Τρίτος ομιλητής ήταν ο επίκουρος καθηγητής Θανάσης Χρήστου, ο οποίος αστειευόμενος είπε πως οι δύο προηγούμενοι ομιλητές... κάλυψαν τα περισσότερα από τα όσα ήθελε και ο ίδιος να σχολιάσει. Αναφέρθηκε όμως και ο ίδιος στη σημασία του φοιτητικού κινήματος και σημείωσε πως από το κίνημα που γεννήθηκε με αφορμή το θέμα της Κύπρου, από αυτό ακριβώς "βγήκαν" αρκετοί άνθρωποι που έγιναν μετέπειτα πολιτικοί ηγέτες. Οσον αφορά το αντίστοιχο φοιτητικό κίνημα που ανδρώθηκε το 1961, ο κ. Χρήστου είπε πως αυτό δε δέχθηκε να ποδηγετηθεί από κομματικές ντιρεκτίβες. Την περίοδο εκείνη, πρόσθεσε, όλοι οι κορυφαίοι εκπρόσωποι των τεχνών και των γραμμάτων στήριξαν το κίνημα των νέων με τα ρηξικέλευθα αιτήματα.
Ο κ. Χρήστου στη συνέχεια συνεχάρη τους φοιτητές της Καλαμάτας για την πρωτοβουλία της εκδήλωσης και έκανε μια ειδική αναφορά σε τρεις ανθρώπους που με τα κείμενα, τα βιβλία και τις έρευνές τους φωτίζουν την τοπική ιστορία.
Για αυτόν ακριβώς το λόγο διαβάστηκαν τα βιογραφικά των Νίκου Ζερβή, Παναγή Κουμάντου και Ηλία Μπιτσάνη, στους οποίους το Πανεπιστήμιο απένειμε έπαινο για τη συνολική τους προσφορά. Οι φοιτητές τους ευχαρίστησαν χαρίζοντάς τους και από μία αναμνηστική πλακέτα.
Ο κ. Ζερβής ευχαρίστησε θερμά για την τιμή που του αποδόθηκε και ο κ. Κουμάντος είπε πως αυστηρό κριτήριο για τις αποφάσεις που κλήθηκε να πάρει στη ζωή, ήταν πάντα η σκέψη του τι θα έκανε ο πατέρας του στην κάθε περίσταση. Τέλος ο κ. Μπιτσάνης τόνισε πως είναι ιδιαίτερη χαρά για εκείνον να βλέπει πως "έπιασε τόπο" η προσπάθεια για να γίνει πραγματικότητα το πανεπιστήμιο στην Καλαμάτα. Κλείνοντας υπογράμμισε από την πλευρά του την πρόταση για διοργάνωση ετήσιου συμποσίου με αφορμή την έναρξη της Επανάστασης του ΄21 από την Καλαμάτα, με θέμα σχετικό με τον αγώνα.
Το "παρών" στην εκδήλωση έδωσε και ο νέος περιφερειακός διευθυντής εκπαίδευσης Πάνος Πετρόπουλος, ο οποίος δήλωσε πως θα προσπαθήσει ώστε να είναι στενή η σχέση πανεπιστημίου και περιφερειακής εκπαίδευσης.
Γ.Σαρ.
