Τα πιο πάνω καταγράφηκαν στην ενημερωτική εκδήλωση με θέμα “Ελαιοπαραγωγή και επιπτώσεις στο περιβάλλον”, που διοργάνωσε σήμερα Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου, στο ξενοδοχείο “Rex”, στην Καλαμάτα, ο εθελοντικός οργανισμός για το αστικό περιβάλλον “Ecocity”, μεγάλο μέρος της οποίας παρακολούθησε και ο αναπληρωτής υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης Γιάννης Τσιρώνης, που απηύθυνε χαιρετισμό.
“ΟΙ ΠΑΡΑΒΑΤΕΣ ΝΑ ΚΛΕΙΝΟΥΝ”
Οπως τόνισε ο Γ. Τσιρώνης, μεταξύ άλλων, η ελαιοπαραγωγή στην Ελλάδα αποτελεί εν δυνάμει χρυσωρυχείο, το οποίο όμως παραμένει “ ακόμα αναξιοποίητο” αφού η τιμή με την οποία φθάνει στον καταναλωτή είναι πολύ υψηλότερη από την τιμή που το διαθέτουν πρωτογενώς οι παραγωγοί. Ακόμα χειρότερα, συνέχισε ο υπουργός, τα παραπροϊόντα της επεξεργασίας του ελαιόκαρπου παραμένουν αδιάθετα -“ο κατσίγαρος με ένω σωρό χρήσιμες ουσίες για τη βιομηχανία και ενώ υπάρχει τεχνολογία αξιοποίησής του, πετάγεται στα ποτάμια. Αναφορικά με τον πυρήνα, Γ. Τσιρώνης τόνισε ότι πρέπει να εφαρμόζονται οι περιβαλλοντικοί όροι που υπάρχουν στις άδειες λειτουργίας των πυρηνελαιουργείων και “οι παραβάτες να κλείνουν”.
Καταλήγοντας, ο υπουργός δήλωσε ότι πρέπει να αξιοποιούνται και τα κλαδέματα, “πετάμε έναν πολύτιμο πόρο, τον καταστρέφουμε με άναρχο τρόπο, προκαλώντας ζημιά στο περιβάλλον” επισήμανε.
“Το θέμα των πυρηνελαιουργείων είναι εξαιρετικά σύνθετο και μια συζήτηση για αυτό θα πρέπει να περιλάβει τους πάντες, παραγωγούς, ελαιοτριβείς, πυρηνελαιουργούς, τοπικές κοινωνίες, τοπικούς και επιστημονικούς φορείς, καθώς ο στόχος είναι να διατηρηθεί η παραγωγή, ώστε να κινηθεί η οικονομία” τόνισε από την πλευρά της η αντιπεριφερειάρχης Μεσσηνίας Ελένη Αλειφέρη, που ήταν ιδιαίτερα προσεκτική στην τοποθέτησή της, τόσο κατά τον χαιρετισμό της, όσο και στη συνέχεια στην εισήγησή της -αναπληρώνοντας τον απουσιάζοντα περιφερειάρχη Πελοποννήσου Πέτρο Τατούλη, ο οποίος περιλαμβανόταν στον αρχικό σχεδιασμό των εισηγήσεων.
“ΑΚΥΡΩΝΕΙ ΠΡΟΣΤΙΜΑ Η ΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜΕΝΗ”
“Προκειμένου να φθάσουμε στη λύση, θα πρέπει αρχικά να κατανοήσουμε ότι υπάρχει πρόβλημα, δεν αρκεί να μεταθέτουμε κάθε τόσο ευθύνες, πότε στους ελαιοτριβείς, πότε στους πυρηνελαιουργούς” συνέχισε η αντιπεριφερειάρχης.
Σημείωσε, ειδικότερα, ότι ο κύκλος της παραγωγής του ελαιολάδου περιλαμβάνει και τα πυρηνελαιουργεία “η λειτουργία των οποίων ενίοτε δημιουργεί προβλήματα. Αυτό που χρειάζεται είναι να συμπληρωθεί η νομοθεσία και να θεσπιστούν τολμηρές ρυθμίσεις, να λειτουργήσουν καλύτερα οι κεντρικοί ελεγκτικοί μηχανισμοί, να υιοθετηθεί σύγχρονη τεχνολογία από τα πυρηνελαιουργεία και ταυτόχρονα να σταματήσει η Αποκεντρωμένη Διοίκηση να ακυρώνει τα πρόστιμα που επιβάλλουν οι υπηρεσίες της Περιφέρειας σε περιβαλλοντικές παραβάσεις”.
Στην εισήγησή της, στη συνέχεια, επισήμανε το γεγονός ότι οι επιστημονικές προτάσεις για τεχνολογικές λύσεις είναι, πολλές φορές, οικονομικά αιματηρές για τους επιχειρηματίες, επαναλαμβάνοντας ότι για συγκεκριμένες ουσίες -όπως οι πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες- δεν υπάρχουν από την ελληνική πολιτεία θεσμοθετημένα όρια στην πηγή εκπομπής τους, δηλαδή τις καμινάδες. Παράλληλα δήλωσε ότι ο περιφερειάρχης παρακολουθεί στενά το συγκεκριμένο ζήτημα, τόνισε ωστόσο πως “το πρόβλημα είναι σύνθετο και η λύση αποτελεί πολύπλοκη υπόθεση. Παρ' όλ' αυτά, η Περιφέρεια Πελοποννήσου παρακολουθεί στενά, έχει την βούληση να υλοποιήσει τη λύση που θα προταθεί, ενώ εκτιμά ότι τα πιεστικά φαινόμενα στην περιοχή της Μεσσηνίας θα οδηγήσουν αναγκαστικά σε ταχύτατες συνέργειες”.
Παρεμβαίνοντας, ο συντονιστής της πρώτης ενότητας εισηγήσεων και μέλος του Δ.Σ. του “Ecocity”Δημοσθένης Ασημακόπουλος, πρώην πρύτανης του Πανεπιστημίου Αθηνών, ομότιμος καθηγητής Φυσικής, παρατήρησε ότι αν δεν λυθεί το πρόβλημα θα υπάρξουν πρόστιμα στη χώρα μας από την Ευρωπαϊκή Ενωση
“ΜΙΚΡΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ"
Τα διφασικά ελαιοτριβεία παράγουν υπόλειμμα με πολύ μεγαλύτερα ποσοστά υγρασίας από τα τριφασικά κι αυτό επηρεάζει την λειτουργία των πυρηνελαιουργείων, που καλούνται πρώτα να το ξηράνουν, πριν το επεξεργαστούν, είχε σημειώσει νωρίτερα στην εισήγησή του ο χημικός μηχανικός Γιάννης Θεοφιλόπουλος, μέλος στη διοίκηση του ΤΕΕ Πελοποννήσου.
Ο ίδιος παρατήρησε ότι στην Ελλάδα λειτουργούν περί τα 2.500 ελαιοτριβεία –αρκετά από τα οποία, σύμφωνα με τα στοιχεία, παραμένουν τριφασικά- ενώ τα περισσότερα αποτελούν μικρές οικογενειακές επιχειρήσεις χωρίς οικονομική δυνατότητα για την ενδεδειγμένη επεξεργασία του κατσίγαρου, η διάθεση του οποίου πολλές φορές γίνεται ανεξέλεγκτα.
Το πρόβλημα του υγρού πυρήνα μεταφέρεται από τα διφασικά ελαιοτριβεία στα πυρηνελαιουργεία, τα οποία πρέπει να τον ξηράνουν διαδικασία η οποία προκαλεί τα προβλήματα. Εισηγήθηκε, καταλήγοντας, να επιβληθεί η εφαρμογή σύγχρονης τεχνολογίας, τόσο στα ελαιοτριβεία όσο και στα πυρηνελαιουργεία, παρατηρώντας ωστόσο ότι στη χώρα μας διαπιστώνονται ελλείψεις στο πλαίσιο διαχείρισης των προϊόντων της ελαιοπαραγωγής, αλλά και ανεπάρκεια των ελέγχων από την πολιτεία.
“ΥΨΗΛΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΥΠΕΡΒΑΣΕΩΝ”
“Διαπιστώσαμε υψηλό ποσοστό υπερβάσεων ως προς τους πολυαρωματικούς υδρογονάνθρακες στη Σκάλα, τον Μελιγαλά και τη Μεσσήνη” δήλωσε από την πλευρά του ο Θωμάς Μάγγος, κύριος ερευνητής του ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος”, υπενθυμίζοντας τα αποτελέσματα της πιλοτικής μελέτης που είχε αναλάβει στην περιοχή της Μεσσηνία το εν λόγω Κέντρο για λογαριασμό της Περιφέρειας Πελοποννήσου, ως προς τις εκπομπές των πυρηνελαιουργείων στη ΒΙΠΕ Μελιγαλά.
Τα αποτελέσματα αυτά είχαν παρουσιαστεί πριν ένα χρόνο συνέχισε ο Θ. Μάγγος λέγοντας ότι εφαρμόστηκε η προσήκουσα επιστημονική μεθοδολογία, με μετρήσεις τόσο κατά την περίοδο λειτουργίας των εν λόγω μονάδων, όσο και στη διάρκεια που αυτές δεν λειτουργούσαν.
Επιπλέον επανέλαβε ότι διαπιστώθηκε και η παρουσία έντονων οσμών στις πιο πάνω περιοχές, ενώ ως προς τη διασπορά των ρύπων τόνισε ότι το ανάγλυφο του εδάφους και οι άνεμοι που πνέουν συνήθως δεν ευνοούν την αποφόρτιση του φαινομένου, αλλά αντίθετα το διαχέουν.
Καταλήγοντας τόνισε ότι απαιτείται σαφέστερο θεσμικό πλαίσιο καθώς και συνεργασία μεταξύ πολλών παραγόντων, προκειμένου να υπάρξει ουσιαστική λύση, ενώ δήλωσε ότι τις όποιες επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία θα μπορέσει να τις εκτιμήσει μια επιδημιολογική μελέτη.
“ΤΟ ΙΔΙΟ ΕΡΓΟ ΚΑΘΕ ΧΡΟΝΟ”
Με την έναρξη της ελαιοκομικής περιόδου κάθε χρόνο, οι κάτοικοι του Μελιγαλά και της ευρύτερης περιοχής του Δήμου Οιχαλίας “βλέπουμε το ίδιο έργο, από το Νοέμβριο μέχρι τον Μάρτιο. Παραστάσεις διαμαρτυρίας στο Δημαρχείο, έγγραφα από τον δήμο, μετρήσεις εκπομπών από τις υπηρεσίες, επιβολή προστίμων για τις παραβάσεις που διαπιστώνονται, τα οποία οι επιχειρηματίες πληρώνουν και... του χρόνου ξανά τα ίδια”.
Με τον πιο πάνω γλαφυρό τρόπο ο γιατρός Ηλίας Σακελλαριάδης, διευθυντής στο Κέντρο Υγείας Μελιγαλά και επί 7 χρόνια δημοτικός σύμβουλος Οιχαλίας, περιγράφει την κατάσταση στην περιοχή του εν λόγω δήμου αναφορικά με τη λειτουργία των πυρηνελαιουργείων στη ΒΙΠΕ Μελιγαλά.
Ο ίδιος -ανοίγοντας τον δεύτερο κύκλο εισηγήσεων, που συντόνισε ο Γιάννης Κουμαντάκης, ομότιμος καθηγητής Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου και αντιπρόεδρος Δ.Σ. της “Ecocity”- υποστήριξε ότι ακόμα και τα μικρά -κατά την άποψή του- πρόστιμα που επιιβάλλονται, έρχεται η Αποκεντρωμένη Διοίκηση και τα μειώνει ακόμα περισσότερο. Ως γιατρός μιλώντας, όπως είπε, έχει διαπιστώσει διαχρονικά στην ευρύτερη περιοχή του δήμου έξαρση κρουσμάτων ΧΑΠ (χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια) και καρκίνων πνεύμονα και λάρυγγα, τόνισε ωστόσο ότι η διαπίστωσή του αυτή είναι εμπειρική καθώς δεν υπάρχει τεκμηρίωση από επιδημιολογική μελέτη -αναρωτήθηκε ωστόσο γιατί κανένας φορέας, παρά το χρόνιο πρόβλημα, δεν έχει αναθέσει ούτε μία τέτοια μελέτη.
Καταλήγοντας καταλόγισε διαχρονικές ευθύνες στην πολιτεία, τόνισε ότι χρειάζονται συχνοί αιφνιδιαστικοί έλεγχοι των εκπομπών από τις καμινάδες, ενώ εισηγήθηκε ότι θα μπορούσαν να εξεταστούν λύσεις, όπως η χρήση των αέριων εκπομπών για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ή ακόμα και η επιδότηση των επιχειρηματιών να μετακινήσουν σε άλλη περιοχή τις μονάδες τους.
ΑΥΣΤΗΡΗ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ
Νομοθετικό πλαίσιο περιβαλλοντικής προστασίας παρέχει η Ευρωπαϊκή Ενωση, επισήμανε στη δική του εισήγηση ο Γιώργος Κωνσταντινόπουλος, δικηγόρος στον Αρειο Πάγο και μέλος της επιστημονικής επιτροπής της “Ecocity”.
Οπως τόνισε, από το 2004 και μετά θεσμοθετήθηκε πλαίσιο που υποχρεώνει πλέον τον ρυπαίνοντα να πληρώνει για την αποκατάσταση της ζημιάς που επέφερε στο περιβάλλον η δραστηριότητά του, επιπλέον των όποιων προστίμων που θα του επιβληθούν για την καθεαυτή ζημιά.
Επίσης, γνωστοποίησε ότι στο εξής ο δανεισμός των επιχειρηματιών από τις ελληνικές συστημικές τράπεζες θα γίνεται αφού θα έχει προηγηθεί έλεγχος περιβαλλοντικής επισφάλειας σε σχέση με την προς χρηματοδότηση δραστηριότητα.
Καταλήγοντας παρατήρησε ότι μέσα από ευρωπαϊκά προγράμματα υπάρχει η δυνατότητα χρηματοδότησης επιχειρηματιών που θέλουν να χρησιμοποιήσουν τεχνολογίες φιλικές προς το περιβάλλον ή που συμβάλλουν στην προστασία του.
ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΕΙΣ
Σε παρέμβασή του ο πυρηνελαιουργός Θανάσης Μαργέλης σημείωσε ότι η δική του μονάδα -που δεν βρίσκεται στη ΒΙΠΕ Μελιγαλά, όπως ξεκαθάρισε- βραβεύθηκε πριν 10 χρόνια για την οικολογική της διάσταση και διαφώνησε με τα αποτελέσματα της διάχυσης των οσμών, όπως παρουσιάστηκαν στη μελέτη του ΕΚΕΦΕ “Δημόκριτος”, συνιστώντας μάλιστα “την επόμενη φορά να ψαχτείτε προς τη χωματερή της Μεσσήνης”, απορρίπτοντας ότι οι πολυαρωματικοί υδρογονάνθρακες που ανιχνεύθηκαν από το εν λόγω Κέντρο προέρχονται από πυρηνελαιουργείο
Πρόσθεσε ότι στη δική του σύγχρονη μονάδα -που λειτουργεί από το 2005- δεν έγινε κάποια μέτρηση, ενώ θύμισε παράλληλα ότι ο ίδιος αποφάσισε να διακόψει τη λειτουργία του εργοστασίου του στην είσοδο της Μεσσήνης, προκειμένου να μη δημιουργείται πρόβλημα στους κατοίκους της.
Παρόμοια αμφισβήτηση προς τα αποτελέσματα των μετρήσεων του ΕΚΕΦΕ εξέφρασε και ο Παναγιώτης Χατζέλης, διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας “Οικοενέργεια” στη ΒΙΠΕ Μελιγαλά:
“Ολο το στήσιμο έχει γίνει με τέτοιον τρόπο ώστε να ενοχοποιούνται τα πυρηνελαιουργεία. Δεν αρνούμαι ότι υπάρχει πρόβλημα, είναι ο υγρός πυρήνας από τα διφασικά που πρέπει να τον αποξηράνουμε, με αποτέλεσμα να βγαίνει θερμός ατμός από τις καμινάδες μας. Αλλά υπέρβαση των ορίων δεν υπάρχει. Από την πλευρά μας θα θέλαμε να έχουμε ξερό πυρήνα, να μπουν ξηραντήρια στα ελαιοτριβεία, εμείς δεν θέλουμε πυρήνα με υγρασία” παρατήρησε.
Η εκδήλωση ολοκληρώθηκε με τη συνόψιση των συμπερασμάτων της εκδήλωσης, από τον πρόεδρο του Δ.Σ. του “Ecocity” Θάνο Ζαφειρόπουλο,
Β.Γ.Μ.
