Ο κ. Στέλιος Χαλκίτης με αυτό το συναρπαστικό μυθιστόρημα προσφέρει-δωρίζει στο αναγνωστικό κοινό ένα ακόμη απόκτημα που φέρει τον τίτλο «Ο Λούσηρος» με έντονα άσπρα γράμματα στο εξώφυλλο, σε γήινο φόντο, όπου δύο γυναικείες μορφές δεσπόζουν, ενώ μια τρίτη δυσδιάκριτη, αναδεικνύεται μέσα από τα στάχυα που το πλαισιώνουν.

Με την πρώτη εξωτερική ματιά, τα φυσικά ερωτήματα του αναγνώστη επικεντρώνονται στις γυναικείες μορφές, στο ψυχισμό ή στην πορεία τους σε ένα περιβάλλον, που ενδεχόμενα θα μπορούσε να σημαδέψει το δρόμο τους, ενώ παράλληλα στο πίσω μέρος του μυαλού του προβάλλεται σημειολογικά το ασυνήθιστο όνομα « Λούσηρος» σε καθαρή αναφορά.

Άραγε ποιος να είναι ο «Λούσηρος»; αναρωτιέται φευγαλέα ανοίγοντας το βιβλίο, που τον αιχμαλωτίζει χωρίς χρονοτριβή στις σελίδες του από την αρχή μέχρι το τέλος. Εκεί ο συγγραφέας με περισσή δεξιοτεχνία και απαράμιλλο λογοτεχνικό ύφος υφαίνει μια ιστορία-παραβολή, που την τοποθετεί σε ένα πανέμορφο νησί, όπου ο χρόνος ακολουθεί τα πρόσωπα σε βάθος δύο γενιών, ξετυλίγοντας ο ίδιος (συγγραφέας) άλλοτε γρήγορα άλλοτε αργά το κουβάρι της αφήγησης, ανάλογα με τις ανάγκες τις στιγμής και τις ιδιαιτερότητες του χρονικού περιβάλλοντος, χρησιμοποιώντας μάλιστα έννοιες λιτές ή σύνθετες, εναρμονισμένες ή αντιφατικές αλλά ποτέ περιττές ή χωρίς αιτιολογία, ώστε να γίνονται αναγκαίες οι πολλαπλές αναγνώσεις και να διευκολύνονται οι διδακτικές παραδοχές ή και οι αντιρρήσεις.

Τα κύρια πρόσωπα της ιστορίας είναι ό Αντώνης, η Σάρα, ο Στέφανος και η Ραλλού, που πλαισιώνονται από δευτερεύοντα, εξίσου σημαντικά όμως για την πορεία του μυθιστορήματος άτομα, που το εμπλουτίζουν με περιστατικά μοναδικά ή επαναλαμβανόμενα, συνηθισμένα ή έκτακτα, χρήσιμα ή μηδαμινά, και σε κάθε περίπτωση απαραίτητα για να ολοκληρωθεί η δομή της. Η σπάνια ομορφιά της πολυσύνθετης εικόνας του νησιού ξεμακραίνει μπροστά στη βαρύτητα της τοπικής κοινωνίας, ως θεματοφύλακα των αξιών, οι οποίες απαριθμούνται και περιγράφονται με σύνθετες θετικές ή αρνητικές παραμέτρους για να ζυγιστούν στην ακριβοδίκαιη βιωματική ζυγαριά του συγγραφέα, καθώς θα επηρεάζουν τις αποφάσεις των προσώπων, ωθώντας τους σε επιλογές κάτω από την «πίεση της ώρας που οι ψίθυροι σηκώνονται όρθιοι και πετροβολούν».

Η ζωή των προσώπων εμφανίζεται με κάθε λεπτομέρεια καθώς κυλά η αφήγηση και δικαιολογείται η ψέγεται με όρους φιλοσοφικής αναζήτησης και αναγωγής σε πανανθρώπινες αξίες. Τα ιδιοσυγκρασιακά τους χαρακτηριστικά που από την ίδια την ανθρώπινη φύση επιχειρούν να ισορροπήσουν ανάμεσα στο καλό ή στο κακό, στο δίκαιο ή στο άδικο, στο απλό ή στο σύνθετο, στο υγειές ή στο νοσηρό στην αγάπη ή στο μίσος, στη δύναμη ή στην αδυναμία, στην ομορφιά ή στην ασχήμια αναζητούν το νόημα της ζωής, δίνοντας την ευκαιρία στο συγγραφέα να επισημάνει «Υπάρχουν άσπιλες ψυχές, αμόλυντες ζωές δεν υπάρχουν».

Με τη δεξιοτεχνία ενός επιτυχημένου χειρούργου και τη σοφία ενός αναγνωρισμένου πνευματικού βυθίζεται ο συγγραφέας στην ψυχή των ηρώων του και αποκαλύπτει μύχιες σκέψεις, όνειρα, ευχές επιθυμίες, πάθη, εφιάλτες, φόβους, περιορισμούς, συγκρούσεις, ψυχογενείς υπερβολές, που τις παραβάλλει με τις επιταγές της μικρής κοινωνίας για να προβληματίσει υποσυνείδητα και να διδάξει ενσυνείδητα αρχές και αξίες που θα αποτελέσουν το μέτρο και το όπλο άμυνας στους λογισμούς κάθε ανθρώπου, ώστε να αναγνωρίσει το θησαυρό της αγάπης, τη δύναμη της συγχώρεσης, την ευημερία της ειρήνης και τον πλούτο της δικαιοσύνης.

«Οι κοινωνίες θέλουν τοτέμ και η ανθρωπότητα αξίες» θα γράψει στην αποχαιρετιστήρια επιστολή του ο Ν. Γαληνός στο Στέφανο, που αξίζει να διαβαστεί με πολλή προσοχή για τις παρακαταθήκες της. « Μην επιτρέψεις στον εαυτό σου να συνηθίσει λέξεις όπως πόλεμος, πείνα, αρρώστια, θάνατος. Όταν τις συνηθίσεις ξεχνάς την ουσία τους» ή και «Αν η θέση σου περιέχει ανθρωπιά είσαι σε καλό δρόμο. Αξία δεν είναι να τρέχεις γρήγορα με δυνατά πόδια, αλλά να βαδίζεις σωστά, όταν αυτά λείπουν»…… Δεν θα σταθώ στην ενδιαφέρουσα υπόθεση του μυθιστορήματος. Προτιμότερο είναι να τη διαβάσει ο αναγνώστης μόνος του. Θα μείνω για λίγο όμως σε δύο σημεία «ύμνων» του βιβλίου, που αναφέρονται το ένα στον «έρωτα-αγάπη» και το δεύτερο στο σεβασμό προς τη «γυναίκα-μητέρα».

Στο πρώτο, ο συγγραφέας χειρίζεται με σχεδόν μυστικιστικό τρόπο το βιωματικό υλικό του ζευγαριού-ερωτικό σμίξιμο- και μας βυθίζει στη μοναδική απόλαυση μιας πραγματικής θεϊκής ζεύξης, χωρίς ψεγάδια υποκριτικότητας και δισταγμού. Στο δεύτερο, η σημαντική θέση της γυναίκας στη δημιουργία της αρμονίας του κόσμου, παρουσιάζεται αυθεντικά, ακριβοδίκαια με απεριόριστο σεβασμό προς τη «μητέρα» και μάλιστα προς την «ανύπαντρη μητέρα», όπου δεν παραλείπει να αναρωτηθεί ο ίδιος (χωρίς να υποστηρίζει την επιδίωξη) «Γιατί να καταδικάσεις μια ανύπαντρη μητέρα αντί να αφήσεις το ιερό μυστήριο της μητρότητας να εξελιχθεί σε πανηγυρισμούς, σε θρίαμβο».

Τα δικαιώματα των ανθρώπων και τα απαραβίαστα δικαιώματα του παιδιού, «Όπου ο πολιτισμός δεν δίνει άλλοθι στις παρεκτροπές» σκιαγραφούνται ανεξίτηλα μέσα από την περίπτωση-οδυνηρή εμπειρία της Σιμόν, που έζησε στα μικράτα της μια περιθωριακή ζωή λόγω της καταγωγής της και στην περίπτωση κακοποίησης παιδιών όπου η τελευταία αγόρευση-καταγγελία του Στέφανου αποτελεί ένα μεγάλο «κατηγορώ» και δίνει μια ευοίωνη προοπτική για την εξάλειψη τέτοιων οδυνηρών φαινομένων. Χίλιες μύριες μύχιες σκέψεις, άλλα τόσα διδακτικά παραδείγματα, ξεχασμένες εκφράσεις και γνωμικά προβάλλονται στις σελίδες του βιβλίου μαζί με εξαιρετικές περιγραφές τοπίων, εικόνων, συναισθημάτων ή και απλών πραγμάτων, όπως π.χ. η λεπτομερής περιγραφή και περιποίηση του γιαπωνέζικου σπαθιού ή η ζωντανή περιγραφή του ψαρέματος και μαγειρέματος ενός χταποδιού, που ξυπνά μια βαθειά νοσταλγία μέσα μας για τον πρωτόγονο τρόπο ζωής.

Και μέσα σ’ όλα αυτά, πού να κρύβεται άραγε ο Λούσηρος; Υπάρχουν πολύ λίγες αναφορές στο βιβλίο και η ομολογία του Στέφανου ότι είναι ο φανταστικός του φίλος, χρειάζεται εμβάθυνση. Ότι υπάρχει και δεν υπάρχει, η επιλογή μας να το συναντήσουμε, η λογική της σοφίας, η ισορροπία του λογισμού, ο κώδικας ζωής το μέτρο αξιολόγησης προς την αναζήτηση και εξερεύνηση δεν είναι παρά σκόρπιες αναφορές. Η καθαρή απάντηση είναι υπόθεση και πλούτος του αναγνώστη, Στο κάτω-κάτω ένα εξαιρετικό βιβλίο πολλαπλής ανάγνωσης, ποικίλης προσέγγισης, απόσταγμα εμπειρίας χρόνων με πολύτιμες ψηφίδες διδαχής, δεν μπορεί παρά να είναι σύνθετης απόδοσης.

Μαλαματή Βαλάκου – Θεοδωρούδη, Επιτ. Δικηγόρος, Πανεπιστημιακός