Τετάρτη, 06 Απριλίου 2016 11:46

"Ανάκριση", μια παράσταση "ουτοπία" που έγινε πραγματικότητα

Θερμότατο χειροκρότημα απέσπασε από το κοινό της Καλαμάτας η πρεμιέρα της "Ανάκρισης" του Πέτερ Βάις, την Παρασκευή το βράδυ από τη Θεατρική Διαδρομή.

Η ομάδα για την προσπάθεια αυτή είχε βάλει τον πήχυ πολύ ψηλά, αλλά το αποτέλεσμα τη δικαίωσε. Σε μια προσπάθεια να μην ξεχάσει ο σύγχρονος κόσμος τις βιαιότητες του ναζισμού, η Διαδρομή διάλεξε αυτό το εξαιρετικά δύσκολο έργο, ενώ ταυτόχρονα διοργάνωσε διαγωνισμό αφίσας. Η σκηνοθεσία ήταν πολύ δεμένη, ο θεατής δεν επαναπαύτηκε λεπτό, πώς θα μπορούσε άλλωστε; Οι σπαρακτικές αφηγήσεις των κρατουμένων στο Αουσβιτς, δε αφήνουν τέτοιο περιθώριο. Οι μαρτυρία από τα βασανιστήρια, διαδέχεται αυτήν για τα "ιατρικά" πειράματα. Οι θανατώσεις, οι συνθήκες, η αρπαγή, η καταστολή, οι διαχωρισμοί όλα φτιάχνουν "αριστοτεχνικά" το κάδρο του απόλυτου ευτελισμού της ανθρώπινης αξιοπρέπειας. Ο σκηνοθέτης Κώστας Χαλκιάς έχει το ρόλο του προέδρου, τον οποίο φέρνει εις πέρας με επιβλητικότητα, αλλά και ανθρωπιά. Ιδιαίτερα επιτυχημένες οι επιλογές της Χριστιάνας Ρούπα και του Ηλία Παρθένιου για τους "κακούς". Δεν λυγίζουν ούτε λεπτό, δεν ξεγελούν, δε γίνονται συμπαθείς. Ολοι οι κατηγορούμενοι είναι ευθυνόφοβοι και κυρίως αμετανόητοι. Ειρωνικοί. Γι΄ αυτό ο σκηνοθέτης Κ. Χαλκιάς στη συνέντευξη Τύπου είχε τονίσει πως "το θύμα σπαράζει και ο θύτης σαρκάζει". Ο ήχος παίζει σημαντικό ρόλο στην παράσταση. Οι κρότοι των όπλων είναι εκκωφαντικοί, κάνουν το θεατή να συνειδητοποιεί την ωμότητα των πράξεων. Την ταχύτητα με την οποία οι ζωντανές υπάρξεις γίνονταν ένας ακόμη αριθμός στη λίστα των νεκρών. Οι υπόλοιποι ύμνοι που ακούγονται, φορτίζουν συναισθηματικά την ατμόσφαιρα. Θυμίζουν "θεία δίκη". Γνώριμη μελωδία, αγαπημένη, το "Τι ωραία που ειν' η αγάπη μου", το "Ασμα ασμάτων", ύμνος τιμής για την όμορφη εβραιοπούλα Λίλυ Τόφλερ. Το μακιγιάζ των ηρώων ήταν εναρμονισμένο με το σκηνικό. Στα σκηνικά επικρατούσε το μαύρο χρώμα και τρία υλικά. Το ξύλο, το μέταλλο και το χαρτί. Τα πιο απλοϊκά. Τα πιο άμεσα συνδεδεμένα με τη δημιουργία, τη δουλειά, αλλά και τη δουλεία, τα καταναγκαστικά έργα. Τα πρόσωπα των ηθοποιών ήταν σκοτεινά, μακιγιαρισμένα αναλόγως με τα λεγόμενα και το σπαραγμό τους. Πολύ ξεχωριστές, οι ερμηνείες των Γιώργου Καπελούζου και Γιώργου Ιατρόπουλου. Από τα λεγόμενα αυτά, μαθαίνουμε και άλλες πληροφορίες σχετικά με το ποιοι άνθρωποι οδηγούνταν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης, πώς τους επέλεγαν, πώς εκμεταλλεύονταν οικονομικά κάθε τι που υπήρχε πάνω τους. Ακόμα και για τα παιδιά, δεν υπήρχε καμία εξαίρεση, ούτε ευαισθησία. Ενα παιδί θα δούμε να ανεβαίνει πάνω στη σκηνή, για να κομίσει το μόνο χρωματιστό αντικείμενο που υπάρχει στην παράσταση. Ενα κόκκινο μήλο. Σημάδι ελπίδας και συνέχισης της ζωής.  Καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης, στο background παίζουν αποσπάσματα από βίντεο και φωτογραφίες της εποχής. Τα πρόσωπα των βασανιστών ζωντανεύουν. Βλέποντάς τους απέναντι σου, καταλαβαίνεις πως ήταν πραγματικοί. Δεν ήταν μηχανές, είχαν ανθρώπινα στοιχεία και αυτοί, μάτια, στόμα, μαλλιά. Ηταν άνθρωποι. Ηταν άνθρωποι; Σκληρό θέαμα, η φωτογραφία με το λευκό χέρι κρεμασμένο έξω από το φούρνο. Στα αυτιά μας ο στίχος του Καμπανέλλη "μ’ ένα αριθμό στο άσπρο της το χέρι". Είναι όμως η αλήθεια και στην αλήθεια δεν έχουμε δικαίωμα να κλείνουμε τα μάτια. Η "Ανάκριση" κλείνει με τρόπο λυτρωτικό. Πόσες αλήθεια προσευχές, να πρέπει να κάνουμε όλοι εμείς, για να ηρεμήσουν οι ψυχές των σκοτωμένων; Εις τον αιώνα τον άπαντα μάλλον …

Λίγο μετά την υπόκλιση, ο Κώστας Χαλκιάς παρέτρεψε το κοινό να διαβάσει στο ίντερνετ την ανοικτή επιστολή του Χρήστου Λεοντή, προς τον υπουργό Πολιτισμού. Μίλησε για μία "κίνηση εθνικής αντίστασης, απέναντι στο ζήτημα Φαμπρ, καθότι για 4 χρόνια είχε ανακοινωθεί πως θα αποκλείονταν από το Φεστιβάλ οι ελληνικές παραγωγές. "Ελεος" αναφώνησε και ευχαρίστησε τον κόσμο για το χειροκρότημά του.  

Γ.Σαρ.