Κυριακή, 26 Ιουλίου 2015 09:00

Το Σταφιδικό Συνέδριο των Γαργαλιάνων πριν από 80 χρόνια

Γράφτηκε από τον
Το Σταφιδικό Συνέδριο των Γαργαλιάνων πριν από 80 χρόνια

Ορόσημο για το αγροτικό κίνημα

Το καλοκαίρι του 1935 έχει μείνει στην τοπική ιστορία και την ιστορία του αγροτικού κινήματος, ως η εποχή της μεγάλης εξέγερσης των σταφιδοπαραγωγών που βγήκαν σε δρόμους και πλατείες προκειμένου να υπερασπιστούν τον κόπο τους και τη δίκαιη αμοιβή τους. Για την εξέγερση αυτή που οδήγησε σε μετωπική σύγκρουση τους αγρότες με το κράτος της καταστολής (μέχρι το Πολεμικό Ναυτικό κινητοποιήθηκε για την καταστολή της), λίγα είναι γνωστά μέχρι σήμερα και οι περισσότεροι έχουν ακούσει πως «κάτι έγινε στην Πύλο» με νεκρούς και τραυματίες.

Εκείνο το οποίο δεν είναι ιδιαιτέρως γνωστό, είναι το γεγονός πως αφετηρία των κινητοποιήσεων ήταν το Σταφιδικό Συνέδριο των Γαργαλιάνων. Για την οργάνωσή του ο Τάσης Κουλαμπάς, αγροτικό στέλεχος του ΚΚΕ τότε, σε χειρόγραφο βιογραφικό σημείωμα αναφέρει τα εξής: 

«Το 1934 από τη Θεσσαλία κατέβηκα στη Μεσσηνία για να βοηθήσω γενικά και με αντικειμενικό σκοπό να οργανώσω ένα πανσταφιδικό συνέδριο.

Εφθασα στην Καλαμάτα το Σεπτέμβριο του 1934 και σε λίγο χρονικό διάστημα άρχισα τη δουλειά με κατεύθυνση τη δημιουργία του συνεδρίου. Στην πορεία της δουλειάς και με τη σχετική πείρα που είχα δημιουργήσαμε ένα καλούτσικο επιτελείο αποτελούμενο από μένα - Θοδ. Κορμά - Χρ. Κουβελάκη - Ζαχαρία Κουρέτα - Στέλιο Διακουμογιαννόπουλο και Σωτήρη Κανελλόπουλο (Χαλαζόνι Φιλιατρών), δουλέψαμε χωριό-χωριό και βγάλαμε αντιπροσώπους για το συνέδριο. Δίπλα στο επιτελείο αυτό δραστηριοποιήσαμε και πολλούς άλλους που πήραν μέρος στο συνέδριο αλλά και βοήθησαν γενικότερα - όπως ο Δάλλας Γεωργ. Δικηγόρος Θουρία - Γιάννης Παπαμικρούλης - Θεοδ. Καυκαλάς (Χαρακοποιό) - Γεωργ. Αργυράκης (Πύργος) - ο γιατρός Τζενάκης (;) (Γαργαλιάνοι) - Γεωρ. Μαστοράκης (Γαργαλιάνοι) - ο γέρο Λουπινάς Κυπαρισσία φιλελεύθερος βουλευτής και τίμιος άνθρωπος και άλλοι πολλοί» (1).

Από τη σύνθεση της ομάδας που οργάνωσε το συνέδριο προκύπτει ότι σε αυτή συμμετείχαν στελέχη του ΚΚΕ και του Αγροτικού Κόμματος Ελλάδας όπως επίσης και φιλελεύθεροι αγροτικοί παράγοντες.

Η απόφαση για την οργάνωση του συνεδρίου πάρθηκε σε σύσκεψη η οποία πραγματοποιήθηκε στο Μεσοχώρι, μετά την οποία εκδόθηκε η ακόλουθη ανακοίνωση:

«Εν Μεσοχωρίω σήμερον την 28ην Ιουνίου ημέραν Παρασκευήν και ώραν 9ην π. μ. συνήλθον οι συνεταιρισμοί των περιφερειών Μεθώνης, Καινούργιου Χωριού, Πηδάσου, Μεσοχωρίου, Χωματάδας κλπ. Παρισταμένου και αντιπροσώπου της Σταφιδικής Επιτροπής Τριφυλίας, εν των Γραφείω του Γεωργικού Ταμείου Μεσοχωρίου προς σύσκεψν και λήψιν αποφάσεων από του σταφιδικού ζητήματος.

Μετά συζήτησιν αποφασίζουσιν ομοδφώνς την σύγκλησιν Πανσταφιδικού Συνεδρίου εν Γαργαλιάνοις την 21ην Ιουλίου ε.έ. ημέραν Κυριακήν και ώραν 9 π.μ. προς λεπτομερή εξέτασιν του σταφιδικού ζητήματος και λήψιν αποφάσεων επ αυτού.

Δια ταύτα

Καλούμεν όπως αντιπροσωπευθώσιν δι αντιπροσώπων τους άπαντες οι Συνεταιρισμοί, Ενώσεις, Κονότητες, χωρία και δήμοι όλων των σταφιδοφόρων περιφερειών Καλαμών, Μεσσήνης, Πυλίας, Τριφυλίας, Ολυμπίας, Πύργου, Πατρών, Αιγίου, Κορίνθου κλπ. διότι πιστεύομεν ότι εις την βάσιν τα συμφέροντα όλου του σταφιδοπαραγωγικού κόσμου είναι τα αυτά. Επίσης καλούμεν τους κ.κ. Νομάρχας και τους κ.κ. πληρεξουσίους βουλευτές όλων των σταφιδοφόρων περιφερειών.

Οι αντιπρόσωποι δέον να είναι εφοδιασμένοι δια πληρεξουσίων υπογεγραμμένων υπό των Ενώσεων ή των Συνεταισιμών ή Δήμων ή Κοινοτήτων ή υπό δέκα τουλάχιστον υπογραφών σταφιδοπαραγωγών.

Δια την Οργανωτικήν Επιτροπήν

Ο πρόεδρος Ζαχαρίας Κουρέτας» (2).

 

Η Εκτελεστική Επιτροπή του Συνεδρίου Γαργαλιάνων στην Αθήνα: Κουλαμπάς, Κουβελιώτης, Κορμάς, Σταυρόπουλος, Διακουμογιαννόπουλος (Από το βιβλίο της Β. Βουρνά «Οραμα και μνήμες - Τα πρώτα 30 χρόνια μου»)

 

Η ΚΥΡΙΑΚΗ ΣΤΟΥΣ ΓΑΡΓΑΛΙΑΝΟΥΣ

Για λόγους καλύτερης προετοιμασίας, το συνέδριο μετατέθηκε κατά μια εβδομάδα και πραγματοποιήθηκε στις 28 Ιουλίου. Απεσταλμένος του «Ριζοσπάστη» ο Κώστας Αυγήτας (ο οποίος φαίνεται πως ήταν και αγροτικό στέλεχος) γράφει για το κλίμα που επικρατούσε στους Γαργαλιάνους την ημέρα εκείνη: 

«Οι Γαργαλιάνοι την Κυριακή ήταν σε αναστάτωση. Συζητήσεις και διαβούλια από την παραμονή.

- Το σταφιδικό συνέδριο θ' αποτύχει. Δεν φαίνεται κανένας αντιπρόσωπος.

- Οι συνεταιρισμοί δεν θα πάρουν μέρος. Γιατί; Γιατί ο Ν. Δεληγιάννης πρόεδρος της πρώτης Ενωσης Συνεταιρισμών και σύμβουλος του ΑΣΟ σύστησε στις διοικήσεις να μην πάρουν μέρος. Και ακόμα να το σταματήσουν με όλα τα μέσα. Με συκοφαντίες και με διαδόσεις σε βάρος της οργανωτικής επιτροπής. Κυκλοφόρησε κατά χιλιάδες και προκηρύξεις χτυπώντας το συνέδριο.

Οι πρόεδροι των κοινοτήτων κι αυτοί κήρυξαν πόλεμο κατά του συνεδρίου. Οι τοπικές και κυβερνητικές εφημερίδες της Καλαμάτας, Πύργου και Πάτρας είχαν κι' αυτές κάθε συμφέρο να σιγοντάρουν και να σπείρουν σύγχυση ανάμεσα στους σταφιδοπαραγωγούς.

Εφημερίδες και σταφιδοπατέρες προσπάθησαν να τρομοκρατήσουν τους σταφιδοπαραγωγούς με τον κίνδυνο. Ποιόν άλλο; Του κομμουνισμού.

Ανέμισαν το κόκκινο πανί.

Τα όργανα του ΑΣΟ, των οινοκαρχαριών, της Αγροτικής Τράπεζας, των σταφιδεμπόρων τοκογλύφων και του κράτους δούλεψαν όσο μπορούσαν για να τορπιλίσουν το σταφιδικό συνέδριο.

Κι' όταν κατάλαβαν ότι οι σταφιδοπαραγωγοί, φτωχοί και μεσαίοι, όλος ο κόσμος της δουλειάς, είνε αποφασισμένος να πραγματοποιήσει το συνέδριό του, έρριψαν το σύνθημα της αναβολής για να προετοιμασθεί δήθεν καλλίτερα. Τέλος μια που δεν έπιασε φωτιά κι αυτό, σύστησαν να μην παρθούν αποφάσεις των "άκρων".

"Δεν είναι καιρός για ριζικά μέτρα".

Και βέβαια με τα δόντια κρατούν τον ΑΣΟ, τη φαγάνα που βυζαίνει με τους οινοπνευματάρχες Χαρίλαους το αίμα των σταφιδοπαραγωγών.

Τα παράσιτα κι' οι αργόμισθοι ταράχθηκαν βλέποντας πως τελείωσαν τα ψέματα. Οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί ανέλαβαν πια στα ροζιάρικα χέρια τους το σταφιδικό ζήτημα, την υπόθεση που τους κρατεί σε ανησυχία από 45 χρόνια.

*

Σάββατο παραμονή του συνεδρίου με το σούρουπο. Δύο-δύο, τρεις-τρεις άρχισαν να καταφθάνουν οι αντιπρόσωποι από τα μακρυνά χωριά, ποδαρόδρομο 5-8 ώρες.

Λιοκαμένοι: νέοι, μεσόκοποι και γέροι, οι πιο πολλοί σοβαροί αλλά σκεφτικοί κι' αρκετοί με αγριεμένο το μάτι.

- Θάχουμε επιτυχία σύντροφε;

- Εχω ήδη τηλεγραφήσει στο "Ρίζο".

- Θα τα πούμε αύριο για καλά.

Και την άλλη μέρα: Κυριακή, Ομάδες-ομάδες έφτασαν κι' άλλοι αντιπρόσωποι κατά δεκάδες και πλημμύρισαν την πλατεία.

Οι φτωχοί καφετζήδες τρίβουν τα χέρια. Τα έρημα καθίσματα γέμισαν πελάτες.

Οι χωροφύλακες περιπολούνε. Ο Μωρηάς αναταράχτηκε.

- Πού βρέθηκε αυτός ο κόσμος;

Οι Γαργαλιάνοι έχουν πάρει ζωή. Τη νέκρα αντικατέστησε η κίνηση.

*

«Ζήτω το σταφιδικό συνέδριο».

Η ταμπέλα στην πόρτα της αίθουσας συγκεντρώνει πολύν κόσμο.

Από μακρυά πικροκαταπίνει ο πρόεδρος της κοινότητας Γαργαλιάνων. Εχει δίκηο ο φουκαράς. Οι σταφιδοπαραγωγοί απάντησαν στο έγγραφό του.

Δεν ζητούσε πολλά. Παρακαλούσε το νομάρχη να απαγορεύσει στο σταφιδικό συνέδριο με κάθε μέσο.

 

Η έναρξη του Συνεδρίου

Στις 9 το πρωί η αίθουσα πλημμύρισε από τους 260 αντιπροσώπους που κατέφθασαν οι πιο πολλοί πεζοί απ' όλες τις επαρχίες της Μεσσηνίας. Ηρθαν ακόμα από την Ηλεία, Αμαλιάδα και Γαστούνη.

Οι προβλέψεις μας ξεπεράσθηκαν. Κι' ας το πούμε ανοιχτά - διαψεύσθηκαν.

Ναί, ήρθαν 100 αντιπρόσωποι παραπάνω απ' ό,τι ελπίζαμε.

Πόσο χαιρόμαστε από τέτοια διάψευση: Σινιάλο για να δεκαπλασιάσουμε τη δουλειά μας στο χωριό.

Από τους 260 ήταν 7 αντιπρόσωποι 5 Ενώσεων Συνεταιρισμών, 91 από 55 συνεταιρισμούς, 20 από 10 κοινότητες και οι ρέστοι βγήκαν από συγκεντρώσεις ή μαζικές υπογραφές.

"Το σταφιδικό συνέδριο των Γαργαλιάνων ήταν μια επανάσταση στα σταφιδικά χρονικά".

Τ' ακούσαμε και από έντιμους παρατηρητές που παρακολούθησαν όλα τα μέχρι τώρα σταφιδικά συνέδρια.

Κι' ακόμα: Πρώτη φορά αναλύεται στην ουσία του το σταφιδικό ζήτημα. Τέτοιος ενθουσιασμός δεν παρατηρήθηκε άλλη φορά.

Ο υποφαινόμενος το υπογράφει με τα δυό χέρια.

- Πού χρωστιέται αυτό;

Λύνουμε την απορία τους.

Βασικά και κύρια η μεγάλη επιτυχία - ουσιαστικά ο θρίαμβος - της αγροτιάς του "καθυστερημένου" Μωριά χρωστιέται σ' αυτό: Οι εργαζόμενοι σταφιδοπαραγωγοί πήραν πρωτοβουλία και ωργάνωσαν οι ίδιοι το συνέδριό τους.

Απ' εδώ και η συνοχή και μεγάλος ενθουσιασμός. Και τώρα ας δώσουμε το λόγο στους ομιλητές του συνεδρίου. Οσοι σταφιδοπαραγωγοί δεν μπόρεσαν ν' ακούσουν, ας δούνε από τη μια τους εχθρούς των συμφερόντων τους που υποστηρίζουν ακόμη τον ΑΣΟ με διάφορα προσχήματα και από την άλλη πλευρά τους τίμιους και ξυπνούς αντιπροσώπους τους που 36 ώρες δούλεψαν, πάλεψαν για να παρθούν αποφάσεις για τις σωστές λύσεις που θα ανακουφίσουν όλο τον εργαζόμενο σταφιδοπαραγωγικό κόσμο, όταν όλοι μαζί τις επιβάλλουν» (3).

Η συνέχεια στο φύλλο του επόμενου Σαββατοκύριακου 

(1)  Από το αρχείο του Τάση Κουλαμπά που έφθασε στα χέρια μου

(2)  «Θάρρος» 4/7/1935

(3)  «Ριζοσπάστης» 31/7/1935

(4)  «Ριζοσπάστης» 1/8/1935


NEWSLETTER