Το Δημοτικό Συμβούλιο του δήμου μας στη συνεδρίαση της 15-09-2014 αποφάσισε να διεκδικήσει η Καλαμάτα τον τίτλο της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης για το έτος 2021, ώστε να καταστεί η τέταρτη, μετά την Αθήνα το 1985, τη Θεσσαλονίκη το 1997 και την Πάτρα το 2006, πόλη της χώρας μας που θα έχει κερδίσει αυτό τον τίτλο. Είναι η μοναδική ευκαιρία που θα έχει τουλάχιστον μέχρι το 2033 μια πόλη της Ελλάδας (και μία της Ρουμανίας) να συμμετάσχει στο θεσμό που έχει «μητέρα» του τη Μελίνα Μερκούρη καθώς, όπως λέγεται, η αρχική ιδέα για την ύπαρξή του προέκυψε σε μια συζήτηση που είχαν τον Ιανουάριο του 1983 στο αεροδρόμιο της Αθήνας η τότε υπουργός Πολιτισμού με τον Γάλλο ομόλογό της Jack Lang.
Από τις αξιολογήσεις των μέχρι σήμερα Πολιτιστικών Πρωτευουσών της Ευρώπης προκύπτει ότι η δράση αυτή έχει σταδιακά καταστεί μια από τις πλέον φιλόδοξες πρωτοβουλίες στην Ευρώπη και συγκαταλέγεται μεταξύ αυτών που εκτιμούν περισσότερο οι Ευρωπαίοι πολίτες, με αποτέλεσμα οι ευρωπαϊκές πόλεις να ανταγωνίζονται σήμερα σκληρά για να κερδίσουν τον τίτλο αυτό, καθώς μάλιστα έρευνες από παρελθούσες επιτυχείς διοργανώσεις έδειξαν πώς κάθε ευρώ που δαπανάται για τη δράση αυτή δημιουργεί έως και οκταπλάσια προστιθέμενη αξία για τις πόλεις αυτές.
Αξιολογώντας τους στόχους και κυρίως τα κριτήρια επιλογής για την ανάδειξη μιας πόλης σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, όπως αυτά αναφέρονται στην με αρ. 445/2014/ΕΕ της 16ης Απριλίου 2014 απόφαση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, καθίσταται προφανές ότι το εγχείρημα για την Καλαμάτα είναι ιδιαίτερα δύσκολο - καθώς απαιτούνται: Η συστράτευση όλων των δυνάμεων της πόλης αλλά και προσωπικοτήτων του κόσμου του πολιτισμού στις διάφορες εκφράσεις του (θέατρο, μουσική, χορός, εικαστικές τέχνες κλπ). Η διερεύνηση της δυνατότητας να επιδιωχθεί χρηματοδοτική στήριξη από προγράμματα και ταμεία της Ενωσης. Η επέκταση των δράσεων εκτός των στενών γεωγραφικών ορίων της πόλης και του δήμου. Κυρίως όμως, απαιτείται ευρεία και ισχυρή πολιτική στήριξη, με την ανάληψη βιώσιμης δέσμευσης από τις περιφερειακές και τις εθνικές αρχές, για τις αναγκαίες δράσεις - και αυτό ακόμα δεν φαίνεται να έχει εξασφαλιστεί με εμφατικό τρόπο.
Αναλυτικότερα, σύμφωνα με την πιο πάνω αναφερθείσα απόφαση:
1. Οι γενικοί στόχοι της δράσης είναι:
α) να διασφαλισθεί και να προωθηθεί η πολυμορφία των πολιτισμών στην Ευρώπη και να επισημανθούν τα κοινά στοιχεία τους, καθώς και να τονωθεί το αίσθημα των πολιτών ότι ανήκουν σε έναν κοινό πολιτισμικό χώρο·
β) να ενταθεί η συμβολή του πολιτισμού στη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη των πόλεων σύμφωνα με τις αντίστοιχες στρατηγικές και προτεραιότητές τους.
2. Οι ειδικοί στόχοι της δράσης είναι:
α) να ενισχυθεί το εύρος, η πολυμορφία και η ευρωπαϊκή διάσταση της πολιτιστικής προσφοράς στις πόλεις, μεταξύ άλλων, μέσω της διακρατικής συνεργασίας·
β) να διευρυνθεί η πρόσβαση και η συμμετοχή σε πολιτιστικές δραστηριότητες·
γ) να ενισχυθούν οι δυνατότητες του πολιτιστικού τομέα και οι δεσμοί του με άλλους τομείς·
δ) να αναβαθμισθεί η διεθνής εικόνα των πόλεων μέσω του πολιτισμού.
Κριτήρια
Τα κριτήρια για την αξιολόγηση των αιτήσεων χωρίζονται στις κατηγορίες «συμβολή στη μακροπρόθεσμη στρατηγική», «ευρωπαϊκή διάσταση», «πολιτιστικό και καλλιτεχνικό περιεχόμενο», «ικανότητα υλοποίησης», «προσέγγιση» και «διαχείριση» ως εξής:
1. Οσον αφορά την κατηγορία «συμβολή στη μακροπρόθεσμη στρατηγική», λαμβάνονται υπόψη οι ακόλουθοι τομείς:
α) ότι κατά τη στιγμή υποβολής της αίτησης έχει θεσπιστεί πολιτιστική στρατηγική της υποψήφιας πόλης η οποία καλύπτει τη δράση και συμπεριλαμβάνει σχέδια στήριξης των πολιτιστικών δραστηριοτήτων μετά το έτος εορτασμού,
β) τα σχέδια για την ενίσχυση της ικανότητας των τομέων του πολιτισμού και της δημιουργίας, περιλαμβανομένης και της ανάπτυξης μακροπρόθεσμων δεσμών μεταξύ του πολιτιστικού, του οικονομικού και του κοινωνικού τομέα της υποψήφιας πόλης,
γ) ο προβλεπόμενος μακροπρόθεσμος πολιτιστικός, κοινωνικός και οικονομικός αντίκτυπος που αναμένεται να έχει ο θεσμός στην υποψήφια πόλη, περιλαμβανομένης της αστικής ανάπτυξης,
δ) τα σχέδια για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση του αντίκτυπου του τίτλου στην υποψήφια πόλη και για τη διάδοση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης·
2. Οσον αφορά την κατηγορία «ευρωπαϊκή διάσταση» αξιολογούνται οι ακόλουθοι τομείς:
α) το εύρος και η ποιότητα των δραστηριοτήτων για την προώθηση της πολιτιστικής πολυμορφίας της Ευρώπης, του διαπολιτισμικού διαλόγου και της μεγαλύτερης αλληλοκατανόησης μεταξύ των ευρωπαίων πολιτών,
β) το πεδίο και η ποιότητα των δραστηριοτήτων που αναδεικνύουν τις κοινές πτυχές του πολιτισμού, της κληρονομιάς και της ιστορίας της Ευρώπης, καθώς και την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και τρέχοντα ευρωπαϊκά θέματα,
γ) το πεδίο και η ποιότητα των δραστηριοτήτων με Ευρωπαίους καλλιτέχνες, της συνεργασίας με επιχειρηματίες ή με πόλεις, συμπεριλαμβανομένων, κατά περίπτωση, πόλεων που φέρουν τον τίτλο, καθώς και των διακρατικών εταιρικών συμπράξεων,
δ) η στρατηγική για να προσελκυστεί το ενδιαφέρον ενός ευρέος ευρωπαϊκού και διεθνούς κοινού·
3. Οσον αφορά την κατηγορία «πολιτιστικό και καλλιτεχνικό περιεχόμενο» αξιολογούνται οι ακόλουθοι τομείς:
α) η ύπαρξη σαφούς και συνεκτικού καλλιτεχνικού οράματος και στρατηγικής για το πολιτιστικό πρόγραμμα,
β) η συμμετοχή τοπικών καλλιτεχνών και πολιτιστικών οργανώσεων στον σχεδιασμό και την υλοποίηση του πολιτιστικού προγράμματος,
γ) το εύρος και η πολυμορφία των προτεινόμενων δραστηριοτήτων και η συνολική καλλιτεχνική τους ποιότητα,
δ) η ικανότητα συνδυασμού της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς και των παραδοσιακών μορφών τέχνης με νέες, καινοτόμες και πειραματικές μορφές πολιτιστικής έκφρασης·
4. Οσον αφορά την κατηγορία «ικανότητα υλοποίησης», οι υποψήφιες πόλεις αποδεικνύουν ότι:
α) η αίτηση διαθέτει ευρεία και ισχυρή πολιτική υποστήριξη και έχει αναληφθεί βιώσιμη δέσμευση από τις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές αρχές,
β) η υποψήφια πόλη έχει ή θα έχει επαρκείς και βιώσιμες υποδομές προκειμένου να φέρει τον τίτλο·
5. Οσον αφορά την κατηγορία «προσέγγιση», αξιολογούνται οι ακόλουθοι τομείς:
α) η συμμετοχή του τοπικού πληθυσμού και της κοινωνίας των πολιτών στην προετοιμασία της αίτησης και στην υλοποίηση της δράσης,
β) η δημιουργία νέων και βιώσιμων ευκαιριών προκειμένου να παραστεί ή να συμμετάσχει στις πολιτιστικές δραστηριότητες ευρύ φάσμα πολιτών, ιδίως νέοι, εθελοντές και περιθωριοποιημένα και μειονεκτούντα άτομα, περιλαμβανομένων των μειονοτήτων με ιδιαίτερη προσοχή στα άτομα με αναπηρία και τους ηλικιωμένους όσον αφορά την προσβασιμότητα των εν λόγω δραστηριοτήτων,
γ) η συνολική στρατηγική για τη διαμόρφωση ενός κοινού, και ιδίως η διασύνδεση με την εκπαίδευση και η συμμετοχή σχολείων·
6. Οσον αφορά την κατηγορία «διαχείριση», αξιολογούνται οι ακόλουθοι τομείς:
α) η σκοπιμότητα της στρατηγικής για τη συγκέντρωση πόρων και του προτεινόμενου προϋπολογισμού, που περιλαμβάνει, κατά περίπτωση, σχέδια για την επιδίωξη δημοσιονομικής στήριξης από ενωσιακά προγράμματα και ταμεία και καλύπτει τη φάση της προετοιμασίας, το έτος εορτασμού, την αξιολόγηση και τα κονδύλια για δραστηριότητες κληρονομιάς, και τον σχεδιασμό για την αντιμετώπιση απρόοπτων καταστάσεων,
β) η προβλεπόμενη διοικητική και οργανωτική δομή για την υλοποίηση δράσης, η οποία προβλέπει, μεταξύ άλλων, τη δέουσα συνεργασία μεταξύ της τοπικής αρχής και της οργανωτικής δομής, συμπεριλαμβανομένης της καλλιτεχνικής ομάδας,
γ) οι διαδικασίες διορισμού του γενικού και του καλλιτεχνικού διευθυντή και τα πεδία δράσης τους,
δ) ότι η εμπορική και η επικοινωνιακή στρατηγική είναι ολοκληρωμένη και τονίζει ότι η δράση είναι δράση της Ενωσης,
ε) ότι η οργανωτική δομή είναι στελεχωμένη με άτομα που διαθέτουν τις απαραίτητες δεξιότητες και πείρα στον σχεδιασμό, τη διαχείριση και την εκτέλεση του πολιτιστικού προγράμματος για το έτος εορτασμού.
ΣΗΜ.: Σε επόμενο άρθρο θα αναφερθούμε στη διαδικασία επιλογής της πόλης σε Πολιτιστική Πρωτεύουσα, καθώς και στο χρηματικό βραβείο προς τιμήν της Μελίνας Μερκούρη.
