Για μια ολόκληρη γενιά, τη μετεμφυλιακή γενιά που “γυρεύει εναγωνίως την ταυτότητά της” γράφει ο καταξιωμένος Μεσσήνιος ομότιμος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας Γιάννης Κυριόπουλος στο βιβλίο του “Μια πόλη, μια γυναίκα” το οποίο κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Καστανιώτη και αναμένεται να μας χαρίσει στιγμές και αφορμές για ενδοσκόπηση, αλλά και ένα νοερό ταξίδι, σε εποχές και τόπους. Οπως δηλώνει ο ίδιος στην “Ε”, το επόμενό του έργο θα είναι με επίκεντρο τη Μεσσηνία -και όχι μόνο- και θα εκτυλίσσεται στη μετεμφυλιακή περίοδο.
- Είναι πολύ ενδιαφέρων ο κόσμος της πανεπιστημιακής διδασκαλίας, όμως εξίσου μαγευτικός φαίνεται να είναι και ο κόσμος της λογοτεχνικής συγγραφής. Πώς ισορροπείτε ανάμεσα στα δύο;
Δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα ισορροπίας. Υπάρχει όμως ένα ζήτημα συμπληρωματικότητας, που δεν επιτυγχάνεται ευχερώς στην εποχή μας. Ενδεχομένως, η σύμπλευση της επιστήμης με τα γράμματα δεν είναι κατανοητή και ανεκτή σύμφωνα με τις κρατούσες κοινωνικές και πολιτισμικές αντιλήψεις. Η γενιά μου, η γενιά της δεκαετίας του 1960, έχει εκτεθεί πολιτισμικά σε πολλαπλές εισροές με κοινή βάση την συνολική και οικουμενική πρόσληψη του κόσμου. Συνεπώς η αναζήτηση της αλήθειας διαμέσου της επιστήμης και η «ανακατασκευή του ατελούς κόσμου» διαμέσου των γραμμάτων και των τεχνών δεν συνιστούν απλά μια δυσχέρεια ή μια αιώρηση. Ως εκ τούτου, η φαινομενικά αποκλίνουσα διανοητική δραστηριότητα ανάμεσα στην επιστήμη και τα γράμματα στην πραγματικότητα δεν διαχωρίζεται, αλλά υπηρετεί το «όλον», για την επίτευξη μιας σφαιρικής προσέγγισης του κόσμου. Στο πλαίσιο αυτό, επιχειρείται -από διαφορετικούς δρόμους- η ανάκτηση της συνύπαρξης του ανθρώπου με τον κόσμο. Είναι μια εκδοχή της κουλτούρας της οικουμενικότητας, του homo universalis με την οποία η γενιά μου είχε μια μεγαλύτερη εξοικείωση.
- Εχετε καταπιαστεί με πολλά είδη πνευματικής δημιουργίας. Με ποιο τρόπο σας εκφράζει το καθένα και γιατί;
Κατά μια εκδοχή η ανθρώπινη ύπαρξη είναι περιορισμένη σε έναν άξενο κόσμο όπως είναι ο υπαρκτός κόσμος. Υπό την έννοια αυτή, η κατανόηση και η συνύπαρξη του ανθρώπου με τον κόσμο οφείλει να προσεγγίζεται πολλαπλώς. Με την επιστήμη και τον ορθολογικό θετικισμό η αλήθεια, με την ποίηση και τον «εικαστικό» συμβολισμό της η μυστική πλευρά του κόσμου, ενώ με την πεζογραφία η ανακατασκευή των ατελειών του. Με την έννοια αυτή, η άμβλυνση της δύσκολης και «παράλογης» σχέσης του ανθρώπου με τον κόσμο επιβάλλει μια οικουμενική, πολυδιάστατη και συνθετική προσέγγιση.
- Το βιβλίο σας δείχνει να «ταξιδεύει» τον αναγνώστη σε πολλά σημεία του κόσμου. Είναι πόλεις τις οποίες έχετε συνδέσει και με δικές σας αναμνήσεις;
Οι τόποι και οι πόλεις αποτελούν τη «σκηνογραφία» της πορείας μιας γενιάς που άφησε το αποτύπωμά της στη μεταπολεμική περίοδο στη χώρα μας. Δεν είμαι σε θέση -και δεν έχει νόημα- να διευκρινίσω τι είναι ανάμνηση και τι μυθοπλασία στις ιστορίες αυτές. Εξάλλου ο πρωταγωνιστής, ο Κυριάκος, δεν είναι ένα πρόσωπο. Εχει πολλά πρόσωπα, πολλαπλές ιδιότητες και βεβαίως διάφορες εσωτερικές και μη περιπλανήσεις. Ο Κυριάκος είναι μια ολόκληρη γενιά, με τις αναμνήσεις και τους μύθους της.
- Μέσα στην πολυάσχολη καθημερινότητά σας βρίσκετε τρόπο να επιστρέφετε στον τόπο καταγωγής σας; Τι σας λείπει περισσότερο από αυτόν;
Η Μεσσηνία είναι πραγματικά ένα σταθερό σημείο αναφοράς. Είναι ο τόπος που μπορεί κανείς να υπερβεί τους περιορισμούς του χρόνου και να μιλήσει με την ιστορία και το Θεό. Είναι ο απολεσθείς «παράδεισος» των παιδικών χρόνων και των μυστικών μας. Γιατί το φως, τα χρώματα, οι ήχοι και οι οσμές της υφαίνουν ένα πλαίσιο «καθαρότητας» για την περιγραφή των πραγμάτων και για τις σχέσεις των ανθρώπων. Η γη της Μεσσηνίας είναι η επιστροφή στην αθωότητα που χάθηκε.
- Στην περιγραφή του βιβλίου σας γίνεται λόγος για τη ματαίωση. Σήμερα με όσα έχετε καταφέρει, τα εφηβικά και νεανικά σας όνειρα έγιναν πραγματικότητα ή διαψεύστηκαν από τις συνθήκες;
Η εποχή μας σηματοδοτείται από μείζονες αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις, την οικονομική ζωή, την τεχνολογική ανάπτυξη και την ψηφιακή επανάσταση. Ο κόσμος μας σήμερα είναι εντελώς διαφορετικός από αυτόν στον οποίο ζήσαμε στα χρόνια της νεότητάς μας. Με σπουδαία και ιστορικής σημασίας επιτεύγματα, αλλά και μεγάλες αβεβαιότητες. Η ματαίωση έχει μια υπαρξιακή διάσταση που είναι ανεξάρτητη από την προσωπική επιτυχία. Γι’ αυτήν ενοχοποιείται η αλλοτρίωση και η αποξένωση του σύγχρονου ανθρώπου στις κοινωνίες του καιρού μας.
- Οσον αφορά τον στίχο που αναφέρετε στο βιβλίο σας ότι «Ο κόσμος τελειώνει με έναν λυγμό», αν θα βγάζατε ένα σύνθημα για το σήμερα, για την περίοδο που ζούμε, με τι θα λέγατε ότι θα συνεχίσει ο κόσμος;
Είναι βέβαιο ότι ο κόσμος θα συνεχίσει με «Ο,τι μπορούσε να υπάρξει κι εκείνο που υπήρξε / Ενα τέλος είναι, που είναι πάντοτε παρόν», το οποίο είναι στίχος του ίδιου ποιητή – του Τόμας Ελιοτ. Εξάλλου, είναι η φύση των πραγμάτων που προσδιορίζει τη φορά των λέξεων και τον κόσμο μας.
- Βάσει της μεγάλης εμπειρίας σας στον τομέα των οικονομικών και της πολιτικής υγείας, πώς βλέπετε την επόμενη ημέρα στη χώρα μας μετά από αυτό το δύσκολο καλοκαίρι - λόγω της πανδημίας;
Η πανδημία Covid-19 αιφνιδίασε την παγκόσμια κοινότητα και έπληξε το σύνολο των εκφάνσεων της κοινωνικής ζωής. Ειδικότερα στη χώρα μας, η πανδημία σε συνέχεια της υπερδεκαετούς οικονομικής κρίσης αποτέλεσε μια δοκιμασία για την υγεία του πληθυσμού και την εθνική οικονομία. Η παρούσα κρίσιμη συγκυρία κινητοποιεί μεταρρυθμίσεις στο σύστημα υγείας, για τη διασφάλιση της βιωσιμότητάς του, και διαρθρωτικές αλλαγές στην οικονομική δραστηριότητα για την επίτευξη της αναγκαίας ανταγωνιστικότητας.
- Υπάρχουν σκέψεις για το επόμενο συγγραφικό σας πόνημα; Και αν ναι, σε ποιο είδος θα ανήκει αυτό;
Η ανάγκη για συγγραφή συνιστά μια απόπειρα απαλλαγής από το βάρος ενός εσωτερικού «φορτίου». Πρόκειται για μια σειρά προσπαθειών «τακτοποίησης των πραγμάτων σε μια άλλη ακολουθία». Υπό την έννοια αυτή, το ενδιαφέρον μου στρέφεται στην «κληρονομιά» του εμφυλίου πολέμου. Δηλαδή, σε ό,τι άφησε αυτή η τραγωδία και κυρίως σε ό,τι επιβιώνει τραυματικά μέχρι σήμερα. Ενα πεζογράφημα με επίκεντρο τη Μεσσηνία, την Πάτρα και την Αθήνα στη μετεμφυλιακή περίοδο.
Ο Γιάννης Κυριόπουλος έχει σπουδάσει στην Αθήνα και στο Παρίσι Ιατρική, Δημόσια Υγεία, Κοινωνική Πολιτική και Οικονομικά Της Υγείας. Είναι ομότιμος καθηγητής Οικονομικών της Υγείας (ΕΣΔΥ) και έχει δημοσιεύσει μεγάλο αριθμό επιστημονικών άρθρων και βιβλίων, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλές έρευνες και συνέδρια. Για τη δραστηριότητά του έχει τιμηθεί από ελληνικά και ξένα πανεπιστήμια. Εκτός από τις επιστημονικές εργασίες του έχει εκδώσει ποιήματα, δοκίμια και μεταφράσεις.
Από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
«Ο Κυριάκος με τα πολλά πρόσωπα, τις ποικίλες ιδιότητες και τις διαφορετικές ηλικίες δεν είναι ένα πρόσωπο. Είναι μια γενιά. Η πρώτη μετεμφυλιακή γενιά που, μέσα από την επιφανειακή ανεμελιά της, γυρεύει εναγωνίως την ταυτότητά της. Στην ιδεολογία, στην πολιτική, στη γυναίκα, στα ταξίδια από πόλη σε πόλη, στην Ελλάδα και στον κόσμο. Από τα χωριά της Μεσσηνίας, την Καλαμάτα, την Πάτρα, τη Θεσσαλονίκη, την Αθήνα, μέχρι το Παρίσι, το Αμβούργο, τη Φλωρεντία, τη Βαρκελώνη, τη Νέα Υόρκη, την Κωνσταντινούπολη, την Ταγγέρη και αλλού. Μια περιπλάνηση υπαρξιακής αγωνίας όπου καραδοκεί η διάψευση, η ματαίωση, η μοναξιά. Στο τέλος δεν απομένουν παρά λιγοστές μνήμες: ένα αντίτυπο της πρώτης ελληνικής έκδοσης του Κόκκινου Βιβλίου του προέδρου Μάο, κάτι υπολείμματα καπνογόνου που έπεσε στη γωνία των Μπουλβάρ Σαιν-Μισέλ και Σαιν-Ζερμαίν στο Παρίσι τον Μάη του '68 και ένα θραύσμα από το τείχος του Βερολίνου τον Νοέμβρη του '89, για να θυμίζουν ότι: “Ετσι τελειώνει ο κόσμος, όχι μ' έναν πάταγο αλλά μ' έναν λυγμό". Μια ζωή στη μυθολογία της Αριστεράς και της επανάστασης. Ανάμεσα σε διαψευσμένα πολιτικά ιδεώδη, απελπισμένους έρωτες, συντετριμμένα καλλιτεχνικά όνειρα και χόρτο της φαντασίας».
