Το μέλλον των Μέσων Ενημέρωσης είναι η επιστροφή στις ρίζες τους, στον πολίτη, την κοινωνία, το δημόσιο συμφέρον και τον έλεγχο κάθε μορφής εξουσίας, τονίζει σε συνέντευξή του στην “Ε” ο Μεσσήνιος δημοσιογράφος Βασίλης Βασιλόπουλος, ειδικός στην ηθική διακυβέρνηση των Μέσων και τα δεοντολογικά πρότυπα. Όπως αναφέρει, η ΕΕ με τον Κανονισμό για την Ελευθερία του Τύπου (EMFA) συμβάλει στην ανάκτηση του ηθικού πλεονεκτήματος έναντι των πιέσεων των ρυθμιστικών και κρατικών αρχών αλλά και των προκλήσεων της τεχνολογίας και της ψηφιακής δημοσιογραφίας.
Συνέντευξη στο Δημήτρη Πλεμμένο
Κύριε Βασιλόπουλε σε τι αναφέρεται ο κανονισμός και γιατί έχει τόσο μεγάλη σημασία για την ποιότητα της ενημέρωσης του πολίτη;
Ο προτεινόμενος Κανονισμός, ο οποίος σχεδιάζεται να ισχύσει το αργότερα εντός του 2024, είναι υποχρεωτικό δίκαιο, υπέρτερο του εθνικού δικαίου (απαιτείται στάθμιση και εξισορρόπηση κάθε ρυθμιστικής πρωτοβουλίας με τις κατευθύνσεις του ευρωπαϊκού νομοθετήματος) επιδιώκει να ισχυροποιήσει τη θέση της ανεξάρτητης δημοσιογραφίας, να απελευθερώσει τα Μέσα από τον ασφυκτικό εναγκαλισμό των συστημάτων εξουσίας με την κατευθυνόμενη κρατική ενίσχυση που έχει τη μορφή διαφήμισης, να προτάξει τη διαφάνεια και τη λογοδοσία στα ΜΜΕ, να αντιμετωπίσει την υπερσυγκέντρωση και να υποχρεώσει τα κράτη να προσφέρουν εγγυήσεις ελευθερίας της έκφρασης μέσα στο κοινό ευρωπαϊκό πλαίσιο.
Το περιεχόμενο που προσφέρουν τα Μέσα στο κοινό πώς επηρεάζεται από αυτή τη νομοθετική πρωτοβουλία;
Στην ΕΕ διαπιστώνεται χρόνια τώρα, ότι υπάρχει λόγω διαφορετικού νομικού πλαισίου, κουλτούρας και διαπλοκής, μια αρύθμιστη πραγματικότητα που επηρεάζει την ποιότητα της δημοσιογραφίας. Οι μέχρι σήμερα Οδηγίες δεν εφαρμόστηκαν με καλή πίστη και η πολιτική και οικονομική εξουσία στράτευσε τα Μέσα στη μία ή την άλλη κατεύθυνση. Οι ισχυροί μηχανισμοί προπαγάνδας ήλεγξαν το περιεχόμενο λειτουργώντας με βάση την ιδιοκτησία και τα συμφέροντά της. Η ανεξαρτησία της αίθουσας σύνταξης δεν ήταν εγγυημένη και οι μετρήσεις αντικτύπου (τηλεθέαση, αναγνωσιμότητα, επισκεψιμότητα) χαρακτηρίζονται από μεθοδολογίες που μάλλον δεν έχουν ασφαλιστικές δικλείδες αντικειμενικότητας. Το ενημερωτικό περιεχόμενο επηρεάζεται όταν ο δημοσιογράφος είναι χειραγωγίσιμος από την ιδιοκτησία, η εργασιακή ανασφάλεια εξουδετερώνει και η αυξομείωση της ροής κρατικού χρήματος. Οι ειδήσεις πρέπει να είναι έγκυρες, σχετικές με τις προσδοκίες του κοινού και χρήσιμες για τον πολίτη, τον επαγγελματία και τον εργαζόμενο, διότι αυτοί προσδοκούν αυθεντική πληροφορία για να διαμορφώσουν άποψη και να λάβουν κρίσιμες αποφάσεις για τη ζωή και την ευημερία τους. Εάν η κατευθυνόμενη δημοσιογραφία και η παραπληροφόρηση αφεθούν να κυριαρχούν, τότε τα Μέσα δε θα επιτελούν τη δημόσια αποστολή τους και θα πλήττεται άμεσα η πολιτειότητα και το δημόσιο συμφέρον με σοβαρό αντίκτυπο στην ποιότητα της δημοκρατίας.
Ποια είναι τα σημαντικότερα στοιχεία που εισάγει ο EMFA;
Ζητά τη συμμόρφωση των Μέσων μέσα από μια διαδικασία αυτορρύθμισης με δεοντολογικά και ποιοτικά πρότυπα και καλές πρακτικές, απαιτεί εγγυημένες μεθόδους μέτρησης κοινού, ειδικά για την διαφήμιση από κυβερνητικές οντότητες και τις κρατικές ενισχύσεις, προσφέρει χρηματοδοτικά εργαλεία για την τόνωση της ανεξαρτησίας της εταιρικής διοίκησης αλλά κυρίως για την αίθουσα σύνταξης και υποχρεώνει τις αρχές να σταθμίσουν μια νέα σχέση (συρρύθμιση) με τα αυτορρυθμιζόμενα Μέσα. Κάτι σαν ISO για τα Μέσα Ενημέρωσης, όπως αυτό που έχει δημιουργηθεί από το εργαστήριο που συμμετέχω στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης ή το Πρότυπο των Ρεπόρτερ χωρίς Σύνορα στο οποίο αναφέρεται ρητά ο Κανονισμός.
Δώστε μας ορισμένα παραδείγματα από τις διατάξεις του Κανονισμού.
Όπως αναφέρεται απαιτούνται Κώδικες Δεοντολογίας τόσο για την εταιρική διοίκηση και τις μετρήσεις κοινού, όσο και για το ανεξάρτητο δημοσιογραφικό περιεχόμενο. Μιλά για φραγμούς στην εσωτερική αγορά και άνισους όρους ανταγωνισμού που προκύπτουν από την αδιαφανή και άδικη κατανομή των οικονομικών πόρων. Εντοπίζει στην κρατική διαφήμιση μια συγκαλυμμένη επιδότηση ορισμένων μέσων ενημέρωσης εις βάρος της ασφάλειας δικαίου. Σε ειδικές διατάξεις προωθείται η διασυνοριακή δραστηριότητα και στον τομέα των επενδύσεων σε υπηρεσίες μέσων ενημέρωσης μέσω της εναρμόνισης ορισμένων στοιχείων των αποκλινόντων εθνικών πλαισίων για την πολυφωνία των μέσων ενημέρωσης. Προβάλεται ως απαίτηση η διασφάλιση της διαφανούς και δίκαιης κατανομής των οικονομικών πόρων στην εσωτερική αγορά μέσων ενημέρωσης. Εξασφαλίζει χρηματοδοτήσεις από το πρόγραμμα «Δημιουργική Ευρώπη», το οποίο μπορεί να χρηματοδοτήσει συμπράξεις μεταξύ οργανισμών μέσων ενημέρωσης με σκοπό την καινοτομία, τη δοκιμή νέων μορφών ή την ανταλλαγή ορθών επιχειρηματικών πρακτικών σε διασυνοριακό επίπεδο. Από φέτος η Επιτροπή διαθέτει ειδική χρηματοδότηση στο πλαίσιο του προγράμματος «Δημιουργική Ευρώπη» για τη στήριξη των μέσων ενημέρωσης που εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ζήτησε τη δημιουργία ενός μόνιμου ταμείου για τα ειδησεογραφικά μέσα ενημέρωσης. Στη διαβούλευση τα ενδιαφερόμενα μέρη όπως οι εκδότες και οι πολίτες εκφράστηκαν θετικά για την αυτορρύθμιση. Στο τμήμα 6 καθορίζονται οι απαιτήσεις για τα συστήματα μέτρησης κοινού και τις μεθοδολογίες που χρησιμοποιούν οι σχετικοί παράγοντες της αγοράς.
Βιογραφικό: Ο Βασίλης Βασιλόπουλος είναι Διδάκτωρ του ΑΠΘ, κάτοχος Μάστερ του Πανεπιστημίου του Δούναβη στο Κρεμς της Αυστρίας, Ερευνητής του Εργαστηρίου του Τμήματος Διακυβέρνησης των Μέσων του Πανεπιστημίου της Βιέννης, το οποίο εισηγείται προτάσεις στην Κομισιόν και τους ευρωπαϊκούς φορείς χάραξης πολιτικής, Δημοσιογράφος και Υπεύθυνος Προστασίας Δεδομένων της ΕΡΤ.
