Η Ναταλία Γεράκη και η Σίσσυ Μακροπούλου, σολίστ με διεθνή παρουσία, θα συμπράξουν σε μια μυσταγωγική συνήχηση με ελεύθερη είσοδο που θα λάβει χώρα στον αύλειο χώρο της βυζαντινής μονής, όπου αναστηλώθηκε πρόσφατα από το Υπουργείο Πολιτισμού. Μπροστά στην κεντρική πύλη του ναού, η συνήχηση του διονυσιακού φλάουτου και της απολλώνιας άρπας θα “ταξιδέψουν” το κοινό σε έναν κόσμο όπου παραδόσεις ελληνικές, ισπανικές, γαλλικές, ρουμάνικες, εβραϊκές, ινδικές, συμπλέκονται με μύθους αρχαιοελληνικούς και θρήνους μανιάτικους. Η φλαουτίστα Ναταλία Γεράκη και η αρπίστα Σίσσυ Μακροπούλου, σολίστ με έδρα –αντιστοίχως- τη Στουτγάρδη και το Βερολίνο, έχουν μια μακρά πορεία στη διεθνή μουσική σκηνή. Τα τελευταία χρόνια δε, δραστηριοποιούνται περισσότερο και στην Αθήνα, προσφέροντας την τέχνη τους και στη χώρα μας. Λίγες μέρες πριν την εμφάνιση τους στη Μεσσηνία, οι ίδιες μίλησαν στην “Ε” με αφορμή τη συναυλία «Συνήχησις», σχολιάζοντας μεταξύ άλλων τη μετάβαση τους στο εξωτερικό, τα συναισθήματα τους πάνω στη σκηνή αλλά και τις σημαντικότερες στιγμές της διαδρομής τους.
Συνέντευξη στον Τάσο Ανδρικόπουλο
- Ανακαλύπτοντας από μικρή ηλικία πως η μουσική θα παίξει καταλυτικό ρόλο στη ζωή σας, γιατί επιλέξατε να ασχοληθείτε με το συγκεκριμένο μουσικό όργανο και όχι ίσως με κάποιο άλλο;
Ναταλία Γεράκη: Αντιλήφθηκα τον ιδιαίτερο χαρακτήρα του φλάουτου όταν το άκουσα μέσα στην ορχήστρα, κυρίως όπως το ανέδειξαν οι Γάλλοι συνθέτες, ο Debussy και o Ravel, και εκεί ένιωσα οικειότητα, άνοιξε η πόρτα της ψυχής μου. Νομίζω, δεν θα μπορούσα να παίζω παρά πνευστό όργανο. Αν δεν ήταν το φλάουτο, θα ήταν η τρομπέτα, που επίσης νιώθω οικεία τη λειτουργία και τον χαρακτήρα της. Αγαπώ ιδιαίτερα και την άρπα, αλλά οι συνάψεις που απαιτούνται για να συντονιστούν χέρια και πόδια για το παίξιμό της μου είναι πολύ σύνθετες. Μιας και δεν θα μπορούσα να παίζω λοιπόν την άρπα, αποζήτησα και έπαιξα για πολλά χρόνια με αρπίστες.
Σίσσυ Μακροπούλου: Σχεδόν κάθε φορά που με βλέπουν στο δρόμο να κουβαλάω μια άρπα μου λένε «μα καλά και ᾽συ, γιατί δε παίζεις φλάουτο», και εγώ απαντάω «άντε ντε! Δεν ήξερα». Και έτσι είναι! Μακάρι να είχα διαλέξει το φλάουτο. Αλλά η μοίρα ήθελε να δω την άρπα σε ηλικία έντεκα ετών στο Ωδείο. Μου άρεσε και αυτή και ο κύριος που έπαιζε. Φορούσε άσπρα θυμάμαι και έμοιαζε με οπτασία. Ήταν ο Θόδωρος Ματούλας, ο πρώτος μου δάσκαλος, που μου έμαθε να παίζω αυτό το όργανο, που όμως ζυγίζει τόσο πολύ που καμιά φορά το μετανιώνεις.
- Πόσο δημοφιλής είναι η άρπα στις ευρωπαϊκές χώρες και πόσο στην Ελλάδα;
Σ. Μ.: Η άρπα δεν είναι δημοφιλής στη χώρα μας. Και αυτό ίσως γιατί δεν είχε ποτέ κανένα ρόλο στην παραδοσιακή μουσική. Αυτό δεν ισχύει σε άλλες χώρες της Ευρώπης (π.χ. Γερμανία, Αγγλία), όπου η άρπα είναι αρκετάδιαδεδομένη, τουλάχιστον ως όργανο ορχήστρας. Στη χώρα μας η άρπα, παρότι απαντάται και πρωτοστατεί στην αρχαία ελληνική μουσική (οι Έλληνες έπαιζαν το Τρίγωνον, την Κινύρα και την Σαμβύκη, που ο Αριστοφάνης ανέφερε ως το πλέον αγαπητό όργανο στην αρχαία Ελλάδα), στη συνέχεια σβήνεται από τον χάρτη μαζί με πολλά άλλα στοιχεία του αρχαιοελληνικού πολιτισμού και σκέψης.
- Τι είναι αυτό που κάνει το φλάουτο και την άρπα να ξεχωρίζουν μέσα σε ένα μουσικό σύνολο;
Ν. Γ.: Τα ηχοχρώματα και πάλι τα ηχοχρώματα! Ο ευέλικτος χαρακτήρας. Μπορεί να τραγουδά, να θρηνεί, να χορεύει, κυρίως να ρέει, να δημιουργεί την αίσθηση του νερού μέσα σε ένα σύνολο.
Σ. Μ.: Η άρπα είναι ίσως σαν το καρύκευμα στο φαγητό. Αν λείπει, δεν πειράζει... θα χορτάσουμε. Αλλά αν είναι εκεί, θα το θυμόμαστε.
- Φύγατε στο εξωτερικό για να συνεχίσετε τη μουσική σε μικρή σχετικά ηλικία. Πώς βιώσατε αυτή τη μετάβαση;
Σ. Μ.: Η μετάβαση από ένα ελληνικό ωδείο σε ένα ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο βιώνεται συνήθως ως ένα μεγάλο σοκ. Εκεί τα αριστεία δίνονται μετά από πραγματική δουλειά, όντας ένα ισχυρό αντίβαρο σε σχέση με τις εύκολες κολακείες των ελληνικών ωδείων. Ωστόσο μόνο ευγνώμων μπορεί να είναι κάποιος γι’ αυτό. Σου μαθαίνει να παλεύεις για ό,τι επιθυμείς. Η ανταμοιβή της κοπιώδους επιτυχίας είναι γλυκιά και θωρακίζει τον άνθρωπο.
- Τι θα συμβουλεύατε ένα νέο παιδί που θέλει να ακολουθήσει τον δρόμο της μουσικής;
Ν. Γ.: Να τη βιώσει ως μέσο για να γνωρίσει τον εαυτό του, τις δυνατότητές του, ως μέσο για να συγκινηθεί, να επικοινωνήσει, να νοηματοδοτήσει την κάθε μέρα του. Και να χτίζει με υπομονή. Είναι ένας δύσκολος δρόμος που χρειάζεται χρόνο για να αποφέρει καρπούς. Να αποζητά τα δύσκολα, όχι τις ευκολίες, γιατί έτσι θα περπατήσει πιο μακριά.
Σ. Μ.: Να κουβαλήσει τη βαθιά μουσική παράδοση της Ελλάδας και να τη μεταφέρει σε πιο νηφάλιες κοινωνίες, όπου μπορούν να αντιληφθούν τη σημασία της. Να μελετήσει το παρελθόν με σεβασμό και να το μεταφέρει με ειλικρίνεια, ώσπου να γίνει η Ελλάδα ένας χώρος, όπου θα ευδοκιμήσει η σύγχρονη μουσική. Όταν πια δεν θα θεωρείται ένας μουσικός ούτε διασκεδαστής, ούτε γκουρού, απλά ένας εργάτης της τέχνης, ή και κομμάτι της.
- Υπάρχουν κάποια βασικά συναισθήματα που σας δημιουργούνται κάθε φορά που ανεβαίνετε στη σκηνή;
Ν. Γ.: Η ερμηνεία είναι ιεροτελεστία. Ανεβαίνω στη σκηνή με σεβασμό για αυτό που πρόκειται να συμβεί, σεβασμό προς τη μουσική, προς τον συνθέτη, προς τους ανθρώπους που ήρθαν να γίνουν κοινωνοί της οπτικής πάνω στα έργα που προετοιμάσαμε μαζί με τους μουσικούς που συμπράττουμε. Δεν σας κρύβω πως αναμένω πάντα και το ποτήρι κρασί που θα πιούμε μετά τη συναυλία με φίλους και συνεργάτες, οπότε η αδρεναλίνη, που έχει ανέβει στα ύψη πριν και κατά τη διάρκεια της δράσης, θα καταλαγιάσει. Και αυτό το μοίρασμα μετά τη συναυλία, οπότε θα μιλήσουμε, γελάσουμε, ανταλλάξουμε ενέργεια ερμηνευτές και κοινωνοί ακροατές, είναι το δεύτερο και απολύτως απαραίτητο μέρος του δίπτυχου δρώμενο - «μεταδρώμενο».
Σ. Μ.: Εχω πάντα αρκετό άγχος πριν από τη συναυλία. Τα πρώτα λεπτά πάνω στη σκηνή είναι κάπως βασανιστικά, ένας συνδυασμός σωματικού και ψυχικού πόνου. Όμως πάντα γίνεται κάτι μαγικό στη μέση και όλα αντιστρέφονται. Κάτι που φαντάζομαι ότι είναι η ευδαιμονία. Ένα υπερκόσμιο φαινόμενο, για το οποίο υπομένει κανείς κάθε φόβο.
- Αν είχατε να επιλέξετε τις σημαντικότερες στιγμές της διαδρομής σας ποιες θα ήταν αυτές; Θυμάστε κάτι που σας έχει εντυπωσιάσει περισσότερο;
Σ. Μ.: Οταν ήμουν είκοσι χρόνων, είχα πάρει μέρος σε ένα σεμινάριο αυτοσχεδιασμού των Αντώνη Ανισέγκου και Chris Dahlgren στο «Μουσικό Χωριό» του Πηλίου. Έως τότε δεν είχα καμία εμπειρία με τον αυτοσχεδιασμό. Κάποια στιγμή μας ζήτησαν να παίξουμε ο καθένας μόνος του κάτι αυτοσχεδιαστικό για τρία λεπτά. Πάγωσα. Για έναν κλασικό μουσικό, το να παίζεις χωρίς παρτιτούρες, είναι σαν να σου ζητούν να μιλήσεις μια ξένη γλώσσα που δεν γνωρίζεις. Όταν ξεπέρασα τα πρώτα δευτερόλεπτα της σκοτοδίνης, ένιωσα για πρώτη φορά μουσικός. Ο αυτοσχεδιασμός σου μαθαίνει να ακούς πρώτα τη μουσική και μετά να παίζεις. Να σέβεσαι το περιβάλλον σου, να διορθώνεις τα λάθη σου και να είσαι πάντα ταπεινός. Γιατί δεν ξέρεις ποτέ τι σου επιφυλάσσει το σώμα.
Ν. Γ.: Είναι πάντα οι συναυλίες που με κάνουν να νιώθω πιο έντονα τον κοινωνικό ρόλο της μουσικής, τη δύναμή της να διεισδύει και να τρέφει την ψυχή, να αποσπά το κοινό από τη δύσκολη καθημερινότητα, από τα αδιέξοδα, σε κάποιους να δίνει και τη διέξοδο. Θυμάμαι πάντα πιο έντονα τις πολλές συναυλίες σε Νοσοκομεία στη Γερμανία, εκεί όπου μια αίθουσα εκδηλώσεων με πιάνο αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της θεραπείας. Θυμάμαι επίσης τα ταξίδια σε Νότιο Αμερική και Αφρική, όπου ο ρόλος της μουσικής είναι επίσης ιδιαίτερος και το κοινό εκδηλώνεται πιο άμεσα.
-Στο ρεσιτάλ σας το κοινό θα απολαύσει φλάουτο και άρπα μαζί. Μιλήστε μας για αυτό το συνδυασμό...
Ν. Γ.: Είναι ένας από τους πιο θαυμάσιους, μαγικούς ηχητικούς συνδυασμούς. Και το ρεπερτόριο είναι ευρύ. Οι συνθέτες αγάπησαν το φλάουτο με την άρπα, γράφοντας έργα. Ο Μότσαρτ έγραψε ολόκληρο κοντσέρτο για φλάουτο και άρπα. Και οι Γάλλοι ιμπρεσιονιστές απογείωσαν το συνδυασμό. Έχουν ισορροπία τα δύο όργανα, καταρχάς στα ντεσιμπέλ. Το φλάουτο είναι στην ηχητική του στάθμη πιο κοντά με την άρπα, παρά με το πιάνο.
-Πώς αισθάνεστε που θα δώσετε συναυλία σε μία ιστορική τοποθεσία της Μεσσηνίας;
Ν. Γ.: Τρέφω βαθιά αγάπη για τη Μεσσηνία. Αυτός ο τόπος είναι ευλογία. Πρωτοήρθα για ένα σεμινάριο φλάουτου στο Δημοτικό Ωδείο Καλαμάτας πριν πολλά χρόνια. Είχαμε τότε κάνει και μια παρουσίαση στο Εκκλησιαστήριο της Αρχαίας Μεσσήνης και έτσι δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω εξαρχής τον τόπο μέσα από την πιο όμορφη συνθήκη. Έκτοτε κάθε φορά που επιστρέφω νιώθω να ξαναβρίσκω μια μήτρα. Το Ανδρομονάστηρο το γνώρισα πέρσι και θαύμασα τους άοκνους ανθρώπους που πρωτοστάτησαν για την αποκατάσταση και τη λειτουργία του, όλους, από τους φιλότιμους φύλακες μέχρι τους έμπειρους, με αίσθημα ευθύνης αρχαιολόγους. Τότε είχα σκεφτεί: «Αυτή είναι η Ελλάδα έτσι όπως θα μπορούσε και της αξίζει να είναι. Φροντισμένη!». Στη συνέχεια προέκυψε η πρόσκληση από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Μεσσηνίας για αυτή τη συναυλία, που ετοιμάσαμε επίσης με μεγάλη φροντίδα από κοινού με την ΕΦΑ Μεσσηνίας, τον Δήμο Μεσσήνης και το φορέα Κ.Αλ.Ο «Φάος» που έχει αναλάβει την παραγωγή. Τι άλλο παρά τεράστια χαρά και προσμονή να νιώθουμε για αυτό που πρόκειται να βιώσουμε στις 23 Ιουλίου.
Προσέλευση: 20:30 | Έναρξη συναυλίας: 21:00
Διάρκεια προγράμματος: 70'
Είσοδος ελεύθερη
Πρόγραμμα
ΜΕΣΟΜΗΔΗΣ (2ος αι. μ.Χ)
Επίκληση στη Μούσα
CHRISTOPH WILLIBALD GLUCK (1714-1787)
Ο Χορός των Μακαρίων Πνευμάτων, 1762
από την όπερα «Ορφέας και Ευρυδίκη»
σε διασκ. για φλάουτο και άρπα
ΑΝΩΝΥΜΟΥ ΑΘΗΝΑΙΟΥ
Δελφικός ύμνος περ.138 π.Χ.
Canciones Sefarditas
Μεσαιωνικά τραγούδια των Σεφαρδιτών Εβραίων της Ισπανίας
σε διασκ. για φλάουτο και άρπα
I. La Rosa enflorece, II. Ven Querida, Ven amada
III. Durme Durme, IV. Abrix, mi Galanica
CLAUDE DEBUSSY (1862-1918)
Clair de Lune, 1905
σε διασκ. για άρπα
BÉLA BARTÓK (1881-1945)
Ρουμάνικοι παραδοσιακοί χοροί, 1915-1917
σε διασκ. για φλάουτο και άρπα
I. Joc cu bâta (χορός με μπαστούνι), II. Brâul (ζωναράδικος),
III. Pe loc (χορός σε ένα σημείο), IV. Buciumeana (χορός από το Μπουκσουμ)
V. Poarga româneasca (ρουμάνικη πόλκα), VI. Maruntel (γρήγορος χορός)
2 Παραδοσιακά ελληνικά θέματα
σε διασκ. για φλάουτο και άρπα
ΜΕΣΟΜΗΔΗΣ (2ος αι. μ.Χ)
Ύμνος στον Ήλιο
MAURICE RAVEL (1875-1937)
Παβάνα για μια νεκρή πριγκίπισσα, 1899
σε διασκ. για φλάουτο και άρπα
JACQUES IBERT (1890-1962)
Entr'Αcte (μεταξύ 2 πράξεων), 1937
για φλάουτο και άρπα
ΣΕΙΚΙΛΟΣ (2ος αι. μ.Χ)
Επιτάφιος
ΘΟΔΩΡΟΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ (1935-2018)
Θρήνος για τη Μισέλ, 1988
βασισμένος σε ένα αυθεντικό μοιρολόι της Μάνης
για σόλο φλάουτο
ΚΩΣΤΑΣ ΒΑΡΟΤΣΗΣ (1963)
Συνομιλίες με τον Brahms I & ΙΙ, 2022
Μινιατούρες για σόλο άρπα
RAVI SHANKAR (1920-2012)
L' Aube enchantée sur le Raga 'Todi', 1976
(Μαγικό ξημέρωμα πάνω στον 'πρωινό' τρόπο)
για φλάουτο και άρπα
