Οι περισσότερες από τις γυναίκες συμμετέχουν στο εγχείρημα “με την τέχνη τους και ανοιχτή καρδιά”, και συνδέονται με τη συγγραφή και τη διαδικασία των εκδόσεων, με τα εικαστικά ή άλλες τέχνες, αλλά και την Καλαμάτα.
Η Γεωργία Οικονομοπούλου, επιμελήτρια εκδόσεων - συντονίστρια της ομάδας “Sister Outsider”, Καλαματιανή και η ίδια, μιλώντας στην “Ε” για τις “περήφανες προλετάριες” του εργαστηρίου συγγραφής θέτει ως μόνη προϋπόθεση συμμετοχής την παρουσία και το μοίρασμα. “Συναντιόμαστε ως γυναίκες, εκφραζόμαστε ως γυναίκες, το γυναικείο ζήτημα είναι το πεδίο της έρευνας και των δράσεών μας”, λέει για τις συναντήσεις τους, που συμβαίνουν στην Αθήνα. Μιλά ακόμη για το κάλεσμα της νέας χρονιάς που θα επιχειρήσει να συνδέσει λογοτεχνία και εικαστικά, την τέχνη με την κοινωνία, αλλά και για τη συλλογή “Οι λέξεις της”, μια… γιορτή συνέργειας με τη μορφή βιβλίου, το οποίο κυκλοφόρησε το καλοκαίρι, από τις εκδόσεις “Κονιδάρη”.
Ένας χρόνος sisters. Ένας χρόνος ζωής για την ομάδα “Sister Outsider”, που την γέννησε ποια ανάγκη;
Τρεις είναι οι βασικές διαστάσεις στις οποίες κινούμαστε: συνάντηση, φεμινισμός, λογοτεχνία. Οι περισσότερες από τις γυναίκες που συμμετέχουμε στο εγχείρημα συνδεόμαστε με τη συγγραφή και τη διαδικασία των εκδόσεων, με τα εικαστικά ή άλλες τέχνες. Όλες αγωνιζόμαστε καθημερινά για να ζούμε με αξιοπρέπεια σε συνθήκες δύσκολες, σε μια “κανονικότητα” όλο και πιο ασφυκτική, αλλά και για να ανατραπεί μια θεμελιώδης αδικία: οι γυναίκες, ιστορικά και αδιάλειπτα τοποθετημένες στη θέση του δεύτερου φύλου, ξέρουμε τι σημαίνει καταπίεση, κακοποίηση, εκμετάλλευση. Είναι κι αυτή μια στρεβλή κανονικότητα, πιο βαθιά, εμποτισμένη στην πορεία της ανθρωπότητας. Αν όμως πρέπει να αναζητήσω τη βασική ανάγκη που γέννησε αυτή την προσπάθεια, θα έλεγα πως είναι η συνάντηση. Ιδίως μετά τους εγκλεισμούς λόγω covid, με την καταστολή συνεχή, τη φτώχεια σαρωτική και τα δικαιώματα σακατεμένα, έπρεπε να βρεθούμε. Να προσπαθήσουμε να συναποφασίσουμε για τις ζωές μας. Το κάνουμε με τα μέσα που διαθέτουμε, την τέχνη μας και ανοιχτή καρδιά. Προσπαθούμε να δίνουμε χώρο και χρόνο στις γυναίκες που θέλουν να δημιουργήσουν. Χωρίς να τίθεται ζήτημα χρημάτων. Με μόνη προϋπόθεση την παρουσία και το μοίρασμα. Το ότι αυτό συμβαίνει, έστω για λίγες ώρες την εβδομάδα, είναι σοβαρή ανάσα.
Γιατί όμως να επιλέξεις για όνομα το “Sister Outsider”, όπως τιτλοφορείται η συλλογή με δοκίμια και ομιλίες της Όντρι Λορντ;
Για τη γυναίκα που γράφει, για τη γυναίκα που αγωνίζεται να τα βγάλει πέρα, που αντιμάχεται τον σεξισμό, τον ρατσισμό, τη μισαλλοδοξία, το “Sister Outsider” είναι ένα βιβλίο αναφοράς. Η Όντρι Λορντ είναι μια γυναίκα που εμπνέει με τη σκέψη και τη δράση της. Χρειαζόταν ένα όνομα για να συνεννοούμαστε στα βασικά χωρίς πολλά λόγια. Μιλάει για τη γυναίκα χωρίς προνόμια, για τη γυναίκα που γράφει και αναζητά τις αδελφές της, λέει ότι «η ποίηση δεν είναι πολυτέλεια» αλλά ανάγκη και δικαίωμα.
Οπότε, μιλάμε για μια… καθαρά γυναικεία υπόθεση;
Οι γυναίκες με κοινωνική και ταξική συνείδηση, με επίγνωση των συνθηκών και αποφασιστικότητα αντιεξουσιαστική μπορούν να καταλάβουν, να ακούσουν, να σταθούν στον συνάνθρωπο που πλήττεται, στα ΛΟΑΤΚΙ+, στην προσφύγισσα και τον πρόσφυγα, στον άνθρωπο που δουλεύει νυχθημερόν για τα απολύτως απαραίτητα και αν. Συναντιόμαστε ως γυναίκες, εκφραζόμαστε ως γυναίκες, το γυναικείο ζήτημα είναι το πεδίο της έρευνας και των δράσεών μας. Γυναικοκτονίες, κακοποίηση, παρενόχληση, τα νιώθουμε στην ψυχή και στο σώμα μας. Το να σε αντιμετωπίζουν ως ιδιοκτησία, να έχει προαποφασιστεί ερήμην ο ρόλος και ο τρόπος σου. Δεν γίνεται να αποκοπείς από το ευρύτερα κοινωνικό. Όμως, ναι, είναι πολύ γυναικεία υπόθεση.
Και το Εργαστήριο Συγγραφής της ομάδας, πώς ξεκίνησε και πώς εξελίσσεται έως σήμερα;
Ξεκίνησε φέτος τον Μάιο. Είναι ο χώρος και ο χρόνος, που λέγαμε. Γράφουμε, μοιραζόμαστε, συζητάμε, εξετάζουμε πρακτικά θέματα της συγγραφής, συνδέουμε την καλλιτεχνική έκφραση με το κοινωνικό και με το γυναικείο ζήτημα. Προσκαλούμε ομιλήτριες, εμπλουτίζουμε την εμπειρία. Τώρα ξεκινά ο φθινοπωρινός κύκλος. Ελπίζουμε να μπορέσουμε να διοργανώσουμε αντίστοιχα εργαστήρια και σε άλλες πόλεις.
“Περήφανες προλετάριες”, κάπως παρωχημένος σαν τίτλος θα έλεγε κανείς…
Μάλλον προβοκατόρικος θα έλεγα. Βοήθησε όμως να ξεκαθαρίσει το τοπίο. Ήταν το πρώτο ανοιχτό κάλεσμα, πέρυσι τον Σεπτέμβριο, ένας τρόπος να συσταθεί και να συστηθεί η προσπάθεια. Καλούσαμε γυναίκες να μας στείλουν κείμενά τους (ποίηση, πρόζα, δοκίμιο) για να δημιουργηθεί μια συλλογή. Απευθυνόταν στην κοινωνική βάση. Όποια δεν ξέρει τι σημαίνει προλετάρια ή αρρωσταίνει και μόνο στο άκουσμα, δεν έστειλε. Το βιβλίο “Οι λέξεις της” κυκλοφόρησε το καλοκαίρι, από τις εκδόσεις “Κονιδάρη”.
Τι άλλο είναι οι “Περήφανες προλετάριες”, εκτός από ένα κάλεσμα για συγγραφή;
Το πιο ενδιαφέρον για μένα είναι ότι ήρθαν γυναίκες μετά το κάλεσμα και μου είπαν ότι μπήκαν σε σκέψεις: Είμαι προλετάρια; Ποια είναι η σύγχρονη προλετάρια; Μια γυναίκα που δουλεύει όλη μέρα, πιθανόν έχει παιδιά, δεν έχει υποστήριξη από πουθενά, πώς θα γράψει; Ποιες είναι οι συνθήκες που μας κάνουν να νιώθουμε περήφανες; Αυτά τα ζητήματα τέθηκαν. Τις καλέσαμε να στείλουν, χωρίς ακαδημαϊκές αγκυλώσεις. Περισσότερο από εκδοτική επιλογή είναι μια γιορτή συνέργειας με τη μορφή βιβλίου.
Μια συλλογή ποίησης, πρόζας και σκέψης, το βιβλίο “Οι λέξεις της”, παρουσιάστηκε και στην Καλαμάτα. Άλλωστε σε αυτό συμπεριλαμβάνονται γυναίκες που ζουν και δημιουργούν στην Καλαμάτα, και μάλλον είναι μόνο η αρχή…
Τι ωραίες εκπλήξεις μας επιφύλαξε η γενέτειρα! Η Εύη Λιακέα, η Γιούλα Σαρδέλη, η Μάρθα - Νατάσα Ζούπα, η Τίνα Ζούπα, συμμετέχουν στη συλλογή. Με την Εύη μας συνδέει φιλία χρόνων, με τη Γιούλα μοιραστήκαμε τη δημοσιογραφική ιδιότητα, τη Μάρθα την ήξερα από τη δουλειά της στα εικαστικά. Και από τις τέσσερις, τα έργα που μας εμπιστεύτηκαν είναι δώρα πολύτιμα.
Όσο για τις sisters, θα συνεχίσουμε να βρισκόμαστε και να μοιραζόμαστε. Θα συνεχίσουμε να τυπώνουμε τα έργα μας. Θα διαμορφώσουμε τον χώρο μας, θα συνεχίσουμε να φροντίζουμε η μια την άλλη και μαζί τον βιότοπό μας, συλλογικά, μαχητικά και τρυφερά. Θα παραμείνουμε ανοιχτές σε όποια/ο/@ χρειάζονται χώρο και χρόνο για να ανθίσουν. Θα συνεχίσουμε να είμαστε παρούσες, σε δράσεις, συλλογικότητες, στον δρόμο. Το κάλεσμα της νέας χρονιάς θα επιχειρήσει να συνδέσει λογοτεχνία και εικαστικά, την τέχνη με την κοινωνία.
* Για πληροφορίες και συμμετοχές: sisteroutsider210@gmail.com
